Από όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, τα φυτά είναι οι μόνοι οργανισμοί που παράγουν / συνθέτουν την τροφή τους (το άμυλο). Γ' αυτό και ονομάζονται αυτότροφοι οργανισμοί.
Αυτή η διαδικασία ονομάζεται Φωτοσύνθεση. Κάθε φυτό χρειάζεται την φωτοσύνθεση για να αναπτυχθεί και να μεγαλώσει σωστά.
Όσο διαφορετικά και αν φαίνονται, όλα τα φυτά αποτελούνται από τρία βασικά μέρη: τη ρίζα, τον βλαστό και τα φύλλα όπου συνεργάζονται αρμονικά για να ζήσει και να αναπτυχθεί το φυτό.
Σπίτι: Βιβλίο σελ. 71 ασκ.1 και απαντώ στο τετράδιο Φυσικής: Πώς βρίσκουμε την ηλικία ενός δέντρου; (βρες την απάντηση στο πράσινο βιβλίο σελ. 59-63 ή παρακάτω)
Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, όλα τα έμβια, αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα.
Τα κύτταρα είναι η μικρότερη μονάδα ζωής, μοιάζουν με μικροσκοπικά «εργοστάσια» και λειτουργούν με απίστευτη ακρίβεια.
(πάτα στην εικόνα)
Μέσα στον πυρήνα καθενός από τα κύτταρά μας υπάρχει μία χημική ένωση που είναι καθοριστικής σημασίας για τη ζωή και έχει πολύ δύσκολο όνομα: το δεσοξυριβονουκλεϊνικό οξύ! Πιο απλά το DNA, που μπορούμε να το φανταστούμε σαν μια σπειροειδή ανεμόσκαλα. Το DNA είναι ίδιο σε όλα τα κύτταρα ενός ζωντανού οργανισμού. Εδώ «φυλάσσονται» οι γενετικές πληροφορίες, με τη μορφή ενός κώδικα πολύτιμου για την αναπαραγωγή και τη διαιώνιση του είδους.
🏡Σπίτι: Μελετώ και μαθαίνω όσα γράψαμε και κάνω σελ. 68 ασκ.1-2
Extra Δραστηριότητα: Όποιος ενδιαφέρεται να φτιάξει μόνος του ένα προσομοίωμα κυττάρου χρησιμοποιώντας slime, ας ακολουθήσει τις παρακάτω οδηγίες (Προσοχή οι οδηγίες είναι στα αγγλικά): https://royalbaloo.com/biology-cells-with-slime/
Καινούρια ενότητα σήμερα και ξεκινάμε να μελετάμε έναν νέο τομέα των φυσικών επιστημών:
Βιολογία (βίος + λογία) = επιστήμη η οποία ασχολείται με τη μελέτη όλων των ζωντανών οργανισμών.
Αν ρίξουμε μια ματιά γύρω μας, όπου και αν βρισκόμαστε, παρατηρούμε ένα πλήθος ζωντανών οργανισμών αλλά και πολλά άψυχα αντικείμενα. Για τους ζωντανούς οργανισμούς χρησιμοποιούμε και την ονομασία «έμβια», από τη λέξη «βίος», που σημαίνει ζωή. Τα υπόλοιπα αντικείμενα ονομάζονται «άβια», ονομασία που προκύπτει από τη λέξη «βίος» και το στερητικό «α». Άβιο, λοιπόν, ονομάζεται αυτό που δεν έχει ζωή.
Η φωτογραφία από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε από το Γάλλο Νιεπς το 1816 αποτέλεσε μια γοητευτική εμπειρία για τον άνθρωπο, γιατί του έδινε την ευκαιρία να κρατήσει για πάντα «ζωντανές» τις αναμνήσεις του από τα αγαπημένα του πρόσωπα!
Σήμερα μελετήσαμε τις πιο γνωστές παθήσεις του ματιού.
Μυωπία: Στη μυωπία οι ακτίνες του φωτός δεν συγκεντρώνονται στον αμφιβληστροειδή, όπως είναι το φυσιολογικό, αλλά σε κάποιο σημείο μπροστά από αυτόν. Για αυτόν το λόγο ο μύωπαςδεν μπορεί να δει καθαρά τα αντικείμενα που βρίσκονται μακριάκαι κλείνει ελαφριά τα μάτια—αυτό φαίνεται και από την ετυμολογία της λέξης (μύω+οψ, που σημαίνει κλείνω τα μάτια). Για τη θεραπεία της προτείνονται αποκλείνοντες φακοί ή θεραπεία με λέιζερ.
Πρεσβυωπία: Όταν το είδωλο εστιάζεται πιο πίσω από τον αμφιβληστροειδή, έχουμε πρεσβυωπία. Στην πρεσβυωπίαδεν μπορεί να δει καθαρά τα κοντινά αντικείμενα ενώ βλέπει καλά τα μακρινά. Το πρόβλημα διορθώνεται με συγκλίνοντες φακούς, οι οποίοι βοηθούν να εστιάζεται το είδωλο λίγο πιο κοντά, ώστε να ακουμπά πάνω στον αμφιβληστροειδή.
Στραβισμός: είναι η πάθηση κατά την οποία οι άξονες της όρασης των 2 ματιών δεν είναι παράλληλοι μεταξύ τους με αποτέλεσμα τα μάτια να μην μπορούν να συνεργαστούν σαν ομάδα. Κάθε μάτι διαθέτει 6 εξωτερικούς μυς (εξωφθάλμιοι) οι οποίοι ρυθμίζουν την κινητικότητά του και συνεργάζονται αρμονικά με τους μυς του άλλου ματιού με εντολή που δέχονται μέσω νεύρων από τον εγκέφαλο ώστε οι άξονες της όρασης να διατηρούνται ευθυγραμμισμένοι. Κάθε διαταραχή των μυών ή των νεύρων ή των κέντρων αυτών που βρίσκονται στον εγκέφαλο μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση στραβισμού.
Άλλες παθήσεις είναι η υπερμετρωπία, ο αστιγματισμός, ο καταρράκτης κ.λπ.
Πάτα στην εικόνα για να δεις το βίντεο:
Προστασία των ματιών
Έγιναν: Τετράδιο φυσικής
🏡Σπίτι: Μελετώ- κάνω επανάληψη τα βασικά σημεία της ενότητας αυτής
Το καλειδοσκόπιο είναι οπτικό όργανο που συνηθίζεται να χρησιμοποιείται ως παιδικό παιχνίδι. Ουσιαστικά, είναι ένας σωλήνας που από τη μία άκρη του τοποθετείται στο μάτι του χρήστη και από την άλλη έχει διαφανές κάλυμμα που επιτρέπει τη διέλευση του φωτός.
Μέσα σ' αυτόν τον σωλήνα βρίσκονται κάτοπτρα (καθρέφτες δηλαδή), ενώ το διαφανές κάλυμμα στην άκρη του είναι διπλό και στο εσωτερικό του βρίσκονται μικρά κομμάτια από γυαλί. Τα κάτοπτρα αντανακλούν το εισερχόμενο φως με τέτοιο τρόπο ώστε εμφανίζονται συμμετρικές εικόνες από τα μικρά κομμάτια γυαλί. Με την περιστροφή του σωλήνα τα κομματάκια κινούνται και έτσι δημιουργούνται διαφορετικοί σχηματισμοί.
Το μάτι είναι το κύριο όργανο της όρασης και χάρη σε αυτό μπορούμε να αναγνωρίζουμε πρόσωπα και αντικείμενα, να βλέπουμε τα χρώματα, να διαβάζουμε και, γενικά, να αντιλαμβανόμαστε τον υλικό κόσμο γύρω μας.
Πώς βλέπουμε;
Όταν βλέπουμε ένα αντικείμενο, π.χ. ένα κερί, οι φωτεινές ακτίνες που πέφτουν πάνω στο κερί περνούν μέσα από την ίριδα και τον φακό (τον κρυσταλλοειδή φακό). Στο πίσω μέρος του ματιού, πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, η εικόνα του κεριού αποτυπώνεται ανάποδα (το πάνω μέρος φαίνεται κάτω και το κάτω μέρος φαίνεται πάνω) και αντίστροφα (το αριστερά μέρος φαίνεται δεξιά και το δεξί μέρος φαίνεται αριστερά). Η πληροφορία του αναποδογυρισμένου κεριού μεταφέρεται με την βοήθεια του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο.
Εκεί η εικόνα του κεριού "αναποδογυρίζει" και πάλι, με αποτέλεσμα εμείς να αισθανόμαστε πως βλέπουμε το κερί όρθιο.
Έγιναν: Βιβλίο σελ. 153-158 και στο τετράδιο συμπληρώσαμε δομη ματιου
Όπως αναλύεται το λευκό φως με την βοήθεια ενός πρίσματος στα χρώματα της Ίριδος (ή στα χρώματα του ουράνιου τόξου αν προτιμάτε), το ίδιο εύκολα μπορούμε να κάνουμε και το αντίστροφο: να το συνθέσουμε από τα τρία βασικά χρώματα.
Γιατί τα αντικείμενα γύρω μας έχουν διαφορετικά χρώματα;
Μπορούμε να το δούμε στην παρακάτω εικόνα.
Μπορούμε να το δούμε και σε animation στο παρακάτω βίντεο:
Όταν το φως πέφτει πάνω σ' ένα αντικείμενο, σημαίνει πως όλα τα χρώματα που αποτελούν το λευκό χρώμα πέφτουν πάνω τους. Από εκεί και πέρα, ανάλογα με το είδος του αντικειμένου, βλέπουμε και διαφορετικό χρώμα.
Για παράδειγμα, όταν το λευκό φως πέσει πάνω σε μία ντομάτα, η επιφάνειά της, για την ακρίβεια το υλικό με το οποίο είναι φτιαγμένη η επιφάνειά της, έχει την ιδιότητα να απορροφά όλες τις ακτινοβολίες του φωτός (όλα τα χρώματα) εκτός από μία συγκεκριμένη απόχρωση του κόκκινου χρώματος: αυτή που αντιστοιχεί στο χρώμα της συγκεκριμένης ντομάτας.
Το ίδιο γίνεται, π.χ., και με ένα μπλε αυτοκίνητο: Η μπογιά με την οποία είναι βαμμένο έχει την ιδιότητα να απορροφά όλα τα χρώματα του φάσματος εκτός από την συγκεκριμένη μπλε απόχρωση του αυτοκινήτου.
Το φως και τα χρώματα στην τέχνη
Ο Δανός-Ισλανδός καλλιτέχνης Olafur Eliasson αξιοποιεί τη φύση του φωτός ώστε να δημιουργήσει οφθαλμαπάτες;
Έγιναν: Βιβλίο σελ. 145-146 και Τετράδιο φυσικής.
🏡Σπίτι: Μελετώ όλα όσα γράψαμε στο τετράδιο φυσικής.
Έχεις παρατηρήσει ότι το φως του ηλίου έχει άλλο χρώμα το πρωί, άλλο το μεσημέρι κι άλλο το βραδάκι;
Τι χρώμα έχει το φως του Ήλιου;
Το "λευκό" φως του ηλίου, στην πραγματικότητα είναι όλα τα χρώματα μαζί. Με το πρίσμα (ή τα υποκατάστατά του) παρατηρούμε πως το λευκό φως αναλύεται σε όλα τα υπόλοιπα χρώματα. Τα συστατικά του είναι: ιώδης, μπλε, πράσινη, κίτρινη, πορτοκαλί και κόκκινη ακτινοβολία (χρώματα της ίριδας).
Μπορώ να φτιάξω το λευκό φως;
Όπως αναλύεται το λευκό φως με την βοήθεια ενός πρίσματος στα χρώματα της Ίριδος (ή στα χρώματα του ουράνιου τόξου αν προτιμάτε), το ίδιο εύκολα μπορούμε να κάνουμε και το αντίστροφο: να το συνθέσουμε από τα τρία βασικά χρώματα.
Έγιναν: Βιβλίο σελ. 143-144
🏡Σπίτι: Μελετώ όλα όσα γράψαμε και κάνω σελ. 146 ασκ. 1
Από όλους τους ζωντανούς οργανισμούς, τα φυτά είναι οι μόνοι οργανισμοί που παράγουν / συνθέτουν την τροφή τους (το άμυλο). Γ' αυτό και ονομάζονται αυτότροφοι οργανισμοί.
Σπίτι: Βιβλίο σελ. 75 ασκ. 1-2
Μέρη φυτών
Χρησιμότητα κάθε μέρους
Σπίτι: Βιβλίο σελ. 71 ασκ.1 και απαντώ στο τετράδιο Φυσικής: Πώς βρίσκουμε την ηλικία ενός δέντρου; (βρες την απάντηση στο πράσινο βιβλίο σελ. 59-63 ή παρακάτω)
