Το Κρυφό Σχολειό
Στον πίνακα ''Κρυφό Σχολειό'' του Γύζη, βλέπω έναν παπά ή μοναχό, σε ένα μοναστήρι, να έχει γύρω του μερικά παιδιά και να τα μαθαίνει γράμματα.
Αυτό με συγκινεί πολύ γιατί εκείνη την εποχή οι Οθωμανοί δεν ήθελαν τα ελληνόπουλα να μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα και τη γραφή και τα ήθελαν αμόρφωτα. Έτσι κάποιοι τολμηροί και λίγο μορφωμένοι ιερείς αναλάμβαναν το ρόλο του δάσκαλου.
Χωρίς τσάντες, βιβλία, αίθουσες, μολύβια, όπως τώρα, αλλά σκοτεινά με κεριά και κρύο. Τα παιδάκια πήγαιναν στο ''Κρυφό Σχολειό'' με χαρά και τραγουδούσαν το ''Φεγγαράκι μου λαμπρό'' και ονειρεύονταν μια ελεύθερη Ελλάδα όπως τους δίδασκαν οι μοναχοί.
