Ιστορία – Επανάληψη…
2η ενότητα! Θέμα: Η Τουρκοκρατία... που ήταν η εποχή που οι Οθωμανοί Τούρκοι είχαν κατακτήσει την Ελλάδα.
Η Τουρκοκρατία είναι η χρονική περίοδος πριν την Επανάσταση του 1821. Στην ενότητα αυτή βλέπουμε πώς προετοιμάστηκε η Επανάσταση, πώς ζούσαν οι Έλληνες αυτά τα περίπου 400 χρόνια και ποιες μικρότερες επαναστάσεις έκαναν.
Όμως, σε αντίθεση με τη Φυσική που για να καταλάβουμε τον κόσμο γύρω μας τον "σπάμε" σε μικρά κομμάτια, τα πειράματα που κάνουμε στην τάξη, στην Ιστορία προσπαθούμε να συνδέσουμε όλα τα γεγονότα. Ας προσπαθήσουμε, λοιπόν, να συνδέσουμε όλα όσα μάθαμε:
1. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναπτύσσεται, μεγαλώνει, δυναμώνει
Αυτό συμβαίνει τους δύο πρώτους αιώνες μετά την κατάκτηση της Πόλης, μέχρι περίπου το 1650 (δείτε στο βίντεο πώς επεκτάθηκε μέχρι τότε και πώς άρχισε να συρρικνώνεται, να μικραίνει μετά).
Στο διάστημα αυτό οι Οθωμανοί κατακτούν νέα εδάφη. Νέα εδάφη = περισσότεροι υπήκοοι. Περισσότεροι υπήκοοι = περισσότεροι φόροι. Περισσότεροι φόροι = περισσότερα λεφτά για μισθούς στρατιωτών. Περισσότερα λεφτά για στρατιώτες = Περισσότεροι πόλεμοι, νίκες και περισσότερα νέα εδάφη!!!
Νέους στρατιώτες, όμως, οι Τούρκοι δε βρίσκουν μόνο με τα λεφτά από τους φόρους. Βρίσκουν και με το παιδομάζωμα! "Μαζεύουν", όπως λέει η λέξη, παιδιά χριστιανών από μικρά, τα εκπαιδεύουν ως σκληρούς στρατιώτες και τα εξισλαμίζουν. Για να γλιτώσουν τα παιδιά τους, αλλά και τους πολλούς φόρους που πληρώνουν, πολλοί χριστιανοί αλλάζουν θρήσκευμα, γίνονται μουσουλμάνοι. Εξισλαμισμοί και παιδομάζωμα (και φυσικά οι φόροι) είναι τα τρία σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι χριστιανοί Έλληνες τότε.
Βίντεο για το παιδομάζωμα (θα δείτε ότι γίνεται μέχρι περίπου το 1640) κάθε 5 χρόνια αρχικά και μετά κάθε χρόνο, όποτε χρειάζονταν οι Τούρκοι στρατιώτες:
Αλήθεια, εσείς τι θα κάνατε; Σκεφτείτε μόνο αυτό: όλοι μας είχαμε κάποιους προ-προ-προ-παππούδες τότε που δεν άλλαξαν θρήσκευμα, παρά τις δυσκολίες. Ήρωες; Μάλλον!
Όπως καταλαβαίνετε, οι συνθήκες για τους υπόδουλους Έλληνες είναι πολύ δύσκολες. Γενικά, οι δύο πρώτοι αιώνες είναι μία περίοδος μεγάλης καταπίεσης των χριστιανών υπηκόων της Αυτοκρατορίας και, όπως ξέρετε, οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν για πάντα καταπιεζόμενοι...
2. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία σταματά να αναπτύσσεται, να μεγαλώνει, να δυναμώνει
Το 1650 περίπου η επέκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σταματά. Όμως, αυτό δεν είναι το μόνο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Αυτοκρατορία.
Νέες γεωγραφικές ανακαλύψεις και νέοι εμπορικοί δρόμοι μειώνουν τα έσοδα της Αυτοκρατορίας από τους φόρους που πλήρωναν οι έμποροι που περνούσαν από τα εδάφη και τις θάλασσές της, για να πάνε στην Ινδία και την Κίνα. Ακόμη, περισσότερο δύο συνθήκες, του Κάρλοβιτς (το 1699) και του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (το 1774), δίνουν προνόμια σε Αυστριακούς και Ρώσους υπήκοους. Όλα αυτά σημαίνουν: Λιγότεροι υπήκοοι = λιγότερα έσοδα από φόρους. Λιγότερα έσοδα από φόρους = λιγότερα χρήματα για στρατιώτες. Λιγότεροι στρατιώτες = αποδυνάμωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία σιγά σιγά χάνει τα εδάφη που είχε κατακτήσει και μικραίνει, μικραίνει, μικραίνει... όλο και περισσότερο!!!
Σε αυτό συνέβαλαν και οι Έλληνες, οι οποίοι ζώντας σε μια περιοχή που περιβάλλεται από θάλασσα είναι οι καλύτεροι ναυτικοί, μορφώνουν τα παιδιά τους, για να διασώσουν την εθνική τους ταυτότητα και καταλαβαίνουν πρώτοι από όλους τους υπηκόους ότι αρχίζει μία νέα εποχή, η εποχή του εμπορίου (και ένα νέο οικονομικό σύστημα, ο καπιταλισμός, στην καρδιά του οποίου βρίσκεται το εμπόριο, αφού σε αυτόν οι άνθρωποι πουλούν και αγοράζουν πράγματα και κάνουν περιουσίες).
Ενδιαφέρουσα εποχή, έτσι; Πάμε πάλι σε εμάς. Αν η οικογένειά σας είναι από κάποιο χωριό της Ηπείρου και εκεί υπάρχει το άγαλμα κάποιου ευεργέτη ή κάποιο σχολείο που έφτιαξε κάποιος ευεργέτης, τότε είναι σίγουρο ότι αυτός ο ευεργέτης έκανε τότε περίπου την περιουσία του. Οι Ζωσιμάδες, ο Ζώης Καπλάνης, ο Παπάζογλου κάνουν τεράστιες περιουσίες τότε, αφού μεταφέρουν προϊόντα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία χωρίς να πληρώνουν φόρους ή πληρώνοντας ελάχιστους φόρους!
Μικρό βιντεάκι για τη συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή:
Αυτό είναι το γενικό περίγραμμα της εποχής. Σε όλα τα παραπάνω μπορείτε να "δέσετε" τις ερωτήσεις που έχουμε για το διαγώνισμα. Πάμε να τις δούμε πιο αναλυτικά:
1.α. Πού στηριζόταν κυρίως η οικονομία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας; --> Στηριζόταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Και συνεχίζει να το κάνει και στη δεύτερη περίοδο, με αποτέλεσμα η αυτοκρατορία να μείνει πίσω, να μην αναπτυχθεί οικονομικά (σε αντίθεση με τους προγόνους μας, τους Έλληνες υπηκόους της)
1.β. Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην οικονομική παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά το 1600; Ποιες συνθήκες συνέβαλαν στην ακόμη μεγαλύτερη μείωση των εσόδων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τους φόρους και στην οικονομική πρόοδο των Ελλήνων; --> Τα τρία που είπαμε παραπάνω: οι νέες γεωγραφικές ανακαλύψεις, οι νέοι εμπορικοί δρόμοι και φυσικά το ότι η αυτοκρατορία σταμάτησε να κατακτά νέα εδάφη. Φυσικά και οι συνθήκες του Κάρλοβιτς και του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή.
1.γ. Ποια κοινωνική τάξη (ποιο επάγγελμα) ωφελήθηκε από τις συνθήκες αυτές και πώς; --> Μα φυσικά οι Έλληνες έμποροι.
Πού ιδρύθηκαν ελληνικές παροικίες; --> Πού αλλού; Στη Ρωσία (λόγω των σχέσεων που έχουν τότε οι Έλληνες με τους Ρώσους που ένας θρύλος έλεγε τότε ότι το "ξανθό γένος" θα μας σώσει από τους Τούρκους, όπως μας είπε ο Γιάννης στην τάξη) και στην Ευρώπη. Δείτε τον χάρτη από το βιβλίο μας και θα θυμάστε και μόνο από αυτόν πού δημιουργήθηκαν κυρίως ελληνικές παροικίες μετά το 1600:

1.δ. Τι γνωρίζετε για τις Παραδουνάβιες ηγεμονίες; --> Είναι δύο περιοχές στη σημερινή Ρουμανία, η Μολδαβία και η Βλαχία. Βρίσκονται κοντά στον ποταμό Δούναβη, γι' αυτό και ονομάστηκαν Παραδουνάβιες. Είχαν Έλληνες, Φαναριώτες ηγεμόνες. Αυτά φτάνουν, για να καταλάβουμε ότι τότε εκεί καταφεύγουν πολλοί Έλληνες, δημιουργούνται ελληνικές παροικίες που εξελίσσονται σε μεγάλα εμπορικά κέντρα και οι Έλληνες έμποροι κάνουν τεράστιες περιουσίες. Δεν είναι τυχαίο ότι εκεί κατέφυγε και ο Ρήγας Βελεστινλής, ο οποίος ήταν γραμματέας του Φαναριώτη ηγεμόνα της Βλαχίας, Νικόλαου Μαυρογένη.
2.α. Ποια σκληρά μέτρα αντιμετώπιζαν οι χριστιανοί τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας; --> Εξισλαμισμούς, παιδομάζωμα και κυρίως τη φορολογία.
2.β. Εκτός από τους Οθωμανούς Τούρκους ποιοι άλλοι λαοί είχαν κατακτήσει εδάφη της ελληνικής χερσονήσου το διάστημα αυτό; --> Βενετοί και Γενουάτες. Δείτε πάλι τον χάρτη από το βιβλίο:

2.γ. Ποια τρία στοιχεία της ταυτότητάς τους κατάφεραν να διαφυλάξουν οι Έλληνες την περίοδο της Τουρκοκρατίας και με ποιον τρόπο; --> Τη γλώσσα, τη θρησκεία και τις παραδόσεις τους. Αυτά μας κράτησαν ενωμένους τη δύσκολη εκείνη περίοδο. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν φτιάχνουμε παροικίες (μετά το 1650), οι πλούσιοι έμποροι του εξωτερικού φτιάχνουν πρώτα Εκκλησίες και μετά σχολεία, για να διατηρηθούν η πίστη και η ελληνική γλώσσα.
Αλήθεια, οι παραδόσεις τι είναι; Τις διατηρούμε ακόμα; Έχετε πάει σε πανηγύρι; Σκεφτείτε μόνο ότι με τον ίδιο τρόπο γιόρταζαν τις γιορτές των Αγίων οι προ-προ-προ-παππούδες μας 300-400-500 χρόνια πριν. Αυτές τις παραδόσεις κρατήσαμε ακόμη και όταν ήμασταν υποδουλωμένοι στους Οθωμανούς Τούρκους. Αυτές τις παραδόσεις κρατάμε ακόμα, μας ενώνουν ακόμα και μας κάνουν αυτό που είμαστε. Στο βιντεάκι ένα τραγούδι που κρατά από εκείνη την εποχή:
2.δ. Ποιους φόρους πλήρωναν οι χριστιανοί υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορία; --> Εύκολο! Πλήρωναν φόρους σχεδόν για τα πάντα: κεφαλικό φόρο (τον πλήρωναν όλοι οι ενήλικοι άνδρες κάθε οικογένειας), για την παραγωγή, για τη γη που κατείχαν και για την παραγωγή (δεκάτη = το 1/10 της παραγωγής τους).
2.ε. Πότε άρχισε να βελτιώνεται η κατάσταση για τους υπόδουλους Έλληνες και πώς; Από τα μέσα του 16ου αιώνα, η θέση των Ελλήνων στις τουρκοκρατούμενες περιοχές σταδιακά βελτιώθηκε. Μειώθηκε η φορολογία και το παιδομάζωμα (κυρίως το δεύτερο).
3.α. Πώς αποκαλούνταν όλοι οι Ορθόδοξοι υπήκοοι του Σουλτάνου και ποιος ήταν ο θρησκευτικός και πολιτικός ηγέτης τους; Ποιοι ήταν οι Φαναριώτες; --> Όλοι οι χριστιανοί Ορθόδοξοι υπήκοοι της Αυτοκρατορίας λέγονταν ρουμ μιλέτ (= έθνος των Ρωμαίων/Ρωμιών, επειδή έτσι αυτο-αποκαλούνταν οι Βυζαντινοί). Ηγέτης τους ήταν ο Πατριάρχης. Γύρω από το Πατριαρχείο στη συνοικία Φανάρι ζούσαν οι Φαναριώτες που ήταν μορφωμένοι Έλληνες και αναλάμβαναν σημαντικά αξιώματα στην οθωμανική διοίκηση (λόγω της μόρφωσής τους).
3.β. Πώς λέγονταν οι κοινοτικοί άρχοντες και ποιες αρμοδιότητες είχαν; --> Είχαν πολλές ονομασίες, ανάλογα με την περιοχή που ζούσαν: δημογέροντες, κοτζαμπάσηδες, πρόκριτοι, προεστοί, επίτροποι. Η κύρια ευθύνη τους ήταν η κατανομή των φόρων. Όμως, αποτελούσαν και τους ενδιάμεσους ανάμεσα στους Πασάδες και τους χριστιανούς υπηκόους κάθε πόλης. Στα Γιάννενα είχαμε Δημογέροντες, Πρόκριτους και Προεστούς. Για παράδειγμα, όταν ο Αλή Πασάς αποφάσισε να πνίξει την κυρα Φροσύνη και τις άλλες γυναίκες (μιλήσαμε γι' αυτό στα Εργαστήρια) ο πρόκριτος Σταύρος Ιωάννου τον παρακάλεσε να τις αφήσει ελεύθερες.
3.γ. Τι ήταν οι κλέφτες και τι οι αρματολοί; --> Οι κλέφτες ήταν ένοπλοι Έλληνες, εχθροί των Τούρκων και γενικά της εξουσίας. Τους αγαπούσαν οι υπόδουλοι Έλληνες, επειδή αντιστέκονταν στην εξουσία των Πασάδων και του Σουλτάνου. Οι αρματολοί ήταν ένοπλοι Έλληνες που οι Οθωμανοί τους χρησιμοποιούσαν για να αντιμετωπίσουν τους κλέφτες. Όμως, αυτοί συχνά έπαιρναν χρήματα και οπλισμό και γίνονταν κλέφτες.
4.α. Ποιο ήταν το σχέδιο του Ρήγα για την απελευθέρωση των υπόδουλων βαλκανικών λαών; --> Το θυμάστε; Ο Ρήγας πίστευε ότι η απελευθέρωση θα έρθει αν ενωμένοι οι βαλκανικοί λαοί ξεσηκωθούν εναντίον του Σουλτάνου. Έφτιαξε γι' αυτό την Χάρτα του, στην οποία φαίνονταν οι περιοχές που θα ξεσηκώνονταν και οι σχέσεις κάθε περιοχής με την ελληνική ιστορία.
4.β. Πώς πίστευε ο Κοραής ότι οι Έλληνες θα ελευθερωθούν; --> Ο Κοραής είχε γνωρίσει τον Γαλλικό Διαφωτισμό και είχε ζήσει τη Γαλλική Επανάσταση. Στη Γαλλία είχε δει ότι οι Γάλλοι, αφού φωτίστηκαν γνωρίζοντας τις ιδέες του Διαφωτισμού, επαναστάτησαν ενάντια σε οτιδήποτε τους καταπίεζε. Αντίστοιχα, πίστευε ότι για να ελευθερωθεί το ελληνικό έθνος, έπρεπε πρώτα να φωτιστεί διαμέσου της παιδείας.
4.γ. Τι γνωρίζετε για τη θυσία του Διονύσιου του Φιλόσοφου; --> Το 1600 ο Διονύσιος ήταν επίσκοπος Λάρισας. Προσπάθησε να οργανώσει επανάσταση εκεί, αλλά δεν τα κατάφερε. Έφυγε, πήγε στη Ρώμη και την Ισπανία και προσπάθησε να βρει βοήθεια από τους χριστιανικούς λαούς για να βοηθήσουν τους Έλληνες, αν επαναστατούσαν εναντίον των Τούρκων. Πήρε υποσχέσεις, αλλά όχι βοήθεια. Το 1611 ξεσήκωσε τους κατοίκους της Παραμυθιάς. Επιτέθηκαν στα Γιάννενα (περίπου 1.000 άνθρωποι) και έφτασαν μέχρι την Καλούτσιανη, την περιοχή έξω από το Κάστρο. Τελικά ο τουρκικός στρατός, αφού αρχικά αιφνιδιάστηκε, τους διέλυσε και συνέλαβε και σκότωσε τον ίδιο. Η σύλληψη έγινε σε μία σπηλιά έξω από το κάστρο. Ο Διονύσιος βρήκε μαρτυρικό θάνατο. Μπορούμε να πούμε ότι ήταν ο πρώτος μάρτυρας του Ελληνισμού την εποχή της Τουρκοκρατίας. Την επανάσταση την πλήρωσαν οι Έλληνες ακριβά: οι Τούρκοι έκαψαν σπίτια Ελλήνων, μετέτρεψαν ελληνικές εκκλησίες σε τουρκικά τζαμιά και έδιωξαν τους Έλληνες μέσα από το Κάστρο από τότε μέχρι το 1913 που απελευθερώθηκε η πόλη μας. Υποτιμητικά, όπως μας είπε η Ελένη, οι Τούρκοι τον αποκάλεσαν "Σκυλόσοφο".
Σας έγραψα λίγο περισσότερες λεπτομέρειες, αλλά αυτή είναι μία ιστορία της πόλης μας που έχει ενδιαφέρον.
4.δ. Γιατί η κατάκτηση των Σουλιωτών ήταν δύσκολη; Ποιος τελικά κατέκτησε το Σούλι και με ποιον τρόπο; --> Επειδή το Σούλι βρισκόταν σε μία από τις πιο "άγριες" και δυσπρόσιτες (δύσκολες να τις προσεγγίσεις, πλησιάσεις) ορεινές περιοχές της Ηπείρου, αλλά και επειδή οι Σουλιώτες ήταν άριστοι πολεμιστές. Το Σούλι το κατέκτησε το 1803 ο Αλή Πασάς, αφού έδιωξε από εκεί μερικούς από τους αρχηγούς τους. Βέβαια, οι πιο άξιοι, ο Κίτσος Μπότσαρης και ο Φώτος Τζαβέλας έμειναν και πολέμησαν μέχρι το τέλος, αλλά τελικά δεν τα κατάφεραν.
4.ε. Πώς βοήθησαν οι Σουλιώτες στην προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης; --> Όπως το λέει ωραία το βιβλίο: Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Επανάστασης του 1821 πολλοί Σουλιώτες ανέπτυξαν σημαντική δράση ως οπλαρχηγοί, έχοντας τη φήμη των γενναίων και αδάμαστων πολεμιστών του έθνους.
Βοήθεια για τις Ασκήσεις των Μαθηματικών
Άσκηση 1

Πώς θα γράψω με κλάσμα τους 6 μήνες του έτους; Σκέφτομαι: όλοι οι μήνες του έτους είναι 12. Άρα, οι 6 μήνες είναι 6 από τους 12. Άρα, ως κλάσμα γράφονται:
![]()
Με τον ίδιο τρόπο κάνουμε και τα υπόλοιπα...
Άσκηση 2
Πανεύκολη! Γράφουμε ως μεικτό αριθμό τα κλάσματα:

Διαβάζω: 5 και 3/4, δηλαδή:
![]()
Άσκηση 3

20 πόντοι = 20 εκατοστά. Στην καθημερινή γλώσσα τα εκατοστά λέγονται και πόντοι. Άρα, τα "30 μέτρα και 20 πόντοι" είναι 30 και 20/100, δηλαδή:
![]()
Με τον ίδιο τρόπο κάνουμε τους 8 μήνες και 10 ημέρες: Ο μήνας έχει 30 ημέρες, οπότε οι 10 ημέρες είναι: 10 από 30 ή 10/30. Άρα,έχουμε:
![]()
Άσκηση 4

Εδώ είναι πιο απλό απ' ό,τι θα νομίσετε οι περισσότεροι. Πρέπει απλώς να γράψετε τις διαιρέσεις (χωρίς να τις κάνετε) --> αριθμητής : παρονομαστής
![]()
Άσκηση 5
Σε αυτή την άσκηση πρέπει να κάνετε και τις διαιρέσεις. Θυμηθείτε μόνο ότι προχωράμε στις διαιρέσεις μας μέχρι τα χιλιοστά. Δείτε εδώ πώς γίνεται η διαδικασία και κάντε τις πράξεις στο τετράδιο Μαθηματικών:
Κάντε το ίδιο με τα κλάσματα της άσκησης.
Άσκηση 6

Γράφουμε δεκαδικούς ως κλάσματα με τον τρόπο που έχουμε ήδη δει στα προηγούμενα μαθήματα:
![]()
Δηλαδή, γράφω στον αριθμητή το 5 χωρίς υποδιαστολή και στη συνέχεια βάζω παρονομαστή το 1 και τόσα 0 όσα είναι τα δεκαδικά μου ψηφία...
Άσκηση 7
Στην 7 έχουμε να κάνουμε το αντίστροφο, δηλαδή, τα δεκαδικά κλάσματα δεκαδικούς αριθμούς. Στην πραγματικότητα κάνουμε την αντίστροφη διαδικασία από την προηγούμενη άσκηση.
![]()
Βήματα: γράφω το 6 και φροντίζω να έχω τόσα δεκαδικά ψηφία όσα τα μηδενικά του αριθμού στον παρονομαστή: 0,6 --> έχω ένα δεκαδικό ψηφίο, επειδή το 10 έχει ένα δεκαδικό ψηφίο. Ή, με άλλα λόγια, μετρώ ένα ψηφίο από το τέλος (επειδή το 10 έχει ένα 0) και βάζω την υποδιαστολή.
Άσκηση 8
Απλοποιώ ένα κλάσμα σημαίνει μικραίνω τον αριθμητή και τον παρονομαστή του με τρόπο που η αξία του κλάσματος να μην αλλάζει. Ο τρόπος για να τους "μικρύνω" είναι διαιρώντας τους με τον ίδιο αριθμό. Ας πούμε, τα 4/8 μπορούν να απλοποιηθούν σε 1/2. Δείτε τα δύο σχήματα παρακάτω και θα καταλάβετε τι συμβαίνει.

Όπως βλέπετε, είτε φάμε τα 4/8 της τούρτας είτε φάμε το 1/2 έχουμε φάει το ίδιο κομμάτι. Πώς όμως μπορώ να βρω τον αριθμό με τον οποίο θα διαιρέσω αριθμητή και παρονομαστή; Ο πρώτος τρόπος είναι με τον νου. Αν είμαι σίγουρος ότι θα το κάνω σωστά, μπορώ να προσπαθώ να βρω κάθε φορά έναν αριθμό με τον οποίο διαιρούνται και οι δύο όροι του κλάσματος. Ο δεύτερος είναι με τον Μ.Κ.Δ., τον μεγαλύτερο δηλαδή αριθμό που διαιρεί και τους δύο. Δείτε το βίντεο:
![]()
Καλό διάβασμα!
Ξέχασα! Ακολουθεί το τραγούδι για όσους έφτασαν ως εδώ 🙂
Παρασκευή 28 Νοεμβρίου
Γλώσσα
- Ανάγνωση: "Σπίτι μας είναι η γη"
- τετ. Εργασιών: απαντάμε γραπτώς στις ερωτήσεις:
-
- 1. α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί;
- β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο;
-
- τετ. Εργασιών: Κάνουμε Χρονική Αντικατάσταση τα ρήματα: είχε ζητήσει, φαίνεται, ανήκουν, θα εξασφαλίσει, θα σκεφτούμε, ξέρουμε, καταλαβαίνει, μοιάζει, παίρνει.
- Βιβλίο: άσκηση 4 στη σελίδα 84.
Ιστορία
Τη Δευτέρα δε θα γράψουμε τελικά το διαγώνισμα, επειδή δεν έχουμε ολοκληρώσει την επανάληψη που κάνουμε. Θα σας ανεβάσω αργότερα σήμερα ή αύριο, τις απαντήσεις στις ερωτήσεις και βοήθεια για να τις μάθετε πιο εύκολα.
Ιστορία – Για αύριο, Παρασκευή
- Τη Δευτέρα θα γράψουμε Διαγώνισμα στη 2η ενότητα. Για την Παρασκευή έχουμε τις ασκήσεις (από το τετράδιο Εργασιών -λεπτό βιβλίο- της Ιστορίας):
- 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 13, 14, 16, 17 και 19 στις σελίδες 11-17.
- Μπορούμε να βρούμε τις ερωτήσεις για το διαγώνισμα στο φυλλάδιο: https://files.e-me.edu.gr/s/JPFejcNrGZqRbyD Στην τάξη θα υπογραμμίσουμε όσα πρέπει να διαβάσουμε από το βιβλίο. Οι απαντήσεις μας στις ερωτήσεις πρέπει να είναι όσο το δυνατόν συντομότερες.
Πέμπτη 27 Νοεμβρίου
Για αύριο προετοιμάζουμε τις ασκήσεις που έχουμε στο Τετράδιο Εργασιών της Ιστορίας. Θα δούμε αύριο πάλι μαζί πού θα βρούμε τις απαντήσεις στις ερωτήσεις του φυλλαδίου επανάληψης στην ενότητα 2, ώστε να ξέρουμε τι θα έχουμε να διαβάσουμε για τη Δευτέρα. Επίσης, αύριο ΔΕ θα γράψουμε διαγώνισμα στα αγγλικά.
Γλώσσα
- Ανάγνωση: Σπίτι μας είναι η γη (Βιβλίο μαθητή, σελ. 81-82)
- Φύλλο εργασίας: https://files.e-me.edu.gr/s/scWJ4epqsJJaBRG
- τετ. Εργασιών: Κάνουμε τις ασκήσεις του Φύλλου Εργασίας στο τετράδιο Εργασιών.
Μαθηματικά
- Φύλλο εργασίας: https://files.e-me.edu.gr/s/KGgTnxEXEs6w9nZ
- Στο Φύλλο εργασίας κάνουμε τις ασκήσεις 1-8. Βοήθεια για τις ασκήσεις θα ανεβάσω το Σάββατο το πρωί. Μέχρι τότε προσπαθήστε να λύσετε όλες τις ασκήσεις μόνοι σας.
Φυσική
Δεν προχωρήσαμε παρακάτω. Τα παιδιά που έλειπαν θα γράψουν αύριο το διαγώνισμα στην ενότητα της "Μηχανικής".
Τετάρτη 26 Νοεμβρίου
Γλώσσα
- Ανάγνωση: τα λίμερικ στη σελίδα 79 του Βιβλίου.
- Ανάγνωση: Αυτόχθονες λαοί (Βιβλίο, σελ. 80)
- Φύλλο εργασίας για τα λίμερικ (τι είναι και πώς θα γράψουμε δικά μας) και για το λεξιλόγιο του κεφαλαίου: https://files.e-me.edu.gr/s/m6xc3fXpSE9q9J7 Γράφουμε δύο τουλάχιστον λίμερικ (στο φύλλο εργασίας θα δούμε τι χαρακτηριστικά έχουν). Είναι εύκολα, μπορούμε να τα κάνουμε αστεία και μπορούν να είναι ωραία.
- τετ. Εργασιών: απαντάμε γραπτώς την ερώτηση 1 στη σελ. 81 του Βιβλίου.
- Ορθογραφία/Λεξιλόγιο: μαθαίνουμε να γράφουμε σωστά και τη σημασία των λέξεων του Λεξιλογίου.
Μαθηματικά
- Τετράδιο Εργασιών: ασκήσεις 1, 2, 3, 4 και προβλήματα 1, 2 και 3 στις σελίδες 9-10. Τις κάνουμε πολύ προσεκτικά. Παραδείγματα και οδηγίες θα ανεβάσω σε λίγο.
Για την άσκηση 1, δείτε πώς απλοποιούμε κλάσματα, υπολογίζοντας πρώτα τον Μέγιστο Κοινό Διαιρέτη:
Στην άσκηση 2 πρέπει να κάνουμε τις διαιρέσεις, όπως είδαμε στην τάξη. Δείτε το παρακάτω βίντεο για βοήθεια και κάντε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο τις διαιρέσεις.
Για την άσκηση 3 πρέπει να χρησιμοποιήσουμε όσα έχουμε μάθει για τις διαιρέσεις με το 10 το 100 και το 1000. Το κλάσμα:
![]()
Με τον ίδιο τρόπο να κάνετε και τις υπόλοιπες πράξεις της άσκησης 3.
Η άσκηση 4 είναι ίδια με τη 2. Πρέπει να μετατρέψετε τα κλάσματα σε δεκαδικούς και στη συνέχεια να τα τοποθετήσετε στην αριθμογραμμή.
Πάμε στα προβλήματα:

Ξέρουμε ότι για τα 10 ψωμάκια θα χρησιμοποιήσουμε 4 κιλά αλεύρι.
Ψάχνουμε πόσο αλεύρι θα χρησιμοποιήσουμε για κάθε ψωμάκι. Δηλαδή, ξέρουμε τα πολλά και ψάχνουμε το 1. Θα κάνουμε διαίρεση! Ή, σύμφωνα με όσα είδαμε για τα κλάσματα θα μοιράσουμε τα 4 κιλά αλεύρι στα 10. Αυτό ως κλάσμα, γράφεται:
![]()
Όμως, πόσα γραμμάρια είναι τα 0,4 κιλά; Για να το βρω θα σκεφτώ ότι: το ένα κιλό έχει 1.000 γραμμάρια. Άρα, τα 0,4κ. έχουν: 0,4 x 1000 = ...........

Πώς θα μοιράσουμε τα 8 λίτρα σε 3 κανάτες; Οι δύο τρόποι για να εκφράσουμε το αποτέλεσμα είναι:
α) με κλάσμα
β) με δεκαδικό αριθμό, κάνοντας τη διαίρεση.

Εδώ πρέπει να μοιράσουμε τις 6 κρέπες σε 4 ίσες μερίδες. Πόσες κρέπες θα πάρει κάθε παιδί; Βρείτε πρώτα το κλάσμα και μετά κάντε και τη διαίρεση.
Φυσική
Γράψαμε διαγώνισμα και δεν έχουμε τίποτα για αύριο.
Τεστ Φυσικής – Παιχνίδι προετοιμασίας
Ένα παιχνίδι για να προετοιμαστούμε για το αυριανό διαγώνισμα. Μπορούμε να το βρούμε εδώ: https://forms.gle/Le9y6wZNpAj81sNL9
Μπράβο στα παιδιά που έκαναν το κουιζ!

Φυσική – Μηχανική – Επανάληψη
Ξεκινάμε την επανάληψή μας από εδώ:

Α. Ταχύτητα
Διαβάζουμε τον πρώτο ορισμό:
Ταχύτητα ονομάζεται το φυσικό μέγεθος που μας πληροφορεί για την απόσταση που διανύει ένα κινητό στη μονάδα του χρόνου.
Μονάδα του χρόνου είναι: το 1 λεπτό, το 1 δευτερόλεπτο, η μία ώρα κτλ.
Άρα, ταχύτητα είναι το φυσικό μέγεθος που δείχνει την απόσταση που διανύει ένα σώμα σε 1 δευτερόλεπτο / λεπτό / 1 ώρα.
Σκεφτείτε το εξής: ένα αυτοκίνητο τρέχει με 60 χμ./ώρα, που σημαίνει: 60 χιλιόμετρα σε 1 ώρα.
Β. Δυνάμεις
Διαβάζουμε τον δεύτερο ορισμό:
Τις δυνάμεις δεν μπορούμε να τις δούμε. --> Αλήθεια, είναι! Αν ο Θανάσης κλωτσήσει μία μπάλα, δεν εμφανίζεται ένα βελάκι που να δείχνει την κατεύθυνση της μπάλας. Καταλαβαίνουμε ότι ασκήθηκε κάποια δύναμη, επειδή βλέπουμε την μπάλα να κινείται, την ταχύτητα της μπάλας να αυξάνεται.
Άρα, καταλαβαίνουμε ότι ασκείται μία δύναμη από τα αποτελέσματά της: ο Θανάσης άσκησε δύναμη στην μπάλα, δεν είδαμε κανένα βελάκι να εμφανίζεται, αλλά είδαμε την μπάλα να κινείται (που είναι το αποτέλεσμα της δύναμης...).
Φυσικά, τις δυνάμεις που ασκούνται δεν είναι πάντα τόσο εύκολο να τις αντιληφθούμε. Υπάρχει, π.χ., μία δύναμη που μας κρατά στην επιφάνεια της Γης και δεν πετάμε. Ξέρετε πώς λέγεται; Ξέρετε τι θα συνέβαινε, αν δεν υπήρχε; Θα κάναμε μάθημα κάπως έτσι:
Συνεχίζουμε: Έχουμε μάθει στην καθημερινή ζωή να λέμε ότι το βάρος μας είναι, π.χ., 45 κιλά. Όμως, για τη Φυσική βάρος είναι η έλξη που ασκεί η Γη σε ένα σώμα, δηλαδή το αποτέλεσμα της βαρύτητας. Έτσι, το βάρος ενός αστροναύτη στη Γη είναι μεγαλύτερο από το βάρος του ίδιου ανθρώπου στη Σελήνη, επειδή η Γη ασκεί μεγαλύτερη έλξη, έχει μεγαλύτερη βαρύτητα (περίπου 6 φορές περισσότερο από τη Σελήνη). Αυτό που είναι ίδιο στη Φυσική το ονομάζουμε "μάζα". Η μάζα είναι αυτό που βλέπουμε, όταν ζυγιζόμαστε και μετριέται σε κιλά. Το βάρος είναι το αποτέλεσμα της δύναμης που ασκεί σε όλους μας η Γη και το μετράμε στη μονάδα μέτρησης που μετράμε τις δυνάμεις, που είναι τα Newton.
Πώς μετράμε όμως τις δυνάμεις; Χρησιμοποιούμε ένα όργανο που λέγεται δυναμόμετρο και το οποίο αποτελείται από τα παρακάτω μέρη:

Γ. Τριβή
Όταν περπατάμε, υπάρχει μία δύναμη η οποία εμποδίζει την κίνηση. Τη δύναμη αυτή στη Φυσική τη λέμε "τριβή". Την τριβή άλλοτε τη θέλουμε και άλλοτε όχι. Τη θέλουμε, όταν φρενάρουμε, επειδή βοηθά το αυτοκίνητο να σταματήσει. Είναι ανεπιθύμητη, όταν κάνουμε αγώνες δρόμου, επειδή μας κάνει να τρέχουμε πιο αργά.
Τα αποτελέσματά της είναι: η παραγωγή ήχου, η φθορά, η θέρμανση των επιφανειών. Σε ένα βιολί έχουμε τριβή, αποτέλεσμα της οποίας είναι να παράγεται ήχος, να φθείρονται οι χορδές και, επίσης, να θερμαίνονται οι χορδές.
Στο τετράδιο Εργασιών πρέπει να δούμε τα πειράματα που μας βοηθούν:
α) να δούμε ότι υπάρχει
β) να δούμε τα αποτελέσματά της
γ) να συνειδητοποιήσουμε πότε είναι επιθυμητή και πότε είναι ανεπιθύμητη
δ) να δούμε πώς μπορούμε να την αυξήσουμε και πώς μπορούμε να τη μειώσουμε.
Σκεφτείτε το εξής: Βάζετε γκολ, βρέχει, η τριβή είναι μειωμένη κι εσείς θέλετε να πανηγυρίσετε γλιστρώντας στο έδαφος. (Προσωπικά δε θα σας το πρότεινα, αλλά) Τι θα συμβεί;!!!
Βέβαια, μπορεί να κάνετε απλώς skate στο νερό, οπότε δε θα τη θέλετε και τόσο την τριβή...
Κάτι τελευταίο: η τριβή εξαρτάται από το βάρος των σωμάτων (όσο μεγαλύτερο το βάρος, τόσο μεγαλύτερη η τριβή) και από το είδος της επιφάνειας που τρίβεται (τραχιά επιφάνεια = μεγάλη τριβή, λεία επιφάνεια = μικρότερη τριβή). Δεν εξαρτάται από το μέγεθος της επιφάνειας που τρίβεται. Δείτε την εικόνα και θα θυμηθείτε τι εννοώ:

Αφού η τριβή δεν εξαρτάται από το μέγεθος της επιφάνειας που σέρνουμε, είτε σύρουμε το κιβώτιο με τη μεγάλη είτε με τη μικρή επιφάνεια, η τριβή θα είναι ίδια...
Πώς όμως μπορούμε να αυξήσουμε ή να μειώσουμε την τριβή; Το δείχνει ο Θοδωρής με ένα πολύ ωραίο πείραμα:
Είπαμε ότι αντιλαμβανόμαστε την τριβή από τα αποτελέσματά της και ότι ένα από τα αποτελέσματα είναι η παραγωγή ήχου. Αν δείτε προσεκτικά το βίντεο, θα παρατηρήσετε ότι όταν έκανε το πείραμα χωρίς σαπούνι και λάδι ο Θοδωρής ακούγεται αρκετά δυνατά ο ήχος που παράγεται από την τριβή, όταν το έκανε με το σαπούνι ακούγεται λιγότερο και με το λάδι ακόμη λιγότερο...
Το έκανε και ο Σταύρος μόνο με λάδι παρατηρώντας ότι το δάχτυλο γλιστρά πιο εύκολα στο χαρτί.
Δ. Πίεση
Διαβάζουμε από τους ορισμούς: Πίεση υπάρχει στα σώματα λόγω των δυνάμεων που ασκούνται σε αυτά. Δηλαδή, στα σώματα ασκούνται δυνάμεις που προκαλούν την πίεση.
Για την πίεση πρέπει να θυμόμαστε:
α) από τι εξαρτάται: από το μέγεθος της επιφάνειας και από το βάρος. Δείτε τις εικόνες και θα καταλάβετε:
- Μεγάλη επιφάνεια καρφιών = μικρή πίεση
- Μεγάλη επιφάνεια εκχιονιστικού = μικρή πίεση στο χιόνι = Δε βουλιάζει
- Μικρή επιφάνεια παπουτσιών = Μεγάλη πίεση = Βουλιάζει στο χιόνι
Μας δείχνει πώς το βάρος αυξάνει την πίεση που ένα σώμα ασκεί στο παρακάτω πείραμα ο Σταύρος:
Δύο ενδιαφέροντα είδη πίεσης είναι η υδροστατική και η ατμοσφαιρική πίεση. Υδροστατική λέγεται η πίεση που ασκείται στα σώματα λόγω του βάρους του νερού. Ατμοσφαιρική λέγεται η πίεση που ασκείται στα σώματα λόγω του βάρους του αέρα.
Για την υδροστατική πίεση, μπορείτε να δείτε τα δύο παρακάτω πειράματα που έκανε η Μελίνα:
Στα πειράματα αυτά βλέπουμε ότι: α) το νερό έχει βάρος και ασκεί πίεση στο μπαλόνι (στο πείραμα 2), β) ότι όσο πιο χαμηλά είμαστε τόσο μεγαλύτερη είναι η πίεση. Συνδυάστε αυτά με την πίεση που νιώθετε κάτω από το νερό και θα καταλάβετε ότι όσο περισσότερο είναι το βάρος του νερού που βρίσκεται πάνω από ένα σώμα (άρα, όσο μεγαλύτερο είναι και το βάθος στο οποίο βρίσκεται το σώμα), τόσο μεγαλύτερη είναι η υδροστατική πίεση που ασκείται στο σώμα.
Για την ατμοσφαιρική πίεση μπορείτε να δείτε το πείραμα με τον χάρακα που έκανε η Μελίνα:
Είπαμε: και ο αέρας έχει βάρος. Αν βάλουμε ένα χαρτί Α4 πάνω από έναν χάρακα ο ατμοσφαιρικός αέρας που βρίσκεται από πάνω έχει τέτοιο βάρος που ασκεί πίεση στο χαρτί και όταν η Μελίνα ρίχνει το μπαλάκι το χαρτί δεν "ανατρέπεται", δεν πέφτει από το τραπέζι.
Quiz: Κάνουμε επανάληψη παίζοντας τον Εκατομμυριούχο!
Μην το παίξετε στην τύχη. Σκεφτείτε τις απαντήσεις και επιλέξτε αυτήν που σας φαίνεται πιο σωστή. Όσοι το παίξετε θέλω να μου πείτε σε πόσες προσπάθειες το τερματίσατε...
Τρίτη 25 Νοεμβρίου
Σήμερα στην εκδρομή είχαμε την ευκαιρία να επισκεφτούμε μνημεία των τριών θρησκειών που συνυπήρχαν στην πόλη μας μέχρι το 1923-24, της χριστιανικής, της μουσουλμανικής και της εβραϊκής. Μάθαμε νέα πράγματα και είδαμε τους χώρους όπου οι πιστοί των τριών αυτών θρησκειών προσεύχονταν και επικοινωνούσαν με τον Θεό.
Στην τάξη κάναμε μόνο Μαθηματικά. Διορθώσαμε τις ασκήσεις που είχαμε για το σπίτι (το κεφάλαιο 19) και προχωρήσαμε ελάχιστα παρακάτω. Για αύριο έχουμε τις παρακάτω ασκήσεις στα Μαθηματικά και την επανάληψη στη Φυσική για το διαγώνισμα που θα γράψουμε.
Μαθηματικά
- Κεφάλαιο: Το κλάσμα ως ακριβές πηλίκο διαίρεσης
- Δραστηριότητα 2 στη σελίδα 47 του Βιβλίου. Στην άσκηση πρέπει να κάνουμε τις διαιρέσεις και να τοποθετήσουμε τους αριθμούς στην αριθμογραμμή. Μπορούμε να θυμηθούμε πώς γίνονται αυτές οι διαιρέσεις εδώ:
Στη συνέχεια αξιοποιούμε αυτό που μάθαμε σήμερα, δηλαδή, ότι ένα κλάσμα εκφράζει το πηλίκο της διαίρεσης του αριθμητή με τον παρονομαστή {διαβάστε αυτή την πρόταση όσες φορές χρειάζεται, για να την καταλάβετε}. Σημαίνει ότι:
![]()
Άρα, κάνουμε με τον ίδιο τρόπο που βλέπουμε στο βίντεο τη διαίρεση και βρίσκουμε το αποτέλεσμα σε δεκαδικό αριθμό
3 : 4 = 0,75
Φυσική
Προετοιμαζόμαστε για το διαγώνισμα. Το διαγώνισμα θα έχει ασκήσεις στις οποίες θα καλείστε να εξηγήσετε φαινόμενα που παρατηρούμε γύρω μας χρησιμοποιώντας τις έννοιες που μάθαμε στην ενότητα της Μηχανικής: ταχύτητα, δυνάμεις, τριβή και πίεση (υδροστατική και ατμοσφαιρική).
Δευτέρα 24 Νοεμβρίου
Αύριο θα φέρουμε μαζί μας τα βιβλία των Μαθηματικών και το τετράδιο των Μαθηματικών ή το Πρόχειρο. Επίσης, πρέπει να φέρουμε το Φύλλο Εργασίας του 4ου Εργαστηρίου Δεξιοτήτων που έχουμε από την Παρασκευή.
Για την εκδρομή φέρνουμε ομπρέλα και φροντίζουμε να έχουμε μαζί μας φαγητό και νερό, γιατί δεν είναι σίγουρο ότι θα μπορέσουμε να ψωνίσουμε από τον δρόμο.
Γλώσσα
Γράψαμε διαγώνισμα και δεν προχωρήσαμε παρακάτω.
Μαθηματικά
- τετράδιο Εργασιών: άσκηση 3 και προβλήματα 1, 2, 3 και 4.
Λύνουμε όλα τα προβλήματα με προσοχή, με πολλή προσοχή. Προσπαθούμε να καταλάβουμε τι ζητούν και πώς θα τα λύσουμε.
- τετράδιο Μαθηματικών: Σχεδιάζουμε τις πίτσες που αντιστοιχούν στα κλάσματα και τα γράφουμε με μεικτούς αριθμούς:
![Rendered by QuickLaTeX.com \[ \quicklatex \frac{3}{4},\; \frac{7}{8},\; \frac{7}{4},\; \frac{11}{4},\; \frac{15}{4},\; \frac{24}{8} \]](https://quicklatex.com/cache3/70/ql_5ce4cdad17befc6e4a25c9ed84e44b70_l3.png)
Ιστορία
- Τη Δευτέρα θα γράψουμε Διαγώνισμα στη 2η ενότητα. Για την Παρασκευή έχουμε τις ασκήσεις (από το τετράδιο Εργασιών της Ιστορίας):
- 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 13, 14, 16, 17 και 19 στις σελίδες 11-17.
- Μπορούμε να βρούμε τις ερωτήσεις για το διαγώνισμα στο φυλλάδιο: https://files.e-me.edu.gr/s/JPFejcNrGZqRbyD Στην τάξη θα υπογραμμίσουμε όσα πρέπει να διαβάσουμε από το βιβλίο. Οι απαντήσεις μας στις ερωτήσεις πρέπει να είναι όσο το δυνατόν συντομότερες.






