ΟΔΥΣΣΕΙΑ 2020-1

Ο κύκλωπας Πολύφημος

Οι ζωγραφιές της Σοφίας

Ο Οδυσσέας τυφλώνει τον Πολύφημο με έναν πάσσαλο.

Ο Οδυσσέας δραπετεύει από τη σπηλιά του Πολύφημου, κρυμμένος κάτω από ένα κριάρι.

 Kι όταν, την άλλη μέρα ξημερώνοντας, φάνηκε ρόδινη στον ουρανό η Aυγή,          485
εκείνος*  τα έβγαλε, για να βοσκήσουν, τα σερνικά του κοπαδιού·           * = ο Πολύφημος 
τα θηλυκά, βελάζοντας που δεν τ' αρμέξαν, μείναν στις μάντρες [...].
[...] O αφέντης, τυραννισμένος
από τους φριχτούς του πόνους, όλα τα ψηλαφούσε τα κριάρια του στη ράχη,  
κι αυτά ορθωμένα στέκονταν μπροστά του·                                                                    490 
δεν συλλογίστηκε ο μωρός ποιοι στα μαλλιαρά τους στήθη ήσαν δεμένοι.
Aπ' το κοπάδι τελευταίος πήγαινε ο κριός μπροστάρης
προς το πέρασμα, βαρύς απ' το μαλλί του κι από μένα,*                    * (μιλάει ο Οδυσσέας) 
που 'χε συλλάβει ο νους μου τέτοια τέχνη.
Σ' αυτόν τα χέρια του ακουμπώντας, έτσι του μίλησε ο δυνατός Πολύφημος:           495
      "Kριάρι μου καλό, πώς και γιατί απ' όλο το κοπάδι τελευταίο
βγαίνεις κι αφήνεις τη σπηλιά; Δεν το συνήθιζες πιο πριν
ν' ακολουθείς και να ξεμένεις πίσω· το πρώτο πρώτο ήσουν
από τα γιδοπρόβατά μου που πηλαλώντας έτρεχες να βοσκήσεις [...]·
Mάλλον θ' αποζητάς του αφεντικού το μάτι, που του το τύφλωσε
ο κακός εχθρός κι οι άθλιοι σύντροφοί του, αφού του σκότισε
τον νου με το κρασί, αυτός ο Oύτις** –                                         **=ο Κανένας,  εννοεί τον Οδυσσέα
όχι, μα την αλήθεια, δεν ξέφυγε τον όλεθρό του ακόμη. [...]"

   Έτσι μιλώντας στο κριάρι του, τ' άφησε να τον προσπεράσει.

Η Οδύσσεια θεωρείται το πιο επιδραστικό βιβλίο στην ιστορία της ανθρωπότητας

Συνεχίστε την ανάγνωση    εδώ

Η γεωγραφία της Οδύσσειας

Πατώντας εδώ  θα μεταβείτε σε μια εφαρμογή, όπου επιλέγοντας κάθε τόπο-σταθμό του Οδυσσέα μπορείτε να βλέπετε το αντίστοιχο βίντεο κινουμένων σχεδίων με τις περιπέτειες του ήρωα και των συντρόφων του στο συγκεκριμένο τόπο.

Εγκιβωτισμός

Πηγή : Ιστότοπος Ελληνικός Πολιτισμός 

Σχολικό βιβλίο σελίδα 114:

1.Mε τον όρο εγκιβωτισμός εννοούμε τη μετακίνηση μιας μεγάλης ενότητας από την αρχή στη μέση μιας ιστορίας, με τη μορφή της αναδρομικής διήγησης σε πρώτο πρόσωπο.
Oι δεκάχρονες περιπέτειες του Oδυσσέα, δηλαδή, δεν δίνονται με χρονολογική σειρά, αλλά παρουσιάζονται ζωντανές οι τελευταίες 41 μέρες του νόστου και με την τεχνική του εγκιβωτισμού εντάσσονται στις δυο νύχτες των Φαιάκων οι δύο προγενέστερες περίοδοι (βλ. τους επόμενους πίνακες).

Όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα, η «Φαιακίδα» αποτελεί ένα μεγάλο κεντρικό πλαίσιο της Oδύσσειας (ένα κιβώτιο, ας πούμε), όπου ο ποιητής τοποθετεί το μικρό κιβώτιο της επτάχρονης Ωγυγίας με τον «Aρήτης Απόλογο» (το πρώτο βράδυ) (βλ. υποσημείωση σελ.79) και το μεγάλο κιβώτιο των πρώτων δίχρονων περιπετειών του Oδυσσέα με τους «Aλκίνου Απολόγους» (το δεύτερο) (βλ. υποσημείωση 2η σελ.90).

2.Oι δεκάχρονες περιπέτειες του Oδυσσέα με χρονολογική διάταξη

3.Aναδιάταξη των περιπετειών του Oδυσσέα (με πρόταξη της «Tηλεμάχειας») μέσα στο χρονικό πλαίσιο των σαράντα μιας (41) ημερών της Oδύσσειας

Αφηγηματική τεχνική in media res 
Σχολικό βιβλίο, σελ. 18, υποσημείωση 9η :
 in medias res : είναι μια λατινική φράση, που κυριολεκτικά σημαίνει: στη μέση των πραγμάτων, στη μέση της υπόθεσης και έχει την έννοια ότι επιλέγεται ως αρχή το πιο κρίσιμο σημείο μιας ιστορίας και στην πορεία της αφήγησης διαμορφώνονται συνθήκες κατάλληλες, ώστε να αναφερθούν και όσα προηγήθηκαν .

Συνάντηση του Οδυσσέα με τη Ναυσικά (ραψωδία ζ)

Οπτικοακουστικό υλικό 

1. Ταινίες : Απόσπασμα από τρισδιάστατη ταινία κινουμένων σχεδίων.
Πατήστε εδώ 
-- Ως το λεπτό 3:17 θα δείτε τη σκηνή των σελίδων 73 -77 του βιβλίου (από τη ραψωδία ζ)
-- Από το 3:34 έως το 5:52 παρουσιάζεται το περιεχόμενο τη ραψωδίας η (διαβάστε την περιληπτική αναδιήγηση στη σελίδα 79 του βιβλίου.
-- Από το 5:52 έως το 11:15 παρουσιάζεται το περιεχόμενο τη ραψωδίας θ (διαβάστε την περιληπτική αναδιήγηση στις σελίδες 79-80 του βιβλίου (θα διαβάσουμε και μαζί ένα απόσπασμα της θ ραψωδίας την επόμενη φορά, σελ. 85 κ.εξ)

2. Εικόνες: Προσέξτε πώς αποτυπώνεται στις παρακάτω εικόνες η συνάντηση του Οδυσσέα με την Ναυσικά. Οι παραστάσεις δημιουργήθηκαν σε διαφορετικές εποχές, από καλλιτέχνες διαφορετικών χωρών. Πώς επηρεάζουν αυτές οι διαφορές την απόδοση των προσώπων;

Η σχεδία του Οδυσσέα

Ραψωδία ε, 266- 295 

Eκείνος άρχισε να κόβει τους κορμούς (γρήγορα πήγαινε η δουλειά),
συμπλήρωσε τους είκοσι κομμένους
και τους πελέκησε με τον χαλκό τους κλώνους
τους έξυσε μετά και τους εστάθμισε, για να 'ναι ίσοι.
Στην ώρα της, θεόμορφη η Kαλυψώ φέρνει τα τρύπανα.
Kι αυτός τα ξύλα τρύπησε και τα σοφίλιασε * ,                      (* = τα συνταίριαξε)
ταιριάζοντάς τα με ξύλινα καρφιά κι αρμούς .   

Όσο φαρδύ τορνεύει μάστορης που κατέχει την τέχνη του άριστα
τον πάτο καραβιού για φόρτωμα,
τόσο φαρδιά κι ο Oδυσσέας την έφτιαξε την πλάβα*,             ( * = τόσο φαρδιά έφτιαξε τη σχεδία )
στεριώνοντας τα ίκρια * με πολλά στραβόξυλα,         (* = Στεριώνοντας «τα ίκρια» (τα οριζόντια δοκάρια) «με πολλά
......................................................................στραβόξυλα» (κοίλα δοκάρια,  κάθετα )
ώσπου απλώνοντας μακριές σανίδες τέλειωσε την κουβέρτα *    (*= κατάστρωμα)       

Tότε και το κατάρτι το έμπηξε στη μέση μ' αντένα* ταιριασμένη,  (*  = εγκάρσιο δοκάρι στερεωμένο ψηλά στο
................................................................................................................................................. κατάρτι ·  πάνω του στερεωνόταν το πανί.
και το τιμόνι το μαστόρεψε, να 'ναι ο κυβερνήτης του.|
Ύστερα τη σχεδία περίφραξε, στο κύμα για ν' αντέχει,
με κλωνάρια ιτιάς, ρίχνοντας από πάνω φύλλα.
Kαι ξαναφτάνει η Kαλυψώ θεόμορφη με το λινό για τα πανιά·
καλά κι αυτά τα μαστορεύει.
Tα ξάρτια * και τα κάτω καραβόσχοινα*² της έδεσε,  (*= τα σχοινιά που συγκρατούν το κατάρτι και την αντένα)
...........................................................................................................(*² = τα σχοινιά που στερέωναν τις κάτω άκρες του πανιού)
και με φαλάγγια * τη σχεδία τη σέρνει και τη ρίχνει     (* = φαλάγγια λέγονται τα μακρόστενα στρογγυλά δοκάρια που...
στο θείο κύμα της θαλάσσης. ....................................χρησιμεύουν για τη ρυμούλκηση του σκάφους από τη στεριά στη...
..............................................................................................................................θάλασσα και αντιθέτως.

     Eίχε πια συμπληρώσει μέρες τέσσερις, ώσπου τα τέλειωσε όλα.
Στην πέμπτη μέρα η Kαλυψώ θεόμορφη τον ξεπροβόδισε
απ' το νησί της, αφού τον έλουσε η ίδια και του φόρεσε
ρούχα που μοσχομύριζαν.
Tου έβαλε μέσα κι ένα ασκί, μαύρο κρασί γιομάτο·
και δεύτερο, ακόμη πιο μεγάλο, με νερό · κι ένα δισάκι
με τα τρόφιμα και τα προσφάγια, νόστιμα όλα και πολλά.

Τα στάδια κατασκευής της σχεδίας (όπως τα καταγράφει η Σοφία):

1. Ο Οδυσσέας, αφού έκοψε τους κορμούς τους, τοποθέτησε τον ένα δίπλα στον άλλον, κατασκευάζοντας τη βάση της σχεδίας (πλάβα).
2. Στη συνέχεια στερέωσε πάνω στη σχεδία οριζόντια δοκάρια και στο εσωτερικό τους άπλωσε        μακριές σανίδες, διαμορφώνοντας το κατάστρωμα.
3. Μετά τοποθέτησε το κατάρτι, την αντένα και το τιμόνι.
4. Ύστερα περίφραξε τη σχεδία με κλωνάρια ιτιάς, για να αντέχει στο κύμα.
5. Τοποθέτησε το πανί και στερέωσε τα ξάρτια και τα καραβόσκοινα.
6. Τέλος πήρε μαζί του ένα ασκί με κρασί, ένα με νερό και ένα δισάκι με τρόφιμα και προσφάγια.

Ζωγραφική

Στο νησί της Καλυψώς (Ωγυγία)
Οδύσσεια,  ραψωδία ε.

ε,  66-67     Πλησίασε προς την ευρύχωρη σπηλιά όπου η καλλίκομη νεράιδα /  κατοικούσε.  ....

ε, 85             Έμεινε εκεί ο Ερμής, ψυχοπομπός κι αργοφονιάς, το θαύμα να κοιτάζει.

Ευχές για το 2021

Ο " Ευτυχισμένος Πρίγκιπας" , του Όσκαρ Ουάιλντ  ένα διάσημο  συγκινητικό παραμύθι για μικρούς και μεγάλους, με κεντρικό του θέμα την αξία της προσφοράς και της αγάπης. Ακούστε το εδώ