English

V I . Η Ρ Ω Μ Α Ϊ Κ Η Α Υ Τ Ο Κ Ρ Α Τ Ο Ρ Ι Α ( 1 ο ς α ι . π . Χ . – 3 ο ς α ι . μ . Χ . )

 

1. Η περίοδος της ακμής (27 π.Χ.-193 μ.Χ.)
Πρόσθετα παραθέματα / πηγές
 1.1. Η εποχή του Αυγούστου (27 π.Χ.-14 μ.Χ.):
 Η ισχυροποίηση της κεντρικής εξουσίας :

Παράθεμα 1
Η εσωτερική πολιτική του Αυγούστου

«Ο αυτοκράτορας ανέλαβε επίσης τον ρόλο του ευεργέτη της plebs,
περιφρουρώντας έτσι τη δημόσια τάξη και την ασφάλεια του καθεστώτος του.
Ανάλογα πρέπει να ερμηνευθεί και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Αυγούστου για το
δημαρχιακό αξίωμα τις προνομίες του οποίου απέκτησε σταδιακά από το 36 μέχρι το
23. Η αίγλη του δημαρχιακού αξιώματος έγκειται στον ιστορικό ρόλο του ως προς
την προάσπιση των συμφερόντων του απλού λαού. Το σημαντικότερο, ο Αύγουστος
επέδειξε ενδιαφέρον για τις υλικές ανάγκες των μαζών φροντίζοντας τον επισιτισμό
της, την υδροδότηση και τη στέγασή τους, την οργάνωση δημοσίων θεαμάτων και
την περιστασιακή διανομή σημαντικών χρηματικών ποσών σ’ όλους τους άρρενες
κατοίκους της πόλης. Τα ποσά που αναφέρονται αντιστοιχούσαν τουλάχιστον στο
ενοίκιο ενός φτωχού πολίτη γι’ αρκετούς μήνες».

Peter Garnsey - Richard Sailer, Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία,
μτφρ. Β. Ι. Αναστασιάδης, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης.

Ερώτηση:
Με βάση το παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στην
εσωτερική πολιτική του Οκταβιανού (Αυγούστου) και να την αξιολογήσετε.

 

 

 1.2. Οι διάδοχοι του Αυγούστου (14-193 μ.Χ.):
 Η διοίκηση και το δίκαιο:

Παράθεμα 1
Οι Ρωμαίοι και οι κατακτημένοι λαοί

«Ζώντας δίπλα μ’ αυτό τον απέραντο, αναφομοίωτο «βάρβαρο» κόσμο, η άρχουσα
τάξη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας δεν υιοθέτησε τις ταπεινωτικές απαγορεύσεις που
χαρακτήρισαν τα νεότερα αποικιακά καθεστώτα: φάνηκε ιδιαίτερα ανεκτική σε
θέματα φυλής και τοπικής θρησκείας. Το απαιτούμενο όμως τίμημα για να ενταχθεί
κανείς στον κόσμο της ήταν η ανεπιφύλακτη αποδοχή του τρόπου ζωής της, των
παραδόσεων της, της παιδείας της και άρα των δύο κλασικών γλωσσών της, των
λατινικών στη Δύση και των ελληνικών στην Ανατολή. Όσοι δεν ήταν σε θέση να
συμμετάσχουν και δεν το έκαναν -κατά κύριο λόγο οι Εβραίοι- αντιμετωπίζονταν με
ένα συνδυασμό μίσους και περιφρόνησης που μόνο περιστασιακά μετριαζόταν από
μια σεβάσμια περιέργεια για τους εκπροσώπους ενός αρχαίου πολιτισμού της Εγγύς
Ανατολής. Όσοι είχαν συμμετάσχει κάποτε και επιδεικτικά «αποχώρησαν» -δηλαδή
οι χριστιανοί- εξετίθεντο στον κίνδυνο εκτέλεσης με συνοπτική διαδικασία. Στα τέλη
του 2ου αιώνα πολλοί διοικητές επαρχιών αλλά και ο όχλος υποστήριζαν με υστερική
βεβαιότητα τα όρια του κλασικού κόσμου απέναντι στους χριστιανούς αποστάτες:

όπως δήλωνε ένας δικαστής στους χριστιανούς «δεν ανέχομαι καν να ακούω
ανθρώπους που προσβάλλουν τη ρωμαϊκή θρησκεία».

P. Brown, Ο κόσμος της ύστερης αρχαιότητας 150-750 μ.Χ.,
μτφρ. Ελ. Σταμπόγλη, εκδ. Αλεξάνδρεια.

Ερώτηση:
Με βάση το παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στον τρόπο
αντιμετώπισης των υπηκόων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το 2ο αιώνα μ.Χ.

Παράθεμα 2
Ένας ύμνος στη Ρωμαϊκή ειρήνη

«Ονομάσαμε Ρωμαίους πολίτες τους πιο θαρραλέους, τους πιο προικισμένους,
τους πιο ριψοκίνδυνους. Όλος ο κόσμος γιορτάζει. Εγκατέλειψε τα όπλα του πολέμου
και στράφηκε προς τη χαρά της ζωής. Ανάμεσα στις πόλεις δεν υπάρχει πια άλλη
αντιδικία παρά ποια θα γίνει πλουσιότερη σε γυμναστήρια, σε κρήνες, σε στοές, σε
ναούς, σε εργαστήρια. Ας δώσουν οι θεοί ώστε η Αυτοκρατορία να διαρκέσει
αιώνια».

Αίλιος Αριστείδης, Ρώμης Εγκώμιον.

Ερώτηση:
Με βάση το παραπάνω παράθεμα και τις ιστορικές σας γνώσεις, να εξηγήσετε τον
όρο «ρωμαϊκή ειρήνη» και να περιγράψετε τη ζωή των κατοίκων στις επαρχίες της
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Παράθεμα 3
Τα όρια του εκρωμαϊσμού των κατακτημένων περιοχών

«Είναι γεγονός ότι η παράδοση του ελληνικού πολιτισμού ήταν εξαιρετικά ισχυρή
για να υπονομευτεί στη γενέτειρά της, ακόμα και αν διαδοχικές ρωμαϊκές αρχές είχαν
εκδηλώσει την τάση να επιχειρήσουν μια κατά μέτωπον επίθεση. Οι αυτοκρατορικές
αρχές είχαν την τάση να προστατεύσουν και να προωθήσουν τον ελληνικό αστικό
πολιτισμό εις βάρος των κατά τόπους ανατολικών πολιτισμών. Οι μορφωμένοι
Έλληνες θεωρούσαν ότι ακριβώς αυτή η πολιτική συνιστούσε το κύριο όφελος της
ρωμαϊκής κυριαρχίας. Με αυτόν τον τρόπο εξηγείται το γεγονός ότι η πολιτική
ηγεσία των Ελλήνων αποδέχτηκε ένα καθεστώς μόνιμης πολιτικής υποτέλειας αλλά
και τήρησε ευνοϊκή στάση απέναντι σε συγκεκριμένες οδηγίες και πρωτοβουλίες των
Ρωμαίων - ή ακόμα και δέχτηκε αλλαγές κυρίαρχων αισθητικών προτιμήσεων. Η
παραγωγή σαρκοφάγων που άρχισε στη Ρώμη στις αρχές του 2ου αιώνα, για να
καλυφθούν οι ανάγκες που δημιούργησε η προτίμηση ανώτερων ρωμαϊκών τάξεων
για την ταφή και την αποτέφρωση, διαδόθηκε γρήγορα στο ανατολικό τμήμα της
Αυτοκρατορίας. Όπως όμως ήταν επόμενο, η μεγάλη ζήτηση αυτών των σμιλευμένων
φερέτρων στην Ανατολή ικανοποιούνταν από ντόπιους τεχνίτες, εγκατεστημένους
στην Αθήνα και σε αρκετά αστικά κέντρα της Μ. Ασίας, και η τεχνοτροπία του
ανάγλυφου διακόσμου τους ήταν γνήσια ελληνική».

Peter Garnsey - Richard Sailer, Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, σ. 265-266.

Ερώτηση:
Αφού μελετήσετε το παραπάνω απόσπασμα, προσπαθήστε να αιτιολογήσετε τον
τρόπο με τον οποίο οι Ρωμαίοι αντιμετώπισαν τους Έλληνες ως κατακτημένο λαό,
αλλά και τον τρόπο αντίδρασης των Ελλήνων απέναντι στους κατακτητές.