Το κορίτσι και το λιοντάρι

Η ταινία "Το κορίτσι και το λιοντάρι" του Gilles de Maistre (2018), που προβλήθηκε στον Όμιλο την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου, ήταν μια αφορμή να εξετάσουμε τη σχέση μας με τη φύση και τα άγρια ζώα και την ευθύνη μας απέναντί τους.

Η Μία μεγαλώνει σε μία φάρμα εκτροφής άγριων ζώων στη Νότια Αφρική και ο Τσάρλι, ένα λευκό λιονταράκι που γεννιέται στη φάρμα, γίνεται ο καλύτερος φίλος της. Μεγαλώνοντας προβληματίζεται κατά πόσο είναι εφικτό να είναι κανείς "φίλος" με έναν θηρευτή, αλλά όταν διαπιστώνει ότι ο πατέρας της σκοπεύει να πουλήσει τον Τσάρλι ως θήραμα σε παράνομα κυνήγια, παίρνει την απόφαση να τον οδηγήσει στο καταφύγιο Timbavati και να τον αφήσει ελεύθερο.

Η ταινία γυρίστηκε στη Νότια Αφρική, έξω από την Πρετόρια, στο καταφύγιο Welgedacht Game Reserve. Πρόκειται για φανταστική ιστορία που έγραψε η σύζυγος του σκηνοθέτη μετά την επίσκεψή τους σε φάρμες εκτροφής λιονταριών. Οι σκηνές με τα ζώα είναι αληθινές, έγιναν σε διάστημα τριών ετών και με την επίβλεψη ειδικών.

Ελάχιστα λευκά λιοντάρια, που ανήκουν στο είδος panthera leo krugeri και προέρχονται από σπάνια γονιδιακή μετάλλαξη, έχουν γεννηθεί και ζουν ελεύθερα στη φύση. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού τους βρίσκεται στο ιδιωτικό καταφύγιο Timbavati Game Reserve και στο γειτονικό εθνικό πάρκο Kruger στη Νότια Αφρική. Ο Thor, το λιοντάρι-πρωταγωνιστής της ταινίας, έζησε ελεύθερος μετά τα γυρίσματα στο καταφύγιο άγριας ζωής του παραγωγού της ταινίας Kevin Richardson, μέχρι που χτυπήθηκε από κεραυνό το 2013.

Για κάποιους μαθητές η επιλογή της έφηβης ηρωίδας να οδηγήσει μόνη της το λιοντάρι στο καταφύγιο, κρυφά από την οικογένειά της και αντίθετα με τους κανόνες ατομικής και δημόσιας ασφάλειας θεωρήθηκε αμφιλεγόμενη. Για τον λόγο αυτό εφαρμόστηκε η τεχνική της ανακριτικής καρέκλας, όπου αναδείχθηκαν οι ποικίλες πτυχές της προστασίας της άγριας φύσης, αλλά τονίστηκε και η υπεύθυνη στάση απέναντι στους συνανθρώπους μας. Τέλος, οι μαθητές μέσα από παγωμένες εικόνες (ομαδική δραστηριότητα) ανέδειξαν σκηνές της ταινίας που τους έκαναν εντύπωση και τις σκέψεις των ηρώων σε αυτές.

 

Μεταγλωττισμένο τρέιλερ

 

 

Εφευρέσεις & κινηματογραφικά μηχανήματα

Στην πρόσφατη συνάντηση του Ομίλου παρακολουθήσαμε ένα εκπαιδευτικό βιντεάκι από το υλικό της πλατφόρμας CINEDU για την ιστορία του Κινηματογράφου (περισσότερα για το θέμα, στη σειρά βίντεο Film History του spoileralert.gr).

Για να γίνει εφικτή η λειτουργία του κινηματογράφου χρειάζονται δύο βασικές συσκευές, μία μηχανή για την αποτύπωση της κίνησης και μία για την προβολή της ταινίας. Η πρώιμη ιστορία της φιλμογραφίας καθορίστηκε από την κατασκευή τέτοιων συσκευών με πρωτοπόρα για την εποχή τους χαρακτηριστικά και τεχνολογία.

Οι πρώτες από αυτές ουσιαστικά καθιστούσαν δυνατή την προβολή στατικών φωτογραφιών με τρόπο που να δημιουργείται η αίσθηση της κίνησης. Πρόκειται για συσκευές όπως ο μαγικός φανός, το θαυματοτρόπιο, το φενακιστοσκόπιο, το ζωοτρόπιο, το φιλοσκόπιο, το πραξινοσκόπιο. Κάποια από αυτά αρχικά υπήρξαν δημοφιλή οπτικά παιχνίδια.

Θαυματοτρόπιο

 

Ζωοτρόπιο

 

Φιλοσκόπιο

 

Πραξινοσκόπιο

 

Περισσότερα βίντεο για τις συσκευές προβολής, μπορείτε να δείτε στον ιστότοπο The World of Αnimation. Επίσης, φωτογραφίες υπάρχουν στο site της Ταινιοθήκης της Ελλάδος (Μουσείο).

Κινητοσκόπιο

Η εφεύρεση του κινητοσκόπιου από τον Έντισον και τον βοηθό του Ντίξον και η μαζική πώλησή του υπήρξε ένα σημαντικό βήμα για τους επίδοξους κινηματογραφιστές. Το κινητοσκόπιο ήταν η πρώτη συσκευή που κατέγραφε κίνηση σε φιλμ και ταυτόχρονα μηχανή προβολής. Μεσολάβησαν κι άλλες, όπως το μιουτοσκόπιο, το βιοσκόπιο, το βιτασκόπιο.

Ωστόσο, η τελειοποίηση του κινητοσκόπιου από τους αδελφούς Λυμιέρ και η κατασκευή του "κινηματογράφου" (1895), μιας φορητής μηχανής λήψης, που ταυτόχρονα εκτύπωνε κόπιες ταινιών και καθιστούσε δυνατή και την προβολή τους, ήταν αυτή που καθόρισε την εξέλιξη της Έβδομης Τέχνης.

Περισσότερα για τις μηχανές προβολής και λήψης δείτε και εδώ (cinepivates.gr).


Με αφορμή τα παραπάνω και με οδηγίες από το youtube μέλη του Ομίλου έφτιαξαν τα δικά τους θαυματοτρόπια.

x + y

Η προβολή της ταινίας "x + y" του Morgan Matthews (2014) στον Όμιλο Κινηματογράφου, την Τετάρτη 6.11, προκάλεσε πολλές απορίες και συζητήσεις μεταξύ των μελών του Ομίλου.

Εν μέρει αυτό οφειλόταν στις ιδιαιτερότητες των ηρώων. Από τη μια, ο πρωταγωνιστής Νέιθαν είναι ένας έφηβος που έχει διαγνωστεί ως άτομο με διαταραχή αυτιστικού φάσματος αλλά υψηλής λειτουργικότητας και με αυξημένη ευφυΐα, ιδίως στον τομέα των Μαθηματικών. Μετά την απώλεια του πατέρα του, του μόνου ανθρώπου που είχε καταφέρει να διαπεράσει το τείχος της άμυνας του γιου του, αρνούνταν κάθε σωματική επαφή και συναισθηματική εμπλοκή. Από την άλλη, ο καθηγητής Χάμφρις, που τον καθοδηγεί και τον υποστηρίζει στην προσπάθειά του να γίνει μέλος της εθνικής ομάδας για την Ολυμπιάδα Μαθηματικών, είναι άτομο με πολλαπλή σκλήρυνση. Πέρα από την αγάπη για τα Μαθηματικά που τους συνδέει, και οι δυο τους αντιμετωπίζουν θέματα με τις κοινωνικές επαφές και την αλληλεπίδραση με άλλα άτομα.

Η συμμετοχή του Νέιθαν στο camp προετοιμασίας της ολυμπιακής ομάδας Μαθηματικών στην Ταϊβάν και κυρίως η γνωριμία του με την Κινέζα Ζανγκ αποδεικνύεται καθοριστική για την ωρίμανσή του και την ανάπτυξη ενσυναίσθησης. Ο ανεπιτήδευτος τρόπος της Ζανγκ, που κι αυτή βρίσκει στη σχέση τους μια διέξοδο στην καταπίεση που δεχόταν ως κορίτσι στην Κίνα, ξυπνάει στον Νέιθαν φιλικά συναισθήματα αλλά και την έλξη για το άλλο φύλο. Ο ψυχισμός του επηρεάζεται τόσο ριζικά που πλέον δέχεται το άγγιγμα και την αγκαλιά της μητέρας του, που της την είχε στερήσει για χρόνια.

Ο τίτλος της ταινίας παραπέμπει σε μαθηματική εξίσωση με δύο αγνώστους, ένα κορίτσι κι ένα αγόρι, όπως γίνεται προφανές, αν λάβουμε υπόψη μας ότι στη βιολογία με x και y συμβολίζονται τα χρωμοσώματα που καθορίζουν το φύλο. Η εξίσωση μένει χωρίς τελικό αποτέλεσμα, αφού της λείπει το δεύτερο σκέλος - και αυτό αποτυπώνεται στο ανοιχτό τέλος της ταινίας. Ωστόσο, είναι ξεκάθαρο ότι τελικά οι ήρωες καταφέρνουν να ξεπεράσουν σε έναν βαθμό τις αναστολές τους και να δημιουργήσουν μία σύνδεση με ένα άλλο άτομο.

Η ταινία βασίστηκε στο ντοκιμαντέρ "Beautiful Young Minds", που είχε γυρίσει ο σκηνοθέτης το 2007, παρακολουθώντας από κοντά την προετοιμασία μιας ομάδας μαθητών για τη Διεθνή Μαθηματική Ολυμπιάδα. Στην Αμερική κυκλοφόρησε με τον τίτλο "A Brilliant Young Mind".

 

 

Έπειτα από την προβολή της ταινίας ακολούθησε σχετική κουβέντα, με ιδιαίτερη έμφαση στους χαρακτήρες και τις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς και στον κινηματογραφικό γραμματισμό (αφηγηματικός χρόνος, αναχρονίες, υποκειμενικό πλάνο, οπτικά εφέ). Υλοποιήθηκαν δύο βιωματικές δραστηριότητες, με αφορμή την ταινία, μία εστιασμένη στην αλλαγή της πλοκής που θα πρότειναν οι μαθητές σε καίρια σημεία της δράσης ("Αν ήμουν στη θέση του ήρωα...") και μία δεύτερη για την αλληλεπίδραση των μελών του Ομίλου και τη σύσφιξη των μεταξύ τους σχέσεων  ("Βγαίνω από το καβούκι μου").

* Ευχαριστούμε το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ) και τους δημιουργούς της πλατφόρμας CINEDU για τα δικαιώματα προβολής της ταινίας, καθώς και για τη διάθεση υλικού πάνω στο οποίο βασίστηκε μέρος των δραστηριοτήτων.

Ο δρόμος της διαφυγής (A Bag of Marbles)

Η πρώτη μας ταινία για φέτος (23/10/'24) ήταν "Ο δρόμος της διαφυγής" ή "A Bag of Marbles" του Christian Duguay (2017). Πρόκειται για μια συγκινητική αληθινή ιστορία που συνέβη στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και βασίστηκε στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα "Un sac de billes" του Γαλλοεβραίου Joseph Joffo (1931-2018). Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1973, έγινε best seller στη Γαλλία και το 1975 κινηματογραφήθηκε για πρώτη φορά από τον Jacques Doillon. Επίσης, το 2012 έγινε και Graphic Novel.

Η ταινία αφηγείται την προσπάθεια του συγγραφέα να δραπετεύσει από το κατεχόμενο από τους Ναζί Παρίσι, στην ηλικία των 11 ετών, μαζί με τον 13χρονο αδελφό του Maurice. Στόχος τους να καταφύγουν στη Νίκαια, στην Ελεύθερη Ζώνη της Ν. Γαλλίας, όπου θα βρίσκονται οι γονείς και τα άλλα αδέλφια τους. Αλλά κι εκεί παραμονεύει ο κίνδυνος... Έτσι, αναγκάζονται και πάλι να αποχωριστούν τους δικούς τους και να περιπλανηθούν ώσπου να βρουν ασφάλεια σε μια μικρή πόλη. Εκεί θα μείνουν μέχρι την Απελευθέρωση, που θα ξαναενωθούν με την οικογένειά τους.

 

Το ιστορικό πλαίσιο

Τον Μάιο του 1940 η Γερμανία εισέβαλε στη Γαλλία και την κατέλαβε σε μόλις έξι εβδομάδες. Από το 1940 μέχρι και τον Αύγουστο του 1944 στη Γαλλία υπήρχε ναζιστική κατοχή. Κατά το διάστημα αυτό στη χώρα υπήρχαν δύο ζώνες, η Κατεχόμενη Γαλλία στον Βορρά, που διοικούνταν από τους Ναζί και η Ελεύθερη Ζώνη στη Νότια Γαλλία, με έδρα την πόλη Vichy και κυβερνήτη τον στρατάρχη Philippe Pétain, τον νικητή του Α΄ Παγκοσμίου, ο οποίος κήρυξε ουδετερότητα.

Για όσους παρέμειναν στην Κατεχόμενη Γαλλία ίσχυαν πολύ αυστηροί νόμοι και απαγόρευση κυκλοφορίας, ενώ οι Εβραίοι συλλαμβάνονταν και στέλνονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γαλλία και στη Γερμανία. Στην Ελεύθερη Ζώνη από την άλλη δεν υπήρχαν κατοχικές δυνάμεις ως το 1942 - ενώ και ως το 1943 ήταν υπό ιταλική κατοχή, η οποία ήταν ηπιότερη· γι' αυτό κατά το καλοκαίρι του 1940 κατέφυγαν εκεί εκατομμύρια Γάλλοι, Βέλγοι, Ολλανδοί και Λουξεμβούργιοι. Ωστόσο, η Γαλλία του Βισύ ήταν μόνο κατ' ευφημισμό "ελεύθερη", καθώς τελικά συνεργάστηκε με τους Γερμανούς και προχώρησε σε διώξεις Εβραίων. 

Από το graphic novel "Un sac de billes" - Το ταξίδι του Jo και του Maurice (1941-44)

Trailer της ταινίας του 2017

 

 

 

Σε tempo rubato…

Στην τελευταία συνάντηση του Ομίλου μας  (22/5) συστηματοποιήσαμε τα είδη των πλάνων και τις γωνίες λήψης, που είχαμε εξετάσει μεμονωμένα σε κάποιες ταινίες. Χρήσιμος οδηγός το ακόλουθο "μάθημα κινηματογράφου" από το Cinemaniaξ:

 

 

Την πρακτική μας εξάσκηση την κάναμε με βιωματικό τρόπο στην ταινία μικρού μήκους "Rubato" των σπουδαστών της Σχολής ESMA (2015), με την προβολή της οποίας έκλεισε και τις εργασίες του ο φετινός Όμιλος. Πρόκειται για μία ταινία animation όπου ένας πλανόδιος μουσικός συναντά ένα ενοχλητικό αδέσποτο σκυλάκι, που σταδιακά γίνεται ο καλύτερός του σύντροφος. Αυτό ελπίζουμε ότι συνέβη και με τον Όμιλο σε tempo rubato...

Σημ.: Στην κλασική μουσική ο όρος tempo rubato (κυριολεκτικά: "κλεμμένος χρόνος") περιγράφει την ελαστικότητα στον ρυθμό, με εναλλαγή στιγμιαίων επιταχύνσεων και επιβραδύνσεων.

Συλλαβίζοντας το όνειρο

Πριν από τις διακοπές του Πάσχα (17/4) προβλήθηκε στον Όμιλό μας η ταινία "Akeelah and the Bee" / "Συλλαβίζοντας το όνειρο" (2006) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Doug Atchison.

Υπόθεση: Ορφανή από πατέρα και με τη μητέρα της να αδιαφορεί για την πρόοδό της, η 11χρονη Ακίλα προσπαθεί να περνά απαρατήρητη. Η αγάπη της για τις λέξεις τραβά την προσοχή της δασκάλας της, η οποία αντιλαμβάνεται ότι η μικρή είναι σπάνιο ταλέντο και αποφασίζει να την προωθήσει σε διοργανώσεις διαγωνισμών ορθογραφίας. Αντιμέτωπη με σκληρή εξάσκηση και πολλές δυσκολίες, η μικρή Ακίλα, θα καταφέρει να ενώσει τη γειτονιά της στον αγώνα της για να νικήσει στον Εθνικό διαγωνισμό.

Πηγή: DVD-trailers.gr

 

Η ταινία αυτή υπήρξε η αφορμή για να ανακαλύψουμε τη μακράν πιο αγαπημένη δραστηριότητα της χρονιάς, τον διαγωνισμό ορθογραφίας! Με μεγάλο ενθουσιασμό από όλους παίξαμε λοιπόν δύο γύρους 50 λέξεων, με νικητές τον Δημήτρη Σ. και τον Γιώργο Ζ.

Τόσο μακριά

Η ταινία "Τόσο μακριά" (2019) της Sarah Winkenstette, που προβλήθηκε στον Όμιλο την Τετάρτη 3 Απριλίου 2024, αναφέρεται σε δύο παιδιά που ξεκινούν από εντελώς διαφορετική αφετηρία, κι όμως βρίσκονται στο ίδιο σημείο.

Ο Μπεν, μαζί με την οικογένειά του, αναγκάζεται να εγκαταλείψει το χωριό του, το σχολείο, τους φίλους και την ομάδα ποδοσφαίρου του και να μετακομίσει στην κοντινή πόλη. Το χωριό εγκαταλείπεται για να γκρεμιστεί ώστε να γίνει η εκμετάλλευση του σημαντικού κοιτάσματος λιγνίτη που ανακαλύφθηκε στο υπέδαφος. Ο Μπεν στο νέο του σπίτι φαίνεται να μην ταιριάζει πουθενά: τον αντιμετωπίζουν σαν παρείσακτο, δεν έχει φίλους, στη νέα του ομάδα τον βάζουν στον πάγκο, ενώ στην παλιά ήδη τον έχουν αντικαταστήσει και ξεχάσει.

Από την άλλη, ο Τάρικ κατάγεται από τη Συρία από όπου αναγκάστηκε να φύγει κυνηγημένος λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου. Στην πατρίδα του έμειναν μόνο ερείπια. Στον δρόμο έχασε τους γονείς του, που αποκλείστηκαν σε ένα στρατόπεδο για πρόσφυγες στην Τουρκία, αλλά και τον αδελφό του. Και τώρα μένει σε μια εστία για ασυνόδευτα παιδιά πρόσφυγες.

Τους ενώνει το ποδόσφαιρο, αλλά και ο ξεριζωμός από την πατρίδα των παιδικών τους χρόνων, η νοσταλγία, η αποξένωση και η ανάγκη τους να ανήκουν κάπου. Κι έτσι, τέλος, αποφασίζουν να γίνουν "αδέλφια", για να μη χωρίσουν ποτέ.

Φιλία, αρμονική συνύπαρξη, συμπερίληψη, αποδοχή του άλλου και της κουλτούρας του, κατανόηση και η κοινή πατρίδα όλων μας - τα ευτυχισμένα παιδικά χρόνια είναι τα θετικά μηνύματα αυτής της εφηβικής ταινίας.

 

 

Στο παρελθόν χωριά εγκαταλείφθηκαν και στην Ελλάδα για χάρη της εξόρυξης λιγνίτη, κυρίως στην περιοχή της Πτολεμαΐδας. Σήμερα, στο πλαίσιο της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής, σχεδιάζεται η σταδιακή απολιγνιτοποίηση της Ευρώπης και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.

* Ευχαριστούμε το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου (ΕΚΚ) και τους δημιουργούς της πλατφόρμας CINEDU για τα δικαιώματα προβολής της ταινίας, καθώς και για τη διάθεση υλικού πάνω στο οποίο βασίστηκε μέρος των δραστηριοτήτων.

Ο άνθρωπος που γνώριζε το άπειρο

Ένα από τα πολλά φιλμ που συνδέονται με τα Μαθηματικά, την ταινία "Ο άνθρωπος που γνώριζε το άπειρο" (2015) του Matt Brown με τους Dev Patel και Jeremy Irons, επιλέξαμε να δούμε την Τετάρτη 20 Μαρτίου στον Όμιλο.

Αποτελεί κινηματογραφική μεταφορά του ομότιτλου βιβλίου του Robert Kanigel και αναφέρεται στην ακαδημαϊκή καριέρα του ιδιοφυούς αυτοδίδακτου Ινδού μαθηματικού Srinivasa Ramanujan (1887-1920), ο οποίος κατάφερε να εκλεγεί εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας Μαθηματικών του Λονδίνου, καθώς και του Κολλεγίου Τρίνιτι του Κέιμπριτζ. Η ταινία εστιάζει ιδιαίτερα στη φιλία του με τον μέντορά του, τον καθηγητή του Κέιμπριτζ Godfrey H. Hardy, με τη βοήθεια του οποίου κατάφερε να συστηματοποιήσει και να δημοσιοποιήσει το πρωτοπόρο έργο του που απλώθηκε σε πολλούς τομείς, όπως η θεωρία των αριθμών, τα συνεχή κλάσματα και η μαθηματική ανάλυση.

 

Η ταινία προκάλεσε το ενδιαφέρον των μαθητών που εντυπωσιάστηκαν από την ευφυΐα του Ramanujan αλλά και από την αποφασιστικότητα και την επιμονή του. Ιδιαίτερα συγκινητικό ήταν το κουράγιο του Ινδού μαθηματικού, που δεν το έβαλε κάτω παρά τις πολλές αντιξοότητες που αντιμετώπισε στη ζωή του. Μεταξύ αυτών και οι ταπεινώσεις που ήταν αναγκασμένος να υποστεί λόγω της καταγωγής, του χρώματος του δέρματός του και των θρησκευτικών και άλλων συνηθειών του, διακρίσεις που αναπόφευκτα θύμισαν στους μαθητές τον διαχωρισμό σε βάρος των αφροαμερικανών, όπως τον είδαμε στην ταινία "Αφανείς ηρωίδες", και τους οδήγησαν σε χρήσιμες συγκρίσεις.

Βλέπω & Συζητώ: μικρές ταινίες, μεγάλες ιδέες

Την Τετάρτη 6/3 και την Τετάρτη 13/3 ο Όμιλος Κινηματογράφου πήρε μέρος στο πρόγραμμα “Βλέπω & Συζητώ: μικρές ταινίες, μεγάλες ιδέες” του Κέντρου Εκπαιδευτικών Δράσεων & Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας “Καρπός”.

Στην πρώτη συνάντηση έγινε η προβολή των ταινιών μικρού μήκους με θέματα τη ζωή των προσφύγων, την εκπαίδευση παιδιών του πολέμου, το αστικό τοπίο και την πολυπολιτισμικότητα, τους άστεγους & τα άτομα με αναπηρίες. Η προβολή κάθε ταινίας συνοδευόταν από συζήτηση και προβληματισμό των μαθητών στα θέματα που θίγουν οι ταινίες, με στοχευμένα ερωτήματα από το προτεινόμενο υλικό. Η συζήτηση συνεχίστηκε στη δεύτερη συνάντηση με ευρύτερο προβληματισμό για τα κοινωνικά θέματα που θίγουν οι ταινίες και για την αποδοχή της διαφορετικότητας, καθώς και με την ανάλυση του περιεχομένου και της στόχευσης των ταινιών σε ομάδες. Τέλος, απαντήθηκε και σχετικό ερωτηματολόγιο.

Με αφορμή την προβολή των ταινιών μάλιστα εξετάστηκαν και ζητήματα κινηματογραφικής τεχνικής, συγκεκριμένα η τεχνική cut-out animation και η τεχνική stop-motion.

Δείτε παρακάτω ένα παράδειγμα συνδυασμού των δύο τεχνικών:

 

Μάλιστα ορισμένοι μαθητές εμπνεύστηκαν και παρουσίασαν και δικά τους παραδείγματα.

"Λογοτεχνικό πάπλωμα" της Ε.Σ.