Το καρναβάλι της Ξάνθης

Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι - Θρακικές Λαογραφικές Εορτές (ή Καρναβάλι Ξάνθης) είναι ο θεσμός με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής στην πόλη της Ξάνθης. Ξεκίνησε το 1966 και έχοντας διαγράψει μια πορεία 55 ετών, έφθασε έως τις μέρες μας περνώντας ποικίλες φάσεις εξέλιξης και μετάλλαξης.

Η Ξάνθη διοργανώνει το μεγαλύτερο Καρναβάλι της Βόρειας Ελλάδας και το δεύτερο μεγαλύτερο σε όλη την Ελλάδα, μετά το Καρναβάλι της Πάτρας. Αποτελεί ένα από τα πλέον φημισμένα στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Κάθε χρόνο στην περίοδο του τριωδίου διοργανώνονται δεκάδες εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους. Το Ξανθιώτικο Καρναβάλι έχει να επιδείξει μια σειρά εκδηλώσεων γύρω από τη μουσική, το χορό και το θέατρο, εκθέσεις με εικαστικό ή άλλο περιεχόμενο, διαλέξεις, παρουσιάσεις βιβλίων και προβολές ταινιών καθώς και πολλές επιλογές για ψυχαγωγία, ξεφάντωμα και γλέντι. Στη διάρκεια των τριών αυτών εβδομάδων των καρναβαλικών εκδηλώσεων στην πόλη της Ξάνθης συρρέουν σπουδαίοι καλλιτέχνες για συναυλίες.

Η φήμη του Ξανθιώτικου Καρναβαλιού έχει περάσει τα τελευταία χρόνια τα σύνορα της Ελλάδας και έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστό και αγαπητό στις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων. Επισκέπτες από την Βουλγαρία, την Τουρκία και τη Ρουμανία, έρχονται κάθε χρόνο για να δουν από κοντά το Καρναβάλι ενώ πολλοί είναι αυτοί που συμμετέχουν στην παρέλαση.

Μέχρι και την δεκαετία του 1950 οι αποκριάτικες εκδηλώσεις που διοργανώνονταν στην Ξάνθη είχαν κυρίως λαογραφικό χαρακτήρα, με έντονα προβεβλημένα τα παραδοσιακά θρακιώτικα στοιχεία. Συμμετείχαν κυρίως χορευτικά συγκροτήματα και όλοι οι πολιτιστικοί σύλλογοι των τριών νομών της Θράκης και κάποιοι γειτονικών περιοχών. Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 ορισμένοι Ξανθιώτες με φαντασία, διάθεση και τόλμη προώθησαν την ιδέα των λαϊκών γιορτών κατά την περίοδο της Αποκριάς. Έτσι, το 1966 για πρώτη φορά οργανώθηκαν στη Ξάνθη οι Αποκριάτικες Θρακικές Γιορτές.  Οι Γιορτές του 1966 και 1967 οργανώθηκαν από την Τοπική Επιτροπή Τουρισμού και η σύλληψη της ιδέας τους ανήκει στο γιατρό Στέργιο Στάθη. Επίσης, είναι γνωστό ότι τα πρώτα χρόνια, οι γειτονικές πόλεις ήθελαν πάση θυσία να πάρουν το Καρναβάλι στην πόλη τους. Αυτό δεν επιτεύχθηκε, καθώς, ο θεσμός είχε εδραιωθεί και οι τοπικοί άρχοντες και οι επαγγελματίες έκαναν το παν για να το διατηρήσουν.

Στα πρώτα χρόνια, πριν τη δικτατορία, η Φ.Ε.Ξ. είχε αναλάβει την πραγματοποίηση των γιορτών, ενώ από τη μεταπολίτευση και μετά οι σύλ­λογοι της πόλης και των χωριών του νομού Ξάνθης, βοηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Στη διοργάνωσή τους από το 1986 - 1990 κύριο λόγο παίζει η Θρακική Θεατρική Σκηνή, ενώ από το 1991 οργανώνονται σύλλο­γοι ειδικά για τη συμμετοχή στις Θρακικές Λαογραφικές Γιορτές. Οι σύλ­λογοι όλοι με τους εκπροσώπους τους αποτελούν την Οργανωτική Επιτροπή. Από το 1987 δίπλα στον τίτλο «Θρακικές Λαογραφικές Εορτές», που είναι η επίσημη ονομασία του θεσμού (από το 1969), προστίθεται και ο τίτλος «Ξανθιώτικο Καρναβάλι»

Η ιστοσελίδα el.wikipedia.org

http://https://youtu.be/Uwz2H_ivNsg

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΣΚΟΥΠΑΣ, ΛΕΡΟΣ

Χορός εύθυμος, σκωπτικός, που έχει πια ξεχαστεί. Δεν έλειπε από τα γλέντια και ιδιαίτερα από εκείνα των Αποκριών. Χορεύεται  από 6-7 ζευγάρια και κάποιον που αντί για ντάμα κρατά μια σκούπα και τραγουδά "Μαυρομάτα, μαυρομάτα, συ μου τα 'κλεψες τα νιάτα..." και συνεχίζει με έμμετρα πειράγματα και αστεία. Οι άλλοι του απαντούν και τον κοροϊδεύουν, αυτός τους κυνηγά και τους χτυπά με τη σκούπα. Κάποτε φωνάζει "Αλλαγή" και τότε όλοι πρέπει να αλλάξουν ντάμες κι αυτός να προλάβει να αρπάξει την ντάμα κάποιου. Όποιος μείνει χωρίς ντάμα χορεύει με τη σκούπα.

Οι Μπούλες και Γενίτσαροι-Νάουσα

Οι Μπούλες και Γενίτσαροι της Νάουσας

Κούλουμα

Για την ετυμολογία της λέξης κούλουμα υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κούμουλους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος. Εκφράζει δηλαδή το τέλος, τον επίλογο της Απόκριας. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, προέρχεται από μία άλλη λατινική λέξη, τη λέξη «κόλουμνα», δηλαδή «κολώνα». Κι αυτό, επειδή το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.

Σύμφωνα με την wikipedia με την ονομασία κούλουμα χαρακτηρίζεται ο υπαίθριος πανηγυρισμός της «Καθαρής Δευτέρας». Δεν έχει εξακριβωθεί η αρχαία προέλευση της εορτής αυτής που αποτελεί θρησκευτική εορτή κατά την οποία εορτάζεται η αμέσως μετά της Αποκριάς έναρξη της Τεσσαρακοστής. Οι γιορτάζοντες τα «Κούλουμα» τρώνε άζυμο άρτο «λαγάνες» ενώ καταναλώνουν κυρίως νηστίσιμα φαγητά λεγόμενα σαρακοστιανά όπως π.χ. ταραμά, ταραμοσαλάτα, θαλασσινά, ελιές, κρεμμύδια, διάφορα λαχανικά, χαλβά κ.ά.

Γενικά
Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ' άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ κατ΄ άλλους βυζαντινή.
Στην Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρρεε σε ένα από τους επτά λόφους της πόλης και συγκεκριμένα σ΄ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού των «Ταταούλων».
Στην Αθήνα από πολλές δεκαετίες προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι «τρωγόπιναν» καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν από τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους «λατέρνας».
Το σούρουπο όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό κυρίως τσάμικο γύρω από τους στύλους του Ολυμπίου Διός παρουσία των Βασιλέων και πλήθους κόσμου.

Κωνσταντίνος Γεωργακόπουλος

ΤΟ ΚΑΨΙΜΟ ΤΟΥ ΤΖΑΡΟΥ -ΞΑΝΘΗ

Στην Ξάνθη αναβιώνει την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς το έθιμο το ''ΚΑΨΙΜΟ ΤΟΥ ΤΖΑΡΟΥ"', συγκεκριμένα  καίγεται ''ο Τζάρος '' στο κέντρο μιας  αλάνας ή σε ένα ύψωμα, για να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους. Είναι ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα ,τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Μετά  τι κάψιμο του <<Τζάρου>> τη σειρά  παίρνουν αμέτρητα πολύχρωμα πυροτεχνήματα .

Το έθιμο αυτό το έφεραν οι προσφυγιές από το Σαμακωβ της Ανατολικής Θράκης και  αναβιώνει κάθε χρόνο από τους κάτοικους του ομώνυμου συνοικισμού, οποίος  βρίσκεται κοντά στην γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου της Ξάνθης.

Κουδουνάτοι Νάξος !

Το Διονυσιακό Καρναβάλι της Νάξου ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο θεαματικά αποκριάτικα γεγονότα της χώρας για πολλούς λόγους! Φυσικά, ένας από αυτούς είναι οι ξακουστοί Κουδουνάτοι της Απειράνθου και τα καρναβαλικά παιχνίδια τους. Πρόκειται για την ετήσια καθιερωμένη αναζωπύρωση ενός ιδιαίτερου ναξιώτικου εθίμου, το οποίο γεννήθηκε στο νησί χιλιάδες χρόνια πριν!

Οι Κουδουνάτοι κι ο ερχομός της άνοιξης

Το μεσημέρι της Τυρινής Κυριακής – της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς – στη γοητευτική Απείρανθο  όπως αρέσει στους ντόπιους να την αποκαλούν, θα συναντήσετε τους εκκωφαντικούς Κουδουνάτους! Φορώντας κάπες, κουκούλες και σειρές από κουδούνια πάνω τους και έχοντας καλυμμένο το πρόσωπό τους από τουλουπάνι  αυτοί οι παράξενοι μασκαράδες ξεκινούν μία ασυνήθιστη βόλτα στα σοκάκια του κυκλαδίτικου χωριού.

Οι Κουδουνάτοι περνούν από σπίτι σε σπίτι, ταρακουνώντας τα κουδούνια τους και γιορτάζοντας για τον ερχομό της άνοιξης! Ολόκληρη η Απείρανθος σείεται από τον έντονο ήχο των κουδουνιών και οι κάτοικοι και επισκέπτες γεμίζουν τα γραφικά στενά της ενθουσιασμένοι.

Τα κακά πνεύματα

Με τον δυνατό θόρυβό τους όμως, οι Κουδουνάτοι δεν καλωσορίζουν απλώς την άνοιξη. Παράλληλα, διώχνουν μακριά  τα κακά πνεύματα! Ενωμένοι με τον υπόλοιπο κόσμο συνεχίζουν την πομπή τους, οδεύοντας προς την κεντρική πλατεία του χωριού, με παρέα το άφθονο κέφι και τους ήχους από τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Νάξου, την αγαπημένη τσαμπούνα και τα εύηχα τουμπάκια.

Το διονυσιακό σύμβολο

Προς τιμήν του θεού Διονύσου, που έχει λατρευτεί ιδιαίτερα στην Αρχαία Νάξο, οι Κουδουνάτοι κρατούν στα χέρια τους το σύμβολο του διονυσιακού φαλλού, τη λεγόμενη σόμπα , η οποία δεν είναι άλλη από ένα χοντρό βλαστό κουφοξυλιάς. Με αυτόν τον τρόπο, υμνούν τη γονιμότητα και κάνουν αναφορά στο σύμβολο που έφεραν οι Μαινάδες του Διονύσου, σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία.

Ο Γέρος και η Αρκούδα

Στο καρναβαλικό δρώμενο των Κουδουνάτων, συμμετέχουν μικροί και μεγάλοι ζωντανεύοντας με χαρά και ζήλο ήθη και έθιμα με διονυσιακή προέλευση. Ανάμεσά τους θα βρείτε τον Γέρο και την Αρκούδα. Ο Γέρος αντιπροσωπεύει το παρελθόν, ενώ η Αρκούδα τη δύναμη.

Ο Γέρος είναι πάντοτε ένας άντρας ρωμαλέος και γεροδεμένος, που αντέχει να σηκώσει το μεγάλο βάρος της στολής του και γνωρίζει πώς να κινηθεί ρυθμικά και εναλλασσόμενα. Το πρόσωπό του κρύβεται από μία μάσκα – προβιά μικρού γιδιού και η πλάτη του καλύπτεται από κουρέλια που δημιουργούν την αίσθηση καμπούρας. Στον κορμό του φορά μία μαύρη κάπα τσοπάνη, ενώ εντύπωση προκαλούν η άσπρη μάλλινη βράκα και τα πέτσινα τροχάδια του.

Η αρπαγή της Νύφης

Ανάμεσα σε άλλα – άκρως ενδιαφέροντα -σκηνικά που στήνουν οι Κουδουνάτοι στο Ναξιώτικο Καρναβάλι, θα δείτε να κάνει την επιβλητική εμφάνισή της και η Νύφη , η οποία συμβολίζει το μέλλον! Μαζί με τον Γαμπρό θα παρευρεθούν στο παραδοσιακό γλέντι των Κουδουνάτων, οι οποίοι θα ανοίξουν τον δρόμο γι’ αυτούς.

Ξαφνικά, όμως, ένα απρόοπτο γεγονός θα πυροδοτήσει την έκπληξη όλων: η αρπαγή της Νύφης από κάποιον παρευρισκόμενο! Τότε, μία καταδίωξη που δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα κινηματογραφική ταινία θα ξεκινήσει, με τον Γαμπρό και τους Κουδουνάτους να κυνηγούν τον κλέφτη και τη Νύφη. Οι Κουδουνάτοι θα καταφέρουν να απελευθερώσουν τη Νύφη και το στόρι θα ολοκληρωθεί με αίσιο τέλος!

Η λαϊκή παράδοση

Παρά τις αρχαιοελληνικές καταβολές του εθίμου των Κουδουνάτων, ο λαός έχει δώσει τη δική του ερμηνεία σ’ αυτό το ξεχωριστό αποκριάτικο δρώμενο. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, οι Κουδουνάτοι αποτελούν την αναπαράσταση μισότρελων βοσκών που έχασαν τα κοπάδια τους και ζώστηκαν με τα κουδούνια των χαμένων προβάτων τους.

Το γαϊτανάκι

Το γαϊτανάκι είναι ο χορός, που χορεύεται κυρίως την περίοδο της αποκριάς. Οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω από ένα κοντάρι δεμένο με πολύχρωμες κορδέλες . Ο κάθε συμμετέχοντας κρατάει στο χέρι του μια από αυτές, και έτσι κατά την περιστροφή του οι κορδέλες τυλίγονται στο κοντάρι . Στην Ελλάδα ήρθε είτε από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, ή από Βενετούς των Επτανήσων. Η λέξη <<γαϊτανάκι>> είναι υποκοριστικό της τουρκικής λέξης <<γαϊτανίν>> που σημαίνει κορδόνι. Παραδοσιακά οι χορευτές του είναι δώδεκα.

ΠΠ

Αρχαίο Θέατρο Μήλου

Το θέατρο χτίστηκε κατά την ρωμαϊκή περίοδο τον 1º αιώνα μ.Χ.  ως τον 4º αιώνα μ.Χ. Η κατασκευή του ήταν ιδιαίτερα πολυτελές έργο, για αυτό και άργησε πολύ να ολοκληρωθεί. Υπολογίζεται ότι είχε χωρητικότητα 7.000  ατόμων αλλά το τμήμα που έχει μέχρι τώρα ανασκαφτεί είναι το 1/10 του όλου θεάτρου. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι μεγάλο μέρος του θεάτρου χρησιμοποιήθηκε για τη οικοδόμηση του νησιού.

Το θέατρο ανακαλύφτηκε τυχαία τον 18º αιώνα και οι πρώτες ανασκαφές πραγματοποιήθηκαν το 1816-1817 από έναν Γερμανό αρχιτέκτονα.

Kαμπέρης Μανώλης & Μαχαίρα Σπιριδούλα

Το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης

Το θέατρο της Δωδώνης είναι από τα μεγαλύτερα και καλύτερα σωζόμενα αρχαία  ελληνικά θέατρα, με χωρητικότητα περίπου 18000 ατόμων.

Κατασκευάσθηκε τον 3ο αιώνα π.Χ., στο πλαίσιο του φιλόδοξου οικοδομικού προγράμματος που πραγματοποίησε ο Πύρρος , βασιλιάς της Ηπείρου, προκειμένου να αναμορφώσει το πανελλήνιο ιερό και να του δώσει μνημειακό χαρακτήρα.

Το τεράστιο κοίλο του θεάτρου διαμορφώθηκε σε φυσική  κοιλότητα στους πρόποδες του όρους Τόμαρος. Το κοίλο του θεάτρου χωριζόταν με τέσσερις οριζόντιους διαδρόμους σε τρία τμήματα (19 σειρές εδωλίων το κάτω, 15 το μεσαίο και 21 το επάνω) και με δέκα κλίμακες σε εννιά κερκίδες. Η κατώτερη σειρά εδωλίων ήταν η λεγόμενη προεδρία, είχε λίθινα καθίσματα και προοριζόταν για τα επίσημα ή τιμώμενα πρόσωπα. Η ορχήστρα δεν αποτελούσε ολόκληρο κύκλο και είχε διάμετρο 18,70 μέτρα και στο κέντρο της υπήρχε ένας λαξευμένος βράχος που αποτελούσε τη βάση του βωμού του Διονύσου. Η σκηνή του θεάτρου ήταν διώροφο , ορθογώνιο κτήριο με ισοδομική τοιχοποιία και διαστάσεις 31,20 x 9,10μ. Στις άκρες του υπήρχαν δύο τετράγωνες αίθουσες, τα παρασκήνια, και μεταξύ αυτών τέσσερις πεσσοί.

Μετά την καταστροφή του θεάτρου από τους Αιτωλούς το 219 π.Χ. το θέατρο επανακατασκευάστηκε με κάποιες αλλαγές. Το θέατρο διατηρήθηκε με αυτή τη έως τα τέλη του 4ου αιώνα μ.Χ. όπου σταμάτησε να λειτουργεί.