Συνοπτικά Προφίλ Χώρα Άνθρωποι Ζώα και φυτά Οικονομία Ιστορία και πολιτική Καθημερινότητα Φαγητά Παιδιά και σχολείο
Ιστορία της Ανδόρρας: οι πρώτοι έποικοι
Οι άνθρωποι ζούσαν στην περιοχή της σημερινής Ανδόρρας από τη λίθινη εποχή, όπως δείχνουν τα ευρήματα. Έχουν βρεθεί κομμάτια κεραμικής, πέτρινα γλυπτά και σπηλαιογραφίες. Πιο συγκεκριμένα μικρές ομάδες ανθρώπων ζούσαν σε σπήλαια κοντά στον ποταμό Baλίρα, όπως το Balma Margineda. Άλλες ομάδες εγκαταστάθηκαν σε σπήλαια στο Cim de Pal, Roc de Llunsν, La Massana και Arinsal. Πιθανόν λόγω του δύσκολου ορεινού τοπίου, η παρουσία προϊστορικών εποικισμών ήταν περιορισμένη.O αρχαιότερος σκελετός της Ανδόρας. Ήταν μια γυναίκα που έζησε πριν από περίπου 4.000 χρόνια.
Τον 2ο αιώνα π.Χ., ένας ιστορικός αναφέρει τους κατοίκους των κοιλάδων της Ανδόρρας σε σχέση με τη διάβαση των Πυρηναίων από τον Αννίβα. Ο Αννίβας, ένας από τους μεγαλύτερους στρατηγούς της αρχαιότητας, διέσχισε τα Πυρηναία τον χειμώνα του 218 π.Χ. κατά τη διάρκεια του Β’ Καρχηδονιακού Πολέμου, με στόχο την εισβολή στην Ιταλία. Η διάβαση αυτή θεωρείται ένα από τα πιο εκπληκτικά κατορθώματα στην παγκόσμια στρατιωτική ιστορία.
Υπό τον Αύγουστο, η Ανδόρρα έγινε επίσης μέρος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Κατά το 414 μ.Χ. έφτασαν οι Βησιγότθοι (ένας δυτικός κλάδος των νομαδικών γερμανικών φύλων που αναφέρονται συλλογικά ως Γότθοι), οι Μαυριτανοί (Οι Μαυριτανοί ήταν οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι, κατά την περίοδο του Μεσαίωνα, του Μαρόκου, της Δυτικής Σαχάρας, της Δυτικής Αλγερίας, της Μαυριτανίας, της Ιβηρικής χερσονήσου, της Σικελίας και της Μάλτας ) και οι Φράγκοι (ένα σύνολο γερμανικών φύλων, το όνομα του οποίου αναφέρεται για πρώτη φορά σε ρωμαϊκές πηγές του 3ου αιώνα, συνδεδεμένο με φυλές στον Ρήνο).
Η Ανδόρρα ως μέρος της Ισπανικής Αυτοκρατορίας
Το 778, ο Καρλομάγνος ηγήθηκε μιας εκστρατείας εναντίον των Μαυριτανών στην Ισπανία. Η εκστρατεία ήταν επιτυχής και οι Φράγκοι κατέλαβαν πολλές πόλεις και φρούρια. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της επιστροφής τους στη Γαλλία, οι Φράγκοι ηττήθηκαν στη μάχη του Ρονσεβάλ. Στη μάχη, ο Καρλομάγνος έχασε τον γιο του, τον Καρλομάνδο. Παρόλα αυτά, η Ανδόρρα ανήκε πλέον στη Φραγκική Αυτοκρατορία ως τμήμα της Ισπανικής Αυτοκρατορίας
Η ανακατάληψη ολόκληρης της Ιβηρικής Χερσονήσου από τους Μαυριτανούς ξεκίνησε τότε από την Ισπανική Αυτοκρατορία. Η Ισπανική Αυτοκρατορία αποτελούνταν από έναν αριθμό κομητειών (νομούς). Ο κόμης του Urgell(Ουρζέλ, ένας από αυτούς τους νομούς), έλαβε τα εδάφη της Ανδόρρας ως φέουδο το 839, από τον ηγεμόνας των Φράγκων, Κάρολο τον Φαλακρό
Κοινοτικός κανόνας στην Ανδόρρα
Ο κόμης του Urgell (Ουρζέλ) πούλησε την Ανδόρρα στον επίσκοπο του Ουρζέλ το 1133. Ο επίσκοπος φοβούμενος την επίθεση από τους άρχοντες των γειτονικών κρατιδίων, ο Επίσκοπος του Ουρζέλ τέθηκε υπό την προστασία του Λόρδου Αρνάου του Καμποέ, ενός Καταλανού ευγενή. Αργότερα, ο Κόμης του Φουά έγινε κληρονόμος του Άρχοντα του Καμποέ μέσω του γάμου του με την Ερμεσέντα ντε Καστελμπό το 1208, και προκαλώντας μια διαμάχη μεταξύ του Οξιτανού Κόμη και του Καταλανού Επισκόπου για την ηγεσία της Ανδόρρας. Το 1278, η σύγκρουση επιλύθηκε με την υπογραφή ενός συμφώνου (pariatges), το οποίο προέβλεπε ότι η Κυριαρχία της Ανδόρρας μοιραζόταν μεταξύ του Κόμη του Φουά και του Επισκόπου του Ουρζέλ. Αυτή ήταν η αρχή της κοινής διακυβέρνησης της Ισπανίας και της Γαλλίας, η οποία διήρκεσε μέχρι το 1993. Έτσι ιδρύθηκε το Πριγκιπάτο της Ανδόρρας.
Ωστόσο, η κυριαρχία του κόμη του Φουά μεταβιβάστηκε στο γαλλικό στέμμα το 1594 και έτσι αργότερα στον πρόεδρο της Γαλλίας.
Τον 18ο και 19ο αιώνα, υπήρξαν συγκρούσεις με την Ισπανία, η οποία εισήγαγε υψηλούς φόρους στα καταλανικά προϊόντα. Τα προϊόντα της Ανδόρρας απαλλάχθηκαν τελικά από αυτό. Ωστόσο, η οικονομική και πολιτική κατάσταση δεν ήταν σταθερή. Μέχρι το 1900, μόνο περίπου 6000 άνθρωποι ζούσαν στην Ανδόρρα.
Η Ανδόρρα τον 20ό αιώνα
Η Ανδόρρα δεν συμμετείχε επίσημα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1933, η Γαλλία κατέλαβε την Ανδόρρα ως αποτέλεσμα κοινωνικής αναταραχής πριν από τις εκλογές του ίδιου έτους. Από το 1936 έως το 1940, ένα γαλλικό απόσπασμα βρισκόταν σε φρουρά στην Ανδόρρα για να αποτρέψει την καταπάτηση της, από δυνάμεις της Φρανκοϊστικής Ισπανίας και των Αναρχικών, κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Ανδόρρα παρέμεινε πάλι ουδέτερη. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πέτυχε σημαντική ευημερία μέσω μιας αναπτυσσόμενης τουριστικής βιομηχανίας, η οποία ήταν υποβοηθούμενη από βελτιώσεις στις μεταφορές και τις επικοινωνίες. Τη δεκαετία του 1950 ο πληθυσμός της Ανδόρρας άρχισε να αυξάνεται.
Το 1970 ζούσαν εδώ μόλις 20.000 άνθρωποι, 35.000 το 1980 και 85.000 το 2010. Μόλις το 1971 δόθηκε στις γυναίκες το δικαίωμα ψήφου. Το 1973, οι δύο συγκυβερνήτες της Ανδόρρας συναντήθηκαν για πρώτη φορά από το 1278, ο Τζοάν Μαρτί Αλάνις ως επίσκοπος του Ουρζέλ και ο Ζωρζ Πομπιντού ως Γάλλος πρόεδρος.
Το Σύνταγμα του 1993
Το 1993, η Ανδόρρα υιοθέτησε το πρώτο της Σύνταγμα. Το Σύνταγμα καθιέρωσε τη χώρα ως δημοκρατία με κοινοβούλιο και πρόεδρο. Το Σύνταγμα επίσης διασφάλισε την ελευθερία του λόγου, την ελευθερία της θρησκείας και την ισότητα των δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες.
Η υιοθέτηση του Συντάγματος σηματοδότησε μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της Ανδόρρας. Το Σύνταγμα καθόρισε τις θεμελιώδεις αρχές της χώρας και έθεσε τα θεμέλια για μια πιο σύγχρονη και δημοκρατική κοινωνία.
Δημιουργήθηκε ένα σύγχρονο κοινοβουλευτικό-δημοκρατικό σύστημα. Οι δύο συν-πρίγκιπες εξακολουθούν να είναι ο αρχηγοί του κράτους της Ανδόρρας, αλλά έχουν μόνο αντιπροσωπευτική λειτουργία. Αυτοί είναι ο Zoάν Ενρίκ Βίβες Σισίλια ως επίσκοπος της Ουρζέλ και ο Εμανουέλ Μακρόν ως Γάλλος πρόεδρος.
Η Ανδόρρα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης και ως εκ τούτου έχει ως νόμισμά της το ευρώ. Ωστόσο, η Ανδόρρα δεν είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αρχηγός της κυβέρνησης από το 2019 είναι ο Ξαβιέ Εσπό Ζαμόρα.