Πρόσφυγας ονομάζεται, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης για τους πρόσφυγες, κάθε άνθρωπος που εγκαταλείπει χωρίς την θέληση του το κράτος του οποίου είναι πολίτης, εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου ότι εκεί θα υποστεί διωγμούς λόγω της θρησκείας ή του πολέμου ή ακόμα και εξαιτίας της ιδιότητάς του ως μέλος μιας ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας ή των πολιτικών του απόψεων (πολιτικός πρόσφυγας), και επιπλέον του είναι αδύνατο να εξασφαλίσει προστασία από τη χώρα του ή, εξαιτίας του φόβου αυτού, δεν επιθυμεί να τεθεί υπό αυτή την προστασία. Μέχρι να του αναγνωρισθεί νομικά η ιδιότητα του πρόσφυγα από μία χώρα, ένας άνθρωπος μπορεί να βρίσκεται υπό το καθεστώς του «αιτούντος άσυλο». Συνήθως η αδυναμία εξασφαλίσεως προστασίας είναι αποτέλεσμα πολέμου, ωστόσο ο παραπάνω ορισμός αποκλείει τους πρόσφυγες εξαιτίας φυσικών καταστροφών. Μία άλλη κατηγορία ανθρώπων που ονομάζονται πρόσφυγες και δεν περιλαμβάνονται στον παραπάνω ορισμό είναι όσοι μετεγκαθίστανται ομαδικά σε άλλη περιοχή της δικής τους χώρας, είτε εξαιτίας φυσικών καταστροφών είτε για άλλο λόγο πάνω από τις δυνάμεις τους. Αυτοί ονομάζονται εσωτερικοί πρόσφυγες.

Στο τέλος του 2014 υπολογίζεται ότι υπήρχαν περίπου 19,5 εκατομμύρια πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο, τα 14,4 εκατομμύρια υπό την ευθύνη της UNHCR και τα 5,1 εκατομμύρια, οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, υπό την ευθύνη της UNRWA. Τα 14,4 εκατομμύρια αντιπροσωπεύουν μία αύξηση 2,7 εκατομμυρίων από το 2013 (+23%), την υψηλότερη από το 1995. Ανάμεσά τους, οι πρόσφυγες του συριακού εμφύλιου πολέμου έγιναν η μεγαλύτερη ομάδα προσφύγων το 2014 (3,9 εκατομμύρια, 1,55 εκατομμύριο περισσότεροι από το προηγούμενο έτος), ξεπερνώντας τους Αφγανούς (2,6 εκατομμύρια), που αποτελούσαν τη μεγαλύτερη προσφυγική ομάδα επί τρεις δεκαετίες. Τον Φεβρουάριο του 2015 η Τουρκία έγινε η χώρα που φιλοξενεί τους περισσότερους πρόσφυγες, με 2,2 εκατομμύρια Σύρους και 300 χιλιάδες Ιρακινούς. Το Πακιστάν έρχεται δεύτερο, φιλοξενώντας 1,6 εκατομμύριο Αφγανούς. Η θρησκευτική ταυτότητα αναδεικνύεται σε σημαντική πλευρά του προσφυγικού ζητήματος στις περισσότερες χώρες φιλοξενίας προσφύγων.