English

1.4. Ο εξελληνισμός του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους.

 

http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/WorkSheets/12_Dimopoulou-Diagrammatics-in-History-A.pdf

Βασική έννοια: Η μετεξέλιξη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας υπό την επίδραση τριών
παραγόντων: α) της ρωμαϊκής πολιτικής παράδοσης, β) της χριστιανικής θρησκείας και γ)
της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Αίτια της μετεξέλιξης:
1. (βασικό αίτιο) Η μεταφορά της πρωτεύουσας σε θέση που βρισκόταν πλησιέστερα
στις ανατολικές επαρχίες της αυτοκρατορίας.
2. Η υπεροχή του ελληνικού πληθυσμιακού στοιχείου και της ελληνιστικής
πολιτιστικής παράδοσης στην Ανατολή (βαθμιαίος εξελληνισμός του ανατολικού
τμήματος της αυτοκρατορίας).
3. Η διαίρεση της αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική (οριστικοποιήθηκε από τον
Μ. Θεοδόσιο) → βαθμιαία αυτονόμηση και εξελληνισμός του ανατολικού τμήματος
(4ος αι. μ.Χ.).
4. Η ελληνική παιδεία (φιλοσοφική σκέψη, ρητορεία κ.λπ.) που καλλιεργήθηκε στο
ανατολικό τμήμα του κράτους (Αθήνα, Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια) ∙ μαθητές των
φιλοσοφικών σχολών της Ανατολής (του νεοπλατωνισμού) ήταν ο αυτοκράτορας
Ιουλιανός, γνωστοί δάσκαλοι και ιεράρχες κ.ά.

Συμπέρασμα: Βαθμιαίος εξελληνισμός της αυτοκρατορίας με κέντρο την νέα πρωτεύουσα :
 μεταφορά της πνευματικής δραστηριότητας από την Αθήνα στην
Κωνσταντινούπολη ∙
 ίδρυση του Πανδιδακτηρίου στην Κων/ πολη από τον Θεοδόσιο τον Β΄ (425 μ.Χ.) ∙
 υπεροχή της ελληνικής γλώσσας και φιλολογίας έναντι της λατινικής στο
Πανδιδακτήριο ∙
 σύνταξη των δικαστικών αποφάσεων και των διαθηκών στην ελληνική γλώσσα με
αυτοκρατορικά διατάγματα (397 και 439 μ.Χ.).

Τα γεγονότα.
1. Χωρισμός της αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική από τον Μ. Θεοδόσιο πριν
πεθάνει (395 μ.Χ.) και κληροδοσία των τμημάτων στους γιους του: ανατολικό → ο
πρωτότοκος Αρκάδιος (ιδιαίτερο το ενδιαφέρον για την Ανατολή) και δυτικό → ο
Ονώριος.
2. Τεράστια η σημασία του χωρισμού αυτού που ήταν ο τελευταίος και ο οριστικός ∙
από πολλούς το 395 μ.Χ. θεωρείται η συμβατική αρχή της βυζαντινής ιστορίας.
γιατί;

 Το δυτικό τμήμα κατέρρευσε υπό το βάρος αλλεπάλληλων βαρβαρικών επιδρομών,
κυρίως γερμανικών φύλων (476 μ.Χ.) ∙ τέλος του ρωμαϊκού κόσμου στη Δύση.

 Το ανατολικό τμήμα νίκησε τους βαρβάρους και συνέχισε την ιστορική του πορεία
με κυρίαρχο το ελληνικό στοιχείο ∙ το κράτος μετεξελίχτηκε πλέον στη βυζαντινή
του μορφή.

 Και στο ανατολικό τμήμα υπήρξε προσωρινά κίνδυνος εκγερμανισμού του κράτους,
αναπτύχθηκε ωστόσο ισχυρή αντίσταση από Έλληνες λογίους και πολιτικούς
(αντιγερμανική / αντιγοτθική κίνηση), υπό τη μορφή εθνικού κόμματος, και ο
κίνδυνος αποσοβήθηκε.

Leave a Reply