1. Εισαγωγή Ο Ισλαμισμός είναι μια από τις μεγαλύτερες θρησκείες στον κόσμο με περισσότερους από 1,9 δισεκατομμύρια πιστούς. Ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα μ.Χ. στην Αραβική Χερσόνησο από τον προφήτη Μωάμεθ και βασίζεται στο Ιερό Βιβλίο του Ισλάμ, το Κοράνι.
2. Βασικές Πληροφορίες
Ιδρυτής: Προφήτης Μωάμεθ (570-632 μ.Χ.)
Ιερό Βιβλίο: Κοράνι
Θεός: Αλλάχ (ο ένας και μοναδικός Θεός)
Ιεροί Τόποι: Μέκκα, Μεδίνα, Ιερουσαλήμ
Γλώσσα της λατρείας: Αραβικά
3. Οι Πέντε Πυλώνες του Ισλάμ Το Ισλάμ βασίζεται σε πέντε βασικές αρχές, γνωστές ως οι Πέντε Πυλώνες:
Σαχάντα (Πίστη): Η ομολογία πίστης ότι "Δεν υπάρχει άλλος Θεός εκτός από τον Αλλάχ και ο Μωάμεθ είναι ο προφήτης Του".
Σαλάτ (Προσευχή): Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται πέντε φορές την ημέρα, στραμμένοι προς τη Μέκκα.
Ζακάτ (Ελεημοσύνη): Υποχρεωτική φιλανθρωπία για τη βοήθεια των φτωχών.
Σαούμ (Νηστεία): Νηστεία κατά τη διάρκεια του μήνα Ραμαζανιού.
Χατζ (Προσκύνημα): Προσκύνημα στη Μέκκα τουλάχιστον μία φορά στη ζωή ενός μουσουλμάνου, αν έχει τη δυνατότητα.
4. Ηθικές και Κοινωνικές Αξίες Το Ισλάμ διδάσκει την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, τη φιλανθρωπία και την ειλικρίνεια. Οι μουσουλμάνοι επιδιώκουν τη διατήρηση καλών σχέσεων με τους άλλους και την εφαρμογή ηθικών αρχών στην καθημερινή ζωή.
5. Ο Ισλαμικός Πολιτισμός Ο Ισλαμικός πολιτισμός έχει σημαντική συνεισφορά στις τέχνες, τα γράμματα, τις επιστήμες και την αρχιτεκτονική. Μεγάλες ισλαμικές πόλεις όπως η Βαγδάτη, η Κόρδοβα και η Κωνσταντινούπολη υπήρξαν κέντρα μάθησης και ανάπτυξης.
6. Το Ισλάμ στον Σύγχρονο Κόσμο Σήμερα, το Ισλάμ είναι μια παγκόσμια θρησκεία με διάφορες παραδόσεις και ερμηνείες. Οι μουσουλμανικές κοινότητες υπάρχουν σε όλες τις ηπείρους, συμβάλλοντας στην πολυπολιτισμικότητα και τον διάλογο των θρησκειών.
7. Συμπέρασμα Η γνώση του Ισλάμ συμβάλλει στην κατανόηση της ιστορίας, του πολιτισμού και της πολυμορφίας του κόσμου μας. Ο σεβασμός και η κατανόηση μεταξύ των θρησκειών προωθούν την ειρηνική συνύπαρξη και την αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων.
Ο Ιουδαϊσμός είναι μία από τις αρχαιότερες μονοθεϊστικές θρησκείες και αποτελεί τη βάση τόσο του Χριστιανισμού όσο και του Ισλάμ. Οι οπαδοί του ονομάζονται Εβραίοι, και η πίστη τους βασίζεται στην Τορά, τα πρώτα πέντε βιβλία της Εβραϊκής Βίβλου.
Βασικές αρχές του Ιουδαϊσμού
Πίστη σε έναν Θεό, τον Γιαχβέ.
Ο Θεός έδωσε τον Νόμο στον Μωυσή στο όρος Σινά.
Ο Ιουδαϊσμός δίνει έμφαση στη διαθήκη (συμφωνία) μεταξύ Θεού και Ισραηλιτών.
2. Ιερά Κείμενα
Τα βασικά ιερά κείμενα του Ιουδαϊσμού είναι:
Η Τορά: Αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της ιουδαϊκής πίστης. Περιλαμβάνει τη Γένεση, την Έξοδο, το Λευιτικό, τους Αριθμούς και το Δευτερονόμιο.
Το Ταλμούδ: Συλλογή ερμηνειών και σχολίων πάνω στον Νόμο.
Το Τανάχ: Η εβραϊκή Βίβλος, που περιλαμβάνει την Τορά, τους Προφήτες και τα Γραπτά.
3. Ιεροί Τόποι και Σύμβολα
Ο Ναός της Ιερουσαλήμ (καταστράφηκε το 70 μ.Χ.)
Το Τείχος των Δακρύων, το τελευταίο σωζόμενο μέρος του Ναού.
Η Συναγωγή, όπου συγκεντρώνονται οι Εβραίοι για προσευχή και μελέτη.
Το Αστέρι του Δαβίδ, κύριο σύμβολο του Ιουδαϊσμού.
Το Μενορά, ο επτάφωτος λυχνοστάτης, σύμβολο του ιουδαϊκού λαού.
4. Βασικές Θρησκευτικές Πρακτικές και Γιορτές
Οι Ιουδαίοι τηρούν συγκεκριμένους θρησκευτικούς κανόνες και εορτές, όπως:
Σάββατο (Σσαμπάτ): Ιερή ημέρα ανάπαυσης κάθε εβδομάδα (από το απόγευμα της Παρασκευής μέχρι το βράδυ του Σαββάτου).
Περίτομή (Μπριτ Μιλά): Θρησκευτική τελετή για τα αγόρια την 8η μέρα μετά τη γέννηση.
Πεσάχ (Πάσχα): Γιορτάζει την έξοδο από την Αίγυπτο.
Γιομ Κιπούρ (Ημέρα του Εξιλασμού): Η πιο ιερή ημέρα του χρόνου, ημέρα νηστείας και προσευχής.
Χανουκά: Γιορτή του φωτός, διάρκειας 8 ημερών.
5. Σχέση Ιουδαϊσμού και Χριστιανισμού
Ο Χριστιανισμός προήλθε από τον Ιουδαϊσμό, αλλά διαφοροποιείται σε πολλά σημεία:
Ο Ιουδαϊσμός δεν αναγνωρίζει τον Ιησού Χριστό ως Μεσσία.
Οι Εβραίοι τηρούν αυστηρούς θρησκευτικούς νόμους, ενώ ο Χριστιανισμός τους μετρίασε.
Σημαντικές κοινές αξίες: ηθική, αγάπη για τον Θεό, κοινωνική δικαιοσύνη.
Το εβραϊκό και το χριστιανικό Πάσχα
Το εβραϊκό και το χριστιανικό Πάσχα είναι δύο διαφορετικές θρησκευτικές γιορτές, αλλά έχουν κοινές ρίζες και ορισμένες ομοιότητες. Ακολουθούν οι βασικές διαφορές τους:
1. Ονομασία & Σημασία
Εβραϊκό Πάσχα (Πεσάχ): Είναι η εορτή της εξόδου των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο, δηλαδή της απελευθέρωσής τους από τη σκλαβιά. Ονομάζεται Πεσάχ (Pesach), που σημαίνει «πέρασμα», αναφερόμενο στην αφήγηση της Παλαιάς Διαθήκης όπου ο Θεός "πέρασε" πάνω από τα σπίτια των Ισραηλιτών και προστάτεψε τους πρωτότοκους γιους τους.
Χριστιανικό Πάσχα: Είναι η γιορτή της Ανάστασης του Ιησού Χριστού, δηλαδή η νίκη της ζωής επί του θανάτου και η λύτρωση των ανθρώπων από την αμαρτία.
2. Χρόνος Εορτασμού
Εβραϊκό Πάσχα: Γιορτάζεται την 15η ημέρα του μήνα Νισάν (με βάση το εβραϊκό ημερολόγιο), που συνήθως πέφτει τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο.
Χριστιανικό Πάσχα: Η ημερομηνία καθορίζεται από το πρώτο Κυριακάτικο φεγγάρι μετά την εαρινή ισημερία, οπότε μπορεί να διαφέρει κάθε χρόνο. Η Ορθόδοξη και η Καθολική Εκκλησία συχνά γιορτάζουν το Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες λόγω διαφορετικών ημερολογίων (Ιουλιανό vs. Γρηγοριανό).
3. Τελετουργίες και Έθιμα
Εβραϊκό Πάσχα:
Κεντρικό ρόλο παίζει το δείπνο Σέντερ (Seder), όπου διαβάζεται η Χαγκαντά (Haggadah), μια διήγηση της Εξόδου.
Καταναλώνονται άζυμα (ματσά) ως ανάμνηση του άρτου που δεν πρόλαβε να φουσκώσει όταν οι Ισραηλίτες έφυγαν από την Αίγυπτο.
Απαγορεύεται η κατανάλωση ζυμωμένου ψωμιού και ορισμένων τροφών.
Χριστιανικό Πάσχα:
Προηγείται η Μεγάλη Εβδομάδα, που περιλαμβάνει τη Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού.
Κυριαρχεί η Ανάσταση το Μεγάλο Σάββατο με το Άγιο Φως και το «Χριστός Ανέστη».
Τρώγεται αρνί ως συμβολισμός του Αμνού του Θεού και τα κόκκινα αυγά συμβολίζουν τη θυσία και την Ανάσταση.
4. Θρησκευτικό Υπόβαθρο
Το εβραϊκό Πάσχα συνδέεται με την Παλαιά Διαθήκη και τη διαθήκη του Θεού με τον λαό του Ισραήλ.
Το χριστιανικό Πάσχα συνδέεται με την Καινή Διαθήκη και τη θυσία του Χριστού για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.
Παρά τις διαφορές τους, και οι δύο γιορτές έχουν κοινό θεματικό πυρήνα: την έννοια της απελευθέρωσης και της σωτηρίας, είτε από τη φυσική σκλαβιά (Ιουδαϊσμός) είτε από την αμαρτία και τον θάνατο (Χριστιανισμός).
Εκπαιδευτικό Υλικό
Ιουδαϊσμός – Φωτόδεντρο: Ένα σύντομο βίντεο που παρουσιάζει βασικές πληροφορίες για τον Ιουδαϊσμό, κατάλληλο για μαθητές. photodentro.edu.gr
Από τον Ιουδαϊσμό στον Χριστιανισμό / Πρώιμος Χριστιανισμός: Ένα βίντεο που εξετάζει τη μετάβαση από τον Ιουδαϊσμό στον Χριστιανισμό, προσφέροντας ιστορικό πλαίσιο και αναλύσεις. youtube.com
Διαδραστικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: Πέσαχ – Μια ιστορία για την ελευθερία: Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος προσφέρει ένα διαδραστικό πρόγραμμα που εξετάζει τη γιορτή του Πέσαχ, με πληροφοριακό υλικό και δραστηριότητες. education.jewishmuseum.gr
Ερμηνεία Ευαγγελικών & Αποστολικών Περικοπών – Οι «αιρέσεις» του Ιουδαϊσμού την εποχή του Ιησού Χριστού: Μια πανεπιστημιακή διάλεξη που αναλύει τις διάφορες ομάδες και ρεύματα εντός του Ιουδαϊσμού κατά την εποχή του Ιησού. opencourses.uoa.gr
Οι Δέκα Εντολές στον Ιουδαϊσμό και στον Χριστιανισμό
Παρακάτω παρουσιάζεται το απόσπασμα από την Τορά (Έξοδος 20:1-17) με τις Δέκα Εντολές, καθώς και η σύγκριση με τις αντίστοιχες εντολές του Χριστιανισμού σε πίνακα.
📖 Απόσπασμα από την Τορά (Έξοδος 20:1-17) – Οι Δέκα Εντολές
Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σου, που σε έβγαλα από τη γη της Αιγύπτου, από τον οίκο της δουλείας.
Δεν θα έχεις άλλους θεούς εκτός από εμένα.
Δεν θα κατασκευάσεις για σένα είδωλο ούτε εικόνα οποιουδήποτε πράγματος στον ουρανό ή στη γη.
Δεν θα προφέρεις το όνομα του Κυρίου του Θεού σου μάταια.
Θυμήσου την ημέρα του Σαββάτου για να την αγιάζεις.
Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου.
Δεν θα φονεύσεις.
Δεν θα μοιχεύσεις.
Δεν θα κλέψεις.
Δεν θα ψευδομαρτυρήσεις εναντίον του πλησίον σου.
Δεν θα επιθυμήσεις τη γυναίκα, το σπίτι ή την περιουσία του πλησίον σου.
📜 Σύγκριση των Δέκα Εντολών σε Ιουδαϊσμό και Χριστιανισμό
Ιουδαϊσμός (Τορά - Έξοδος 20:1-17)
Χριστιανισμός (Ορθόδοξη και Καθολική Παράδοση)
1. Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σου.
1. Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σου, δεν θα έχεις άλλους θεούς.
2. Δεν θα έχεις άλλους θεούς εκτός από εμένα.
2. Δεν θα πάρεις το όνομα του Κυρίου μάταια.
3. Δεν θα κατασκευάσεις είδωλα ούτε εικόνες.
3. Να αγιάζεις την ημέρα του Κυρίου.
4. Δεν θα προφέρεις το όνομα του Θεού μάταια.
4. Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου.
5. Θυμήσου το Σάββατο και αγίασέ το.
5. Δεν θα φονεύσεις.
6. Τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου.
6. Δεν θα μοιχεύσεις.
7. Δεν θα φονεύσεις.
7. Δεν θα κλέψεις.
8. Δεν θα μοιχεύσεις.
8. Δεν θα ψευδομαρτυρήσεις.
9. Δεν θα κλέψεις.
9. Δεν θα επιθυμήσεις τη γυναίκα του πλησίον σου.
10. Δεν θα ψευδομαρτυρήσεις.
10. Δεν θα επιθυμήσεις την περιουσία του πλησίον σου.
📌 Παρατηρήσεις:
Οι Δέκα Εντολές στον Χριστιανισμό είναι παρόμοιες, αλλά διατυπώνονται ελαφρώς διαφορετικά.
Στον Ιουδαϊσμό, η πρώτη εντολή είναι η διακήρυξη ότι ο Θεός έσωσε τον λαό Ισραήλ από την Αίγυπτο.
Στον Χριστιανισμό, η εντολή για τις εικόνες ερμηνεύεται διαφορετικά, ιδιαίτερα στην Ορθόδοξη παράδοση που επιτρέπει την προσκύνηση ιερών εικόνων.
Η εντολή για το Σάββατο (Σσαμπάτ) αντικαθίσταται από την Κυριακή ως ημέρα του Κυρίου στον Χριστιανισμό.
💡 Δραστηριότητα για την τάξη:
Συγκρίνετε τις εντολές και ποια σημεία είναι πιο σημαντικά σήμερα.
Οι εντολές αυτές έχουν επηρεάσει τους νόμους και την κοινωνία.
Ποια εντολή πιστεύουν ότι είναι η πιο σημαντική και γιατί.
Η Μαρία ψώνισε ρούχα και παπούτσια, στις χειμερινές εκπτώσεις, από ένα κατάστημα που έκανε έκπτωση 20% σε όλα τα είδη του. Μπορείτε να τη βοηθήσετε να υπολογίσει πόσα χρήματα γλίτωσε (για κάθε αντικείμενο που αγόρασε και συνολικά), ποια ήταν η τελική τιμή του κάθε αντικειμένου μετά την έκπτωση καθώς και πόσα χρήματα κόστισαν τελικά τα ψώνια που έκανε;
ii. «Ποιος είναι ο πλησίον μου;» Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη
Κάποιος νομοδιδάσκαλος παρουσιάστηκε στον Ιησού και, για να τον φέρει σε δύσκολη θέση, του είπε: «Διδάσκαλε, τι πρέπει να κάνω για να κερδίσω την αιώνια ζωή;».
Κι ο Ιησούς τού είπε: «Ο νόμος τι γράφει;». Εκείνος απάντησε: «Ν’ αγαπάς τον
Κύριο τον Θεό σου μ’ όλη την καρδιά σου και μ’ όλη την ψυχή σου, μ’ όλη τη δύναμή
σου και με όλον τον νου σου∙ και τον πλησίον σου όπως τον εαυτό σου». «Πολύ σωστά απάντησες», του είπε ο Ιησούς∙ «αυτό κάνε και θα ζήσεις». Εκείνος όμως, θέλοντας να δικαιολογήσει τον εαυτό του,
είπε στον Ιησού: «Και ποιος είναι ο πλησίον μου;». Πήρε τότε αφορμή ο Ιησούς και είπε: «Κάποιος άνθρωπος, κατεβαίνοντας από τα Ιεροσόλυμα για την Ιεριχώ, έπεσε πάνω σε ληστές. Αυτοί τον ξεγύμνωσαν, τον τραυμάτισαν κι έφυγαν παρατώντας τον μισοπεθαμένο. Έτυχε να κατεβαίνει από ’κείνον τον δρόμο και κάποιος ιερέας, ο οποίος, παρόλο που τον είδε, τον προσπέρασε χωρίς να του δώσει σημασία. Το ίδιο και κάποιος λευίτης, που περνούσε από κείνο το μέρος∙ κι αυτός, παρόλο που τον είδε, τον προσπέρασε χωρίς να του δώσει σημασία. Κάποιος όμως Σαμαρείτης που ταξίδευε, ήρθε προς το μέρος του, τον είδε και τον σπλαχνίστηκε. Πήγε κοντά του, άλειψε τις πληγές του με λάδι και
κρασί και τις έδεσε καλά. Μάλιστα, τον ανέβασε στο δικό του το ζώο, τον οδήγησε στο πανδοχείο και φρόντισε γι’ αυτόν. Την άλλη μέρα, φεύγοντας, έβγαλε κι έδωσε στον πανδοχέα δύο δηνάρια και του είπε: «Φρόντισέ τον, και ό,τι παραπάνω ξοδέψεις, εγώ όταν ξαναπεράσω θα σε πληρώσω». Ποιος λοιπόν απ’ αυτούς τους τρεις, κατά τη γνώμη σου, αποδείχτηκε “πλησίον” εκείνου που έπεσε στους ληστές;». Κι εκείνος απάντησε: «Αυτός που τον σπλαχνίστηκε». Τότε ο Ιησούς τού είπε: «Πήγαινε, και να κάνεις και συ το ίδιο».
Παραβολή του Καλού Σαμαρείτη
Η αγάπη που ρίζα έχει την πίστη στον Χριστό και σαν συστατικό της διαθέτει το
ξεπέρασμα ορίων, συνόρων και διαχωριστικών, που πολλές φορές η σκέψη μας
βάζει, γιατί δεν βλέπει ούτε φυλή, ούτε χρώμα, ούτε γλώσσα αλλά μόνο
ανθρώπινα πρόσωπα που έχουν πληγές, οι οποίες πρέπει να γιατρευθούν.
Ο ενανθρωπήσας Θεός της αγάπης, ο Κύριος, ζητά να δείχνουμε αγάπη σε
κάθε άνθρωπο, και μάλιστα σε κάθε άνθρωπο που πάσχει, χωρίς να εξετάζουμε
αν αυτός είναι δικός μας, ξένος ή εχθρός μας, ιουδαίος ή σαμαρείτης, λευκός ή
έγχρωμος, έλληνας ή αλλοδαπός, και χωρίς να υπολογίζουμε θυσίες και
κόπους.
Αγάπη χωρίς ταμπέλες. Αγάπη χωρίς εκπτώσεις.
Η παραβολή του καλού Σαμαρείτη –ο οποίος κυριολεκτικά έσωσε τη ζωή του
ιουδαίου, ενώ μάς είναι ιστορικά γνωστή η αιώνια έχθρα ιουδαίων και
σαμαρειτών- δίνει ξεκάθαρη απάντηση στο απολύτως πλαστό ερώτημα –πρέπει
να βοηθούμε εκείνους που έχουν άλλο χρώμα από το δικό μας; Ο Χριστός, ως
καλός Σαμαρείτης, μας δείχνει το δρόμο...
iii. Αγίου Επιφανίου, «δός μοι τοῦτον τὸν ξένον»
Δυο κρυφοί μαθητές έρχονται να κρύψουν
τον Ιησού στον τάφο. Ο μεν Νικόδημος μεγαλόψυχος, προσφέροντας σμύρνα και
αλόη, ο δε Ιωσήφ αξιέπαινος στην τόλμη
και το θάρρος προς τον Πιλάτο. Διώχνοντας
κάθε φόβο, με τόλμη παρουσιάστηκε στον
Πιλάτο ζητώντας το σώμα του Ιησού. Και
όταν παρουσιάστηκε, φέρθηκε με μεγάλη
σοφία για να επιτύχει αυτό που ήθελε. Γι’
αυτό δε χρησιμοποιεί μπροστά στον Πιλάτο
υπερήφανα και υψηλά λόγια, για να μην
του ανάψει την οργή και χάσει το ζητούμενο. Αλλά τι του λέει; Ένα τιποτένιο αίτημα,
και για όλους μικρό, άρχοντά μου, ήλθα να
σου ζητήσω. Ένα πολύ μικρό αίτημα.
Είδε ο Ιωσήφ τον ήλιο να κρύβει το ίδιο το
φως του – ο Σωτήρας πέθαινε και ο Ναός
στα δυο σκιζόταν... Κι ευθύς στον Πιλάτο πηγαίνει και τον παρακαλεί: Αυτόν τον Ξένον
δος μου τον, από μωρό που ξενιτεύθηκε
στον κόσμο μας – σαν ξένο τον σκοτώσαν οι δικοί του
Δος μου ετούτον τον Ξένο – παράξενος
που ’ναι ο χαμός του...
Αυτόν τον Ξένον δος μου τον, φιλόξενος
ήταν για φτωχούς και ξένους.
Δος μου τον τούτον τον Ξένο – πώς τον
αποξένωσε απ’ τον κόσμο ο Ιούδας...
Δος μου τον τούτον τον Ξένο –ξένος είναι,
να πάει δεν έχει πού– άσε σε τάφο να τον
κρύψω.
Παρακαλώ σε δος μου τον, που η Μάννα
του νεκρόν τον κράζει: «Θεέ και γυιόκα μου,
τρύπια τα σπλάγχνα μου, πληγή η καρδιά
μου νεκρόν που σ’ είδα – μα αναθαρρίζω κι
ευλογώ, καθώς Ανάσταση λογιάζω». Έτσι
θερμοπαρακαλούσε ο Ιωσήφ ο κόσμιος τον
Πιλάτο. Παίρνει το Σώμα του Ιησού, με σμύρνα τρέμοντας τ’ αλείφει, κι ένα σεντόνι α
πλώνει γύρω του στον τάφο ώς τον κατεβάζει. – Ποιόν; Αυτόν που μέγα δίνει έλεος και
ζωήν αιώνια!
Οι Άγιοι και Ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος
Σύντομη βιογραφία
Οι αδελφοί Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, δύο από τα επτά παιδιά οικογένειας από την Θεσσαλονίκη, με έντονη θρησκευτικότητα γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εκεί. Εκείνη την εποχή ο πατέρας τους ήταν υπεύθυνος για θέματα στρατιωτικής διοίκησης της αυτοκρατορίας.
Τα δύο αδέλφια μιλούσαν την ελληνική, όπως επίσης, ιδιαίτερα ο Κύριλλος, τη σλαβική , την εβραϊκή, τη συριακή και την αραβική γλώσσα.
Ο Μεθόδιος, του οποίου το κοσμικό όνομα ήταν Μιχαήλ, γεννήθηκε το 815 μ.Χ. Ήταν άνθρωπος της πράξης και είχε ξεκινήσει καριέρα στον πολιτικό στίβο. Διορίστηκε διοικητής της Θεσσαλίας, ενώ αργότερα έγινε μοναχός σε ένα μοναστήρι στον Όλυμπο.
Ο Κύριλλος, του οποίου το κοσμικό όνομα ήταν Κωνσταντίνος, γεννήθηκε το 827 μ.Χ.
Σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη, έγινε ιερέας και μετέπειτα έφτασε στο βαθμό του επισκόπου. Δίδαξε τη Φιλολογία, Φιλοσοφία και Θεολογία στο πανεπιστήμιο της Μαγναύρας.
Η ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΙΟΥ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΧΑΖΑΡΩΝ
Ο 9ος αιώνας μ.Χ., που έζησαν οι ισαπόστολοι των Σλάβων, είναι μια μεγάλη εποχή του Βυζαντίου. Χαρακτηρίζεται από ακμή στην πολιτική και στρατιωτική δύναμη και από άνθιση στην οικονομία, στα γράμματα, στις τέχνες. Η Εκκλησία της Ανατολής ανασυγκροτείται μετά την τρικυμία της εικονομαχίας .
Στο Βυζάντιο κυριαρχεί η προσωπικότητα του Μεγάλου Φωτίου. Στην πρώτη περίοδο της ανόδου του Φωτίου στον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως το 858, ανατέθηκε από τον ίδιο τον Πατριάρχη στον Κωνσταντίνο (Κύριλλο) η ευθύνη της αποστολής στους Χαζάρους. Σκοπός της αποστολής, που έλαβε μέρος το 860, θα ήταν η θωράκιση των εκεί χριστιανών έναντι της προπαγάνδας και των πιέσεων του προσηλυτισμού από Ιουδαίους και Μουσουλμάνους.
Στην αποστολή αυτή ο Κύριλλος συνοδευόταν και από τον αδερφό του Μεθόδιο. Παρόλο που ο σκοπός της αποστολής δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα, άλλα θετικά στοιχεία προέκυψαν από την ίδια την παρουσία των δύο αδερφών στη περιοχή της Ρωσίας.
Η ιεραποστολή στη Μοραβία
Νέα ευκαιρία για τη διάδοση του χριστιανισμού δόθηκε στο Φώτιο από το ηγεμόνα της Μοραβίας το Ραστισλάβο.
Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ´ (842-867), ο πατριάρχης Φώτιος (858-867) και ο καίσαρας Βάρδας αντιλήφθηκαν γρήγορα ότι το αίτημα αυτό ήταν μία σπουδαία ευκαιρία για την θωράκιση με ειρηνικό τρόπο των συνόρων της Αυτοκρατορίας. Έτσι, εξέτασαν την περίπτωση τόσο από πολιτική όσο και από εκκλησιαστική σκοπιά και δέχθηκαν τις προτάσεις του Ραστισλάβου. Ξεκίνησε, λοιπόν, η ιεραποστολή των αδελφών Κωνσταντίνου και Μεθοδίου, οι οποίοι διακρίνονταν για τη σοφία τους, με σκοπό να φέρουν εις πέρας το δύσκολο έργο του εκχριστιανισμού των Σλάβων στη Μεγάλη Μοραβία.
Η εφεύρεση ενός νέου αλφαβήτου για την εξυπηρέτηση της λατρείας των Σλάβων βασίστηκε στην αρχή ότι κάθε λαός έχει το δικαίωμα να λατρεύει τον Θεό στη μητρική του γλώσσα. Δημιούργησαν, λοιπόν, το Γλαγολιτικό αλφάβητο. Σε αυτό μετέφρασαν την Αγία Γραφή, πoλλά λειτουργικά και θεολογικά βιβλία, καθώς και τη Χριστιανική λειτουργική υμνολογία. Συγχρόνως, έγιναν διδάσκαλοι δεκάδων μαθητών για την επάνδρωση της τοπικής Εκκλησίας με διακόνους και πρεσβυτέρους. Οι τελευταίοι με τη βοήθεια των ισαποστόλων έγιναν άριστοι γνώστες της λειτουργικής παλαιοσλαβικής γλώσσας. Επάνω σε αυτό το Γλαγολιτικό αλφάβητο στηρίζεται και η σημερινή Κυριλλική γραφή των σλαβικών εθνών και πάνω σε αυτό αναπτύχθηκε ολόκληρη η γραμματεία τους. Ονομάστηκε δε Κυριλλική προς τιμή του Κυρίλλου-Κωνσταντίνου.
Ο Κωνσταντίνος και ο Μεθόδιος έμειναν στη Μοραβία για σαράντα μήνες και επιδόθηκαν με προσοχή το έργο τους . Ίδρυσαν ακόμα και μία σχολή στην οποία φοίτησαν νέοι ευγενών οικογενειών, οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να διδαχθούν το Γλαγολιτικό αλφάβητο, τη γραμματική της νέας γλώσσας, την Αγία Γραφή και τις ακολουθίες . Συγχρόνως επέκτειναν τη διδαχή στο λαό και βάφτιζαν αυτούς που ασπάζονταν τον χριστιανισμό. Μέσω αυτής της διδαχής έστειλαν τους συνεργάτες τους στους διασκορπισμένους συνοικισμούς της χώρας. Έτσι ο χριστιανισμός, που είχε διαδοθεί έως τότε σε λίγα οχυρά, τα οποία είχαν αποκτήσει και ξύλινους ναούς, διαδόθηκε πλέον από το ένα ως το άλλο άκρο της χώρας μεταξύ όχι μόνο των Μοραβών, αλλά και των Τσέχων, των Σλοβάκων και των Πολωνών.
Στην ορολογία των χριστιανικών εκκλησιών μπορεί να σημαίνει είτε τον χριστιανό ως υπηρέτη
του Θεού είτε εκκλησιαστικό αξίωμα.
Η έννοια της διακονίας στην Εκκλησία
Η έννοια της διακονίας κατέχει κεντρική θέση στην χριστιανική ζωή και διδασκαλία. Η διακονία είναι πράξη ανιδιοτελούς αγάπης και θυσίας.
Πρότυπό της είναι ο ίδιος ο Χριστός, που ήρθε στον κόσμο για να διακονήσει και να δώσει την ζωή του για να λυτρώσει πολλούς.
Το έργο της Εκκλησίας είναι έργο διακονίας. Και όλα τα μέλη της Εκκλησίας, κληρικοί και λαϊκοί, εντάσσονται αυτοδικαίως στο έργο αυτό.
Η αυθεντική διακονία είναι πράξη εθελοντική· είναι πράξη ελεύθερης επιλογής. Ο Χριστός πραγματοποίησε το έργο της σωτηρίας του ανθρώπου ως εθελοντής.
Όποιος επιλέγει την οδό του Χριστού, συνεπιλέγει και την οδό της διακονίας. Η οδός αυτή παρουσιάζεται από τον Χριστό ως οδός μεγαλείου και τελειώσεως
Είδη διακονίας
Η διακονία ασκείται σε δύο επίπεδα· στο υλικό και το πνευματικό.
Ούτε όμως στο υλικό επίπεδο στερείται αυτή πνευματικού στοιχείου ούτε στο πνευματικό επίπεδο στερείται υλικού στοιχείου.
Ο άνθρωπος ως ενιαία ψυχοσωματική ύπαρξη μπορεί να διακονεί συγχρόνως και στα δύο επίπεδα.
Σύμφωνα όμως με τις υπάρχουσες εκάστοτε ανάγκες και τις προσφερόμενες δυνατότητες είναι φυσικό να προτάσσει το υλικό ή το πνευματικό επίπεδο.
Μαρκ. 10, 43-44
Ος εάν θέλη γενέσθαι μέγας εν υμίν, έσται υμών διάκονος, και ος αν θέλη υμών γενέσθαι πρώτος, έσται πάντων δούλος
Η ταπεινή και δουλική για τον προχριστιανικό και τον εξωχριστιανικό κόσμο διακονία βιώνεται ως αξίωμα που χαρακτηρίζει τους Αποστόλους του Χριστού, όπως και όλους τους Χριστιανούς.
Τι σημαίνει ιεραποστολή;
Με τον όρο Ιεραποστολή έχει καθιερωθεί η έννοια της αποστολής κηρύκων του χριστιανικού Ευαγγελίου με σκοπό τη διάδοση της διδασκαλίας του Χριστού και την ίδρυση νέων εκκλησιαστικών κοινοτήτων.
Πρώτοι ιεραπόστολοι θεωρούνται οι ίδιοι οι μαθητές του Χριστού. Το έργο τους αυτό συνεχίζεται μέχρι και σήμερα από τους πιστούς και τις Εκκλησίες τους που διακονούν σε όλο τον κόσμο.
Στο διάβα της Ιστορίας εντατικό ιεραποστολικό έργο σε όλο τον κόσμο ανέλαβαν κυρίως η Καθολική Εκκλησία και οι Προτεστάντες.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία ιστορικά έχει να επιδείξει κυρίως το έργο των αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου (9ος αιώνας) στους σλαβικούς λαούς, ενώ ενεργότερο ρόλο ανέλαβε μόλις τον 20ό αιώνα.
Ὑμεῖς ἐστε τὸ ἅλας τῆς γῆς» (Μτ 5, 13)
Κατ’ αρχήν είναι σημαντικό πως δεν τους λέει γίνεσθε φως, αλλά έστε! Είστε το φως του κόσμου! Γιατί αν δεν είμαστε φως, δεν είμαστε χριστιανοί.
Σε άλλο σημείο ο Χριστός ταυτίζει καθαρά τον εαυτό του με το φως (Ιωάν. α’ 4. 5. 9). Λέγοντας τώρα και στους μαθητές του πως είναι το φως, δηλώνει ότι δεν είναι μαθητής του, χριστιανός, όποιος δεν αντανακλά το (υπερφυσικό) φως του Χριστού στον κόσμο.
Έτσι, λοιπόν, οι χριστιανοί αναλαμβάνουν το βαρύ έργο να είναι το πνευματικό φως των συνανθρώπων τους. Να είναι δηλαδή και να φαίνονται φωτεινοί, άρα χριστιανοί, και συνάμα να φωτίζουν το σκοτάδι και στο σκοτάδι των άλλων. Δηλαδή να είναι οδηγοί των άλλων και πνευματικοί ηγέτες στην κοινωνία. Τούτο πραγματοποιείται, όταν οι χριστιανοί πορεύονται «ως τέκνα φωτός» και όλα τα έργα τους αντέχουν στο φως.
Γιατί αποστολή του χριστιανού στον κόσμο είναι να είναι φάρος στον κόσμο, να δείχνει τον δρόμο της σωτηρίας.
“Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτος” (Μτ. 28,19)
Ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π.Θεμιστοκλής Αδαμόπουλος από την Σιέρρα Λεόνε μιλάει με την γλώσσα της αλήθειας και αφυπνίζει... Να δοξάζετε τον Θεό και όχι την γκρίνια.
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗΣ
«Αργότερα, θυμάμαι, στην Κένυα το 1988, στη Λαϊκίπια, σε 2.000 μ. υψόμετρο, κοντά στον Ισημερινό, κάτω από την επιβλητική κορυφή του όρους Κένυα. Ανάμεσα στους νεοφώτιστους ήταν πολλοί και πολλές από τη φυλή Τουρκάνα, που μέχρι πρότινος ζούσαν σε πρωτόγονες συνθήκες. Είχα τη χαρά να λειτουργήσω μαζί τους στο Ολ Μαράν, σε ένα παράπηγμα που άφηνε ελεύθερο τον βουνίσιο δυνατό αέρα και τη βροχή να ανακατεύονται με τις ψαλμωδίες. Βλέποντας τα ηλιοκαμένα πρόσωπα των νεοφωτίστων Αφρικανών να προσέρχονται εκστατικάστη Θεία Κοινωνία, ένιωσα την ανάγκη να ομολογήσω: Εκ μέρους του λαού και της Εκκλησίας της χώρας μου, που την ίδρυσε ο Απόστολος Παύλος, θέλω να σας ζητήσω συγγνώμη γιατί ήρθαμε τόσο αργά, με καθυστέρηση αιώνων».
Ντοκυμαντέρ με στιγμές από το ιεραποστολικό έργο του Μακ. Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κ.κ. Αναστασίου, που προβλήθηκε στην εκδήλωση των Εκδόσεων «Εν Πλω» για την παρουσίαση των βιβλίων του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, «Εγρήγορση, χρέος των Ορθοδόξων» και «Η Ανασύσταση της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας (1991-2016).
Ο πλούτος ως έλλειψη αγάπης
Όσο όμως πλεονάζουν τα πλούτη σου, τόσο σου λείπει η αγάπη.[…] Όταν μπαίνω στο σπίτι νεόπλουτου που μεγαλοπιάνεται και το βλέπω γανωμένο παντού με λουλούδια, ξέρω πως δεν κατέχει τίποτα πολυτιμότερο απ’ όσα φαίνονται, αλλά στολίζει τα άψυχα και έχει αστόλιστη την ψυχή. Πες μου, τόσο πια απαραίτητα είναι τα αργυρά κρεβάτια και τα αργυρά τραπέζια, τα ελεφάντινα καθίσματα και τα ελεφάντινα αμάξια, ώστε για χάρη τους τα πλούτη να μην περνούν στους φτωχούς, μολονότι χιλιάδες στέκουν έξω απ’ την πόρτα σου και κάθε εξαθλιωμένου ακούς τη φωνή; Όμως εσύ αρνείσαι να δώσεις, γιατί λες πως ποτέ δεν θα έφτανε για όλους όσοι ζητούν. Και με τη γλώσσα ορκίζεσαι, αλλά σ’ ελέγχει το χέρι σου. […]
Ευλόγησε τον Κύριο, ψυχή μου,
και όλο μου το είναι
το όνομά του το άγιο!
Ευλόγησε τον Κύριο, ψυχή μου,
και μην ξεχνάς καμιά
απ’ τις καλοσύνες του!
Αυτός σού συγχωρεί όλες τις ανομίες σου,
και θεραπεύει τις αρρώστιες σου όλες.
Αυτός από το θάνατο γλιτώνει τη ζωή σου,
σε πλημμυρίζει με έλεος κι αγάπη.
Σου δίνει όσα πόθησες αγαθά,
η νιότη σου καθώς του αητού θ’ ανανεώνεται.
Έργα δικαιοσύνης κάνει ο Κύριος
και δίκαιη κρίση σ’ όλους τους κατατρεγμένους…
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ. Υπογραμμίστε στο κείμενο του ψαλμού 103 λέξεις και φράσεις που δείχνουν τη στάση του Θεού προς τον κόσμο. Εξηγήστε πώς αισθάνεται ο πιστός. Διαλέξτε έναν στίχο
ως τίτλο για την εικόνα της Μονής Φιλανθρωπηνών.
Ακούστε τον Ύμνο της Αγάπης του Αποστόλου Παύλου (Α΄ Κορ. ιβ΄27-ιγ΄13), και ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στην ερώτηση: «Γιατί προηγείται η αγάπη των άλλων δύο χριστιανικών αρετών;»https://youtu.be/7vThs2ymxswhttps://youtu.be/z9TzMljWIhc
Με αφορμή τη φράση «Σώμα του ΑνθρώπουΣώμα της Εκκλησίας» ας κάνουμε δημιουργικές συνδέσειςμεταφορές και αλληγορίες. Παρουσιάστε και εξηγήστε τρεις
τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να συνδεθούν αυτές οι δύο φράσεις. Τι παρατηρούμε; Καταγράψτε τα ευρήματά σας.
Ποιο από τα παραπάνω βασικά χαρακτηριστικά του Χριστιανισμού (κοινή πίστη, κοινός πατέρας, κοινή εστία, κοινό σώμα) θεωρείτε ότι είναι δύσκολο να εφαρμοστεί στη σημερινή εποχή και γιατί;
i. Ο άνθρωπος ζει μόνο με ψωμί; ii. Η ζωή είναι ατομική πορεία ή σχέση; iii. Η ζωή είναι
κτήμα που κατέχουμε ή δώρο που μας δόθηκε; iv. Η φύση είναι ιδιοκτησία μας;
Θυμηθείτε ένα περιστατικό με έναν φίλο σας, σχετικό με αυτό του κειμένου της Ζ. Σαρή, και γράψτε του ένα γράμμα.
Εργασία σε ομάδες: Από την εμπειρία σας καταγράψτε παραδείγματα που δείχνουν ποιες προτεραιότητες βάζουν οι σύγχρονοι άνθρωποι στη ζωή τους και κατόπιν παρουσιάστε τα στην τάξη.
Η Ορθόδοξη Καθολική και Αποστολική εκκλησία είναι μια κοινωνία αυτοκέφαλων εκκλησιών (ηγούνται του εαυτού τους) που η καθεμία διοικείται από τους επισκόπους της σε τοπικές συνόδους.
Η αυτοκέφαλη εκκλησία έχει δική της σύνοδο και εκλέγει το δικό της αρχιεπίσκοπο.
14 επίσημα αναγνωρισμένες αυτοκέφαλες εκκλησίες
Συνολικά οι ορθόδοξοι ανέρχονται σε 300 εκατομμύρια.
Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως (Οικουμενικό Πατριαρχείο) έχει προτεραιότητα στην ορθόδοξη εκκλησία αλλά δεν έχει την εξουσία του πρωτείου του πάπα Ρώμης.
Το πατριαρχικό σύστημα δεν υποβαθμίζει την ισότητα των επισκόπων.
(ωστόσο Οικουμενικός πατριάρχης πρώτος μεταξύ ίσων)
Η εκκλησία αναγνωρίζεται πρωτίστως ως ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ και όχι ως καθίδρυμα
