Month: March 2021

Τη Μεγάλη Πέμπτη σύμφωνα με την Χριστιανική πίστη είναι ημέρα ιερή, καθώς γιορτάζεται ο Μυστικός Δείπνος του Χριστού με τους 12 Αποστόλους. Κατά το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, του Μάρκου και του Λουκά, ο Χριστός έπλυνε τα πόδια των μαθητών του και τους κοινώνησε το Σώμα και το Αίμα του, δηλαδή κρασί και ψωμί, λέγοντάς τους: «Λάβετε φάγετε τοῦτό ἐστι τὸ σῶμά».

Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει αφιερώσει τη Μεγάλη Πέμπτη σε τέσσερα βασικά γεγονότα:

• Στο Μυστικό Δείπνο,
• Στον Ιερό Νιπτήρα, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων,
• Στην προσευχή του Χριστού προς τον Θεό λίγο πριν την σύλληψή του και
• Στην προδοσία του Ιούδα που είχε σαν αποτέλεσμα την σύλληψη του Χριστού.

Στην Ελάτη Τρικάλων οι νέοι του χωριού το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου μαζεύουν ξύλα και πουρνάρια  για το άναμμα της «Μεγάλης Φωτιάς». Είναι το έθιμο του Φανού, το οποίο λαμβάνει χώρα το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, αμέσως μετά την Ανάσταση. Η φωτιά που ανάβουν είναι τόσο μεγάλη, ώστε διακρίνεται ακόμη και από μακριά.

Κι όσο οι νέοι του χωριού μαζεύουν ξύλα, οι νοικοκυρές ετοιμάζουν την παραδοσιακή μαγειρίτσα  για το γιορτινό τραπέζι το βράδυ της Ανάστασης.

Το αυγό - σύμφωνα με την παράδοση - συμβολίζει τον τάφο του Χριστού που ήταν κλειστός - όπως και το περίβλημα του αυγού - αλλά έκρυβε μέσα του τη "Ζωή", αφού από αυτόν βγήκε ο Ιησούς και αναστήθηκε. Τα αυγά συνηθίζουμε να τα βάφουμε σε διάφορα χρώματα, όμως η παράδοση τα θέλει κόκκινα. Είναι γεγονός πως τα χρωματιστά αυγά τα συναντάμε στην αρχαιότητα, στη Ρώμη, στην Ελλάδα, στην Κίνα, στην Αίγυπτο, ως δώρα στις ανοιξιάτικες γιορτές μαζί με κουνέλια τα οποία είναι το σύμβολο της γονιμότητας.

Το έθιμο ξεκίνησε από τα Βαλκάνια και έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για μύθους και παραδόσεις που περνούν από γενιά σε γενιά. Ένας από τους πιο αποδεκτούς συμβολισμούς του είναι το βάψιμό τους με το αίμα του Χριστού, γι' αυτό και η παράδοση θέλει τα αυγά να βάφονται Μ. Πέμπτη, την ημέρα δηλαδή της σταύρωσης. Οι δοξασίες γύρω από το βάψιμο είναι αρκετές και ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή. Σε κάποιες περιοχές από αυτές πρωταγωνίστρια είναι η μητέρα του Κυρίου, η Παναγία. Σύμφωνα με μια εκδοχή, η ίδια είχε τοποθετήσει ένα καλάθι με αυγά κάτω από τον εσταυρωμένο, τα οποία βάφτηκαν με το αίμα του. 

Η ζωγραφιά είναι δημιουργία του μαθητή Τρύφωνα Σιέμπου

Είσαστε καλοί στις σπαζοκεφαλιές;

Σε αυτήν την εικόνα υπάρχει κρυμμένο ένα αυγό που πάνω του έχει μια καρδιά.

Για να σας βοηθήσουμε λίγο το αυγό το οποίο ψάχνουμε είναι με κίτρινο χρώμα. 

Καλή επιτυχία!

Το έθιμο της κυρά-Σαρακοστής είναι από τα παλιότερα έθιμα που σχετίζονται με τη γιορτή του Πάσχα, σήμερα όμως λίγο πολύ ξεχασμένο. Χρησίμευε πάντα ως ημερολόγιο για να μετράμε τις εβδομάδες από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα, καθώς η κυρά-Σαρακοστή έχει 7 πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα της περιόδου της Σαρακοστής. Η Κυρά Σαρακοστή έχει σταυρωμένα τα χέρια της, επειδή προσεύχεται, δεν έχει στόμα γιατί δεν μιλάει και γιατί νηστεύει, δεν έχει αυτιά για να μην ακούει.

Πρόκειται για ένα έθιμο που τείνει στις ημέρες μας να εκλείψει, ενώ παλαιότερα το συναντούσαμε σε όλο τον ελλαδικό χώρο με διάφορες παραλλαγές και χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.

Εδώ θα βρείτε διάφορες εικόνες για τη κυρά σαρακοστή που μπορείτε να τις εκτυπώσετε και να τις ζωγραφίσετε.

Την Μεγάλη Τετάρτη το πρωί γίνεται η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία και το απόγευμα ή το βράδυ γίνεται το Μυστήριο του Αγίου Ευχελαίου, όπου ο παπάς διαβάζει επτά Ευαγγέλια κι επτά ευχές για να ευλογήσει λάδι που το χρησιμοποιούμε για τη θεραπεία ψυχικών και σωματικών ασθενειών.
Μετά την ακολουθία του Ευχελαίου ο ιερέας σταυρώνει τους πιστούς με λάδι στο μέτωπο, τα μάγουλα, το πρόσωπο και τα χέρια.
Το ευχέλαιο μπορεί να πραγματοποιηθεί και άλλες μέρες του χρόνου και εκτός του ναού, αν ζητηθεί από κάποιον. Το λάδι του ευχελαίου θεωρείται θεραπευτικό. Κατά τη διάρκεια του μυστηρίου που διαβάζονται τα επτά Ευαγγέλια ο ιερέας, όπως και πολλοί πιστοί, ανάβουν ένα κερί για κάθε Ευαγγέλιο.

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας, πολλές γυναίκες πηγαίνουν στη λειτουργία της Μεγάλης Τετάρτης με μια σουπιέρα αλεύρι που έχουν στερεώσει μέσα 3 κεριά. Αυτά τα κεριά τα καίνε κατά τη διάρκεια του μυστηρίου και το αλεύρι το χρησιμοποιούν για να φτιάξουν τα Πασχαλινά Κουλουράκια.

Παλαιότερα, τη Μεγάλη Τετάρτη παρασκευαζόταν και η νέα ζύμη. Επειδή, πίστευαν ότι η ζύμη του ψωμιού κάποια στιγμή μπορεί να χάσει τη δύναμη και την καθαρότητά της, την μεγάλη Τετάρτη φρόντιζαν να την ανανεώνουν.

Έτσι κυρίως στην Αθήνα, οι γυναίκες τις εκκλησίας πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και μάζευαν αλεύρι, το οποίο το ζύμωναν χωρίς προζύμι. Ο παππάς, ακουμπούσε πάνω στη ζύμη το Σταυρό με το Τίμιο Ξύλο και το ζυμάρι φούσκωνε. Αυτό αποτελούσε το προζύμι της χρονιάς, το οποίο οι γυναίκες μοίραζαν ξανά σε όλα τα σπίτια.

Το Μεγάλο Σάββατο είναι η τελευταία μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής. Τα  μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου προς Κυριακή του Πάσχα εορτάζεται κατά το ορθόδοξο τυπικό η Ανάσταση του Χριστού. Είναι το μόνο Σάββατο του χρόνου κατά το οποίο νηστεύεται και το λάδι. Το πρωί εορτάζεται στην εκκλησία η πρώτη Ανάσταση, κατά την οποία ψάλλεται το "ἀνάστα, ὁ Θεός, κρίνων τὴν γῆν, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι". Το βράδυ της ίδιας ημέρας ο ιερέας φωνάζει το "Χριστός Ανέστη!". Την λαμπάδα την πρωτοανάβουμε το βράδυ της Ανάστασης. Όταν ο ιερέας εμφανιστεί στην Ωραία Πύλη προσφέροντας το Άγιο Φως λέγοντας «Δεύτε Λάβετε Φως». Το φως αυτό μεταφέρεται στο σπίτι. Με το «Άγιο Φως» των κεριών οι άνθρωποι κάνουν το σχήμα του σταυρού πάνω από την κεντρική πόρτα του σπιτιού για καλή τύχη.

Παραδόσεις σε διάφορες περιοχές:

Στη Φθιώτιδα, τη νύχτα που γίνεται η Ανάσταση, ένας Επίτροπος της Εκκλησίας παίρνει μια σκλίδα (καλάμι) αγιασμένη, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει για να προφυλάξουν ολόκληρη την περιοχή από το χαλάζι. Ο τόπος που θα δει το φως αυτής της σκλίδας δεν κινδυνεύει από χαλάζι. Το Aγιο Φως της Ανάστασης, που θα φωτίσει το αγιασμένο από τα Φώτα καλάμι, έχει την δύναμη να προστατεύσει ολόκληρη την περιοχή που θα φωτίσει από το φως της Ανάστασης.

Στην Κέρκυρα, το Μεγάλο Σάββατο γεμίζουν στην αγορά ένα κάδο με νερό και τον στολίζουν με πρασινάδες και λουλούδια. Όποιος περάσει από κει πρέπει να ρίξει στη μαστέλα ένα νόμισμα. Και μόλις σημάνουν οι καμπάνες της Ανάστασης, όσοι βρεθούν κατά τύχη εκεί κοντά, παίρνουν νερό από τον κάδο και πλένουν το πρόσωπο και τα χέρια τους, για να καθαριστούν από κάθε βρωμιά και αμαρτία.

Στην Κορώνη της Μεσσηνίας, ένα πραγματικό πανδαιμόνιο γίνεται στους δρόμους, όπου πολλοί σπάνε πήλινα κανάτια, όπως λένε στη Ζάκυνθο, "για τη χάρη του Χριστού και την πομπή των Οβραίων", αλλά στην ουσία, για την εκφόβιση των δαιμόνων που αντιμάχονται την Ανάσταση του Σωτήρος.

Στη Σινώπη, οι πιστοί δεν λησμονούν το πάθος τους κατά του Ιούδα και όταν πει ο παπάς το Χριστός Ανέστη, τότε θα πάρει ο καθένας από κάτω ένα δαφνόφυλλο να το κάψει (να κάψει το δαφνόφυλλο), γιατί η δάφνη είναι καταραμένο δέντρο (από τη δάφνη κρεμάστηκε ο Ιούδας).

Στη Χίο, όταν ο παπάς διαβάζοντας το Ευαγγέλιο λέει: "και σεισμός εγένετο μέγας" και ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, η ατμόσφαιρα δονείται από τις κωδωνοκρουσίες, τους πυροβολισμούς, τους κρότους των κροτίδων και πυροτεχνημάτων. Μερικές φορές στόχος των κροτίδων που εκσφενδονίζονται είναι ο ίδιος ο παπάς.

Πολλά τα έθιμα του Πάσχα που υπάρχουν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, εδώ θα περιγράψουμε το έθιμο που υπάρχει στο Λεωνίδιο.

Στο Λεωνίδιο της Αρκαδίας, η νύχτα της Ανάστασης είναι η Νύχτα των Αερόστατων, έθιμο που ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα.
Η όμορφη πρωτεύουσα της Τσακωνίας μετατρέπεται σε ένα φαντασμαγορικό σκηνικό θεάματος.

Το έθιμο αυτό προέρχεται από ντόπιους ναυτικούς οι οποίοι γυρίζοντας τον κόσμο, εντυπωσιάστηκαν από κάποιο αντίστοιχο ασιατικό έθιμο. Στη συνέχεια, το μετέφεραν στην πατρίδα τους, που με το πέρασμα των χρόνων καθιερώθηκε και συνδυάστηκε με το εορτασμό του Ανάστασης.

Με το πρώτο "Χριστός Ανέστη" οι ενορίες καίνε το ομοίωμα του Ιούδα και αερόστατα ελευθερώνονται στον ουρανό. Η φαντασμαγορική ατμόσφαιρα συμπληρώνεται με βεγγαλικά, βαρελότα, δυναμιτάκια και με κάθε είδους πυροτεχνήματα. Έχει παρατηρηθεί πως όποιες καιρικές συνθήκες και να επικρατούν το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, τη στιγμή της Ανάστασης επικρατεί σχετική νηνεμία, με ελαφρό δυτικό αεράκι.

Τα Αερόστατα, που είναι οι «πρωταγωνιστές» εκείνο το βράδυ, ετοιμάζονται εβδομάδες πριν από τη «μεγάλη» βραδιά. Σχεδόν κάθε σπίτι κατασκευάζει το δικό του και στην ετοιμασία του συμμετέχει όλη η οικογένεια, μικροί και μεγάλοι.

Πώς κατασκευάζονται;

• Τα αερόστατα είναι φτιαγμένα από καλάμι και χαρτί.
• Το μεγεθός τους ποικίλει, όμως δε ξεπερνάει τα δύο μέτρα.
• Τα μεγάλα απαιτούν από 32 έως 36 κόλλες χαρτί για να φτιαχτούν
• Τα μικρότερα χρειάζονται 8 κόλλες ενώ κάποια άλλα από 16 ή 18.
• Για την πυροδότησή τους γίνεται χρήση ενός πανιού, εμποτισμένο με λάδι και πετρέλαιο, την "καλυμμάρα".

Έχει παρατηρηθεί πως από κάθε ενορία αφήνονται περισσότερα από 100 αερόστατα το βράδυ της Ανάστασης. Οι φωτιές από τις κολλυμάρες των αερόστατων πολλές φορές γίνονται ορατές μέχρι το Ναύπλιο και τις Σπέτσες. Πρόκειται για ένα από τα πιο φαντασμαγορικά πασχαλινά έθιμα της Ελλάδας.

Το αυγό αποτελεί σύμβολο της γέννησης του κόσμου και του κύκλου της ζωής, δεν είναι λοιπόν περίεργο που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πασχαλινού τραπεζιού, μιας και το Πάσχα - με την Ανάσταση του Χριστού - γιορτάζουμε τη νίκη της ζωής επί του θανάτου. Πλέον τα συναντάμε βαμμένα σε διάφορα χρώματα και με πολλά και ευφάνταστα σχέδια, ωστόσο παραδοσιακά βάφονται κόκκινα, ενώ η μέρα που γίνεται το βάψιμο τους είναι η Μεγάλη Πέμπτη. Σύμφωνα με την παράδοση λοιπόν, η Μεγάλη Πέμπτη - η μέρα που γίνεται η Σταύρωση - είναι η μέρα που βάφονται τα αυγά κόκκινα, μιας και το χρώμα αυτό συμβολίζει το αίμα του Χριστού. Όσον αφορά στο τσούγκρισμα των αυγών, συμβολίζει την Ανάσταση ή το σπάσιμο του τάφου του Χριστού και πιθανολογείται ότι ξεκίνησε ως παιχνίδι στη Βρετανία και κατόπιν εξαπλώθηκε.

Προσοχή! Σύμφωνα με το έθιμο το πρώτο αυγό που βάφετε κάθε χρόνο είναι της Παναγίας και δεν πρέπει να σπάει, αντιθέτως το φυλάτε στο εικονοστάσι μέχρι τη Μεγάλη Πέμπτη του επόμενου Πάσχα οπότε και το φυτεύετε στο χωράφι (εάν έχετε, αλλιώς στις γλάστρες σας) για να είναι εύφορο.