Διαφήμιση

Διαφήμιση   Υπερκατανάλωση

 

• Καταναλωτισμός: Η κατανάλωση είναι η χρησιμοποίηση αγαθών και υπηρεσιών για τη διαβίωση των ανθρώπων. Σταδιακά, με την παραγωγή μέσω της τεχνολογίας όλο και περισσότερων αγαθών δημιουργήθηκε μια κοινωνία που βασίζεται στην αφθονία και τη χλιδή. Έτσι, ο όρος σχετίζεται με την τάση του ανθρώπου να παράγει αγαθά σε μεγάλο βαθμό, για να καλύψει τις ανάγκες του.

 

• Διαφήμιση: Η διαδικασία γνωστοποίησης και επηρεασμού του καταναλωτικού κοινού για ένα προϊόν ή μία υπηρεσία επί πληρωμή. Η διαφήμιση χρησιμοποιεί άλλοτε συγκινησιακά χαρακτηριστικά (επίκληση στο συναίσθημα) που συνδέουν τον χρήστη με την αγορά και τη χρήση κάποιου προϊόντος και άλλοτε λογικά χαρακτηριστικά (επίκληση στη λογική), όπως τεχνικά χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματα του προϊόντος σε σχέση με τα ανταγωνιστικά. Άλλες μορφές διαφήμισης: κοινωνική, πολιτική, γκρίζα (συγκαλυμμένη)

 

• Ευδαιμονία: Η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, προερχόμενη από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του. Στη σύγχρονη εποχή οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ευτυχία την υλική ευμάρεια, τα υλικά αγαθά, την ανάπτυξη της τεχνολογίας, τα κοινωνικά αξιώματα, τη δόξα κ.ά. Έτσι, όταν αυτά χαθούν, χάνεται και η ευτυχία τους.

 

Διαφήμιση

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΕΙΝΑΙ Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΝΑ ΣΗΜΑΔΕΥΕΙΣ ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ

ΚΑΙ ΝΑ ΠΕΤΥΧΑΙΝΕΙΣ ΤΟ ΠΟΡΤΟΦΟΛΙ (ΒΑΝΣ ΠΑΚΑΡΝΤ)

Αιτίες διάδοσης

• Τεχνολογική πρόοδος, αύξηση της παραγωγής
• Πολλά ομοειδή προϊόντα, μεγάλος ανταγωνισμός
• Λειτουργία Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (κερδος)
• Αστικοποίηση της ζωής, απομάκρυνση από τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής αγαθών

Χαρακτηριστικά διαφημιστικού λόγου

• Απλός και επιγραμματικός
• Ελλειπτικός, συνθηματικός (σλόγκαν), εντυπωσιακός και μερικές φορές προκλητικός.
• Ανάλογα με την περίπτωση, γίνεται αφηγηματικός, περιγραφικός, επεξηγηματικός κ.ά.
• Χρησιμοποιεί νεολογισμούς και σχήματα λόγου (μεταφορά, παρομοίωση, αντίθεση, υπερβολή, παρήχηση), ευφυολογήματα, σπάνιες και εξεζητημένες λέξεις και φράσεις.
• Συχνά χιουμοριστικός
• Σπανιότερα επιχειρηματολογεί και χρησιμοποιεί τεκμήρια.

 

Μέσα – τεχνικές διαφήμισης

• Χρησιμοποιεί έντονα συγκινησιακή γλώσσα.
• Απευθύνεται στη λογική με επιχειρήματα, τεκμήρια αλλά και σοφίσματα.
• Επικαλείται την αυθεντία, δηλαδή έναν ειδικό, έναν επιστήμονα ή κάποιο δημοφιλές πρόσωπο.
• Συχνά γίνεται «διαφημιστική ταινία», προκαλεί συνειρμό ιδεών στο δέκτη
• Βασίζεται στα πορίσματα της ψυχολογίας, απευθύνεται στο υποσυνείδητο και διεγείρει τις πιο απωθημένες ορμές, επιθυμίες και ανασφάλειες
• Βασίζεται στα δεδομένα των κοινωνιολογικών μελετών και ερευνών
• Αξιοποιεί τους κανόνες αισθητικής και εκμεταλλεύεται άριστα το λόγο, την εικόνα και τον ήχο.

 

Η γλώσσα της διαφήμισης

• Λόγος ελλειπτικός
• Χρήση ξένου λεξιλογίου για εντυπωσιασμό
• Μεταφορικός λόγος, αίσθηση οικειότητας με το δέκτη
• Χρήση επιθέτων σε υπερθετικό βαθμό
• Νεολογισμοί, λανθασμένες συντάξεις (για προσέλκυση προσοχής)
• Επαναλήψεις (για ψυχολογικούς και επικοινωνιακούς λόγους)
• Ρητορικές ερωτήσεις
• Ομοιοκαταληξία, παροιμίες, συνθήματα, σχλόγκαν
• Χρήση αντίθεσης και προστακτικής έγκλισης
• Χρήση ιστοριών
• Χρήση του β΄ ενικού προσώπου
• Επίκληση στον ανθρωπισμό (ο άνθρωπος της τεχνολογικής εποχής νιώθει να έχουν εκλείψει οι αξίες)
• Εφαρμογή εκφράσεων που συνηθίζουν οι νέοι ή λέξεων που αναφέρονται στη γεύση, την απόλαυση, το κύρος ή την προστασία

Αποδυνάμωση του κοινού απέναντι στη διαφήμιση

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής ευνοεί τη χειραγώγηση: το υλιστικό πνεύμα της εποχής καθιστά εύκολη την αποδοχή του διαφημιστικού μηνύματος. Οι γρήγοροι ρυθμοί και εξειδίκευση αποπνευματοποιούν τον άνθρωπο και μειώνουν τις πνευματικές του αντιστάσεις. Η κρίση αξιών και η παρακμή των ιδανικών πλάθουν έναν άνθρωπο χωρίς εσωτερικότητα, επιρρεπή στα εύπεπτα και σαγηνευτικά διαφημιστικά μηνύματα. Το ίδιο το άτομο ευθύνεται για την αδυναμία κριτικής προσέγγισης των δεδομένων που αντιμετωπίζει καθημερινά.

 

Η ανεπάρκεια των φορέων αγωγής

• Οικογένεια: Οι νέοι ακολουθούν τον τρόπο συμπεριφοράς των γονιών τους, που με εξαιρέσεις ενστερνίζονται μια ποσοτική αντίληψη ζωής.
• Σχολείο: Είναι πλέον εμφανής η αδυναμία του να διαμορφώσει πολύπλευρα μορφωμένους ανθρώπους, με αποτέλεσμα οι νέοι να είναι ευεπίφοροι στη διαφημιστική πολιορκία.
• Μ.Μ.Ε. : Οι χαμηλής ποιότητας εκπομπές που προβάλλουν λειαίνουν κατάλληλα το έδαφος προκειμένου το κοινό να δεχθεί ανώδυνα το ιδεολογικό περιεχόμενο της διαφήμισης.
• Πολιτεία και πνευματική ηγεσία: Με εμφανή ολιγωρία δείχνουν πως δεν μπορούν να αναστρέψουν την κατάσταση ή την ενισχύουν, υπηρετώντας το οικονομικό κατεστημένο.

 

Θετικά αποτελέσματα της διαφήμισης

• Συμβάλλει στην οικονομική πρόοδο
• Συντείνει στην βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και των παρεχόμενων υπηρεσιών
• Δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, έτσι μειώνεται η ανεργία
• Διευρύνονται οι δυνατότητες επιλογής του καταναλωτή, ενημερώνεται για τα νέα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά. Παρέχει, έτσι, τη δυνατότητα σύγκρισης και επιλογής μεταξύ ομοειδών προϊόντων, με αποτέλεσμα οι πολίτες να κερδίζουν χρόνο και χρήμα.
• Προσπορίζει οικονομικά κέρδη στα ΜΜΕ, ώστε να είναι αδέσμευτα από πολιτικά κόμματα
• Προβάλλει και γνωστοποιεί μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης (κοινωνικά μηνύματα) καθώς και πολιτικές θέσεις κομμάτων (πολιτική διαφήμιση).

Αρνητικά αποτελέσματα διαφήμισης

• Η συνεχής διαφήμιση παραπληροφορεί και αποπροσανατολίζει
• Προβάλλει πρότυπα κατανάλωσης και τελικά πρότυπα ζωής και αξιών τέτοιων που μεταβάλλουν τον πολίτη σε εύκολο θύμα της απληστίας του κεφαλαίου.
• Στον καταιγισμό διαφημιστικών μηνυμάτων οφείλεται και ο υπέρμετρος καταναλωτισμός.
• Διαμορφώνει πρότυπα ζωής με κριτήριο την επιδίωξη του μεγαλύτερου κέρδους
• Αυξάνει ψευδαισθήσεις και προσδοκίες που όμως παραμένουν ανεκπλήρωτες.
• Ο άνθρωπος αλλοτριώνεται ψυχολογικά, χάνοντας τη δύναμή του για πρωτοβουλία.
• Προκαλεί άγχος και αισθήματα μειονεξίας στον άνθρωπο
• Ευτελίζει την προσωπικότητα του ατόμου με την κακή και προσβλητική χρησιμοποίηση των ατόμων και κυρίως του γυναικείου φύλου και με τη γελοιοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων και συναισθημάτων.
• Επιδρά αρνητικά στον ιδεολογικό κόσμο του ανθρώπου. Το καταναλωτικό πνεύμα αμβλύνει το ενδιαφέρον του για τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.
• Ωραιοποιεί τη ζωή, διαστρεβλώνει την αλήθεια και παρουσιάζει έναν πλαστό κόσμο.
• Αλλοιώνει τη γλώσσα, εκμεταλλεύεται την άγνοια, υπερβάλλει.
• Ρύπανση περιβάλλοντος, αλλοίωση της αισθητικής του
• Πετυχαίνει τον εθισμό των μαζών, στην αποδοχή μηνυμάτων πολιτικού και ιδεολογικού περιεχομένου. Έτσι, οι μάζες απογυμνώνονται έντεχνα από το αναφαίρετο δικαίωμα και καθήκον τους να αποφασίζουν για την τύχη τους.
• Η οργανωμένη διαφημιστική καμπάνια μεγάλων επιχειρήσεων οδηγεί σε μαρασμό τις μικρές
• Προκαλεί αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον.

 

Προτάσεις αντιμετώπισης των αρνητικών συνεπειών

Παρά τις αρνητικές επιπτώσεις της διαφήμισης είναι αδύνατον να περιορισθεί αυτή ή να καταργηθεί. Με κατάλληλα μέτρα, όμως, μπορεί να περιοριστούν οι αρνητικές επιπτώσεις της. Ωστόσο, ζητούμενο παραμένει ο αγώνας όλων για την ανάκτηση του ελέγχου της ζωής μας και τον επαναπροσδιορισμό των αξιών μας.

 

 

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• Ενημέρωση του κοινού απο την κρατική υπηρεσία προστασίας και ενημέρωσης του καταναλωτή
• Ενίσχυση του ρόλου μη κυβερνητικών οργανώσεων, με στόχο την περιστολή της κερδοσκοπίας και της αυθαιρεσία των επιχειρήσεων. (πρόληψη)
• Καθορισμός των ορίων και των υποχρεώσεων των διαφημιστών για το σεβασμό της αλήθειας.
• Εφαρμογή κώδικα διαφημιστικής δεοντολογίας και έλεγχος από αρμόδια όργανα για την προστασία του καταναλωτή από την υπερβολή και την εξαπάτηση.
• Κατάργηση της διαφήμισης επιβλαβών προϊόντων (π.χ. τσιγάρων).
• Μέριμνα την πολιτείας ώστε να αποζημιώνονται οι καταναλωτές σε περίπτωση παραπλάνησής τους από διαφήμιση.

 

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΕΣ

• Υπευθυνότητα και σεβασμό στο δέκτη.
• Δημοκρατική συνείδηση, τήρηση της ισχύουσας νομοθεσίας και σεβασμός στην υφιστάμενη δεοντολογία.
• Η διαφήμιση να στηρίζεται στην αρχή της αλήθειας, της αντικειμενικότητας, του θεμιτού ανταγωνισμού και στο σεβασμό των κοινωνικών και πολιτισμικών αξιών.

 

ΜΜΕ

• Τήρηση των διαφημιστικών ζωνών και έλεγχος των διαφημίσεων που πρόκειται αν προβληθούν, έτσι ώστε να παταχθεί η κερδοσκοπία και να περιοριστεί η ασυδοσία.

 

ΦΟΡΕΙΣ ΑΓΩΓΗΣ

• Η οικογένεια χρειάζεται να προβάλλει πρότυπα ολιγάρκειας, λιτότητας και ποιότητας.
• Το σχολείο οφείλει να μεταδίδει γνώσεις και αξίες στους μαθητές και να οξύνει την κριτική τους σκέψη.
• Απαιτείται «πνευματικός αντιπερισπασμός» από μέρους των πνευματικών ανθρώπων του τόπου, με στόχο την αφύπνιση και τη διαφώτιση της κοινής γνώμης.

 

ΠΟΛΙΤΕΣ

• Πρωταρχικά, ο πολίτης έχει χρέος να αναλάβει την προσωπική του ευθύνη για τα αδιέξοδα της ζωής του και να τοποθετηθεί με λόγο και πράξη. Επιλέγοντας – και αυτό είναι αποτέλεσμα παιδείας – εκείνα τα προϊόντα που πραγματικά του χρειάζονται, θα συνειδητοποιήσει ότι η ευτυχία δε βρίσκεται στην κατανάλωση, αλλά στην τέχνη, στην άθληση, στην κοινωνικότητα και στη δράση.
• Συμμετοχή σε ενώσεις καταναλωτών που μεριμνούν για την προστασία του κοινού από την παραπλάνηση και την κερδοσκοπία.
• Επιβάλλεται η αντιμετώπιση των διαφημίσεων με κριτικό πνεύμα και ο έλεγχος των ιδιοτήτων του προϊόντος που διαφημίζεται.

Ο πολίτης θα πρέπει να ιεραρχήσει τις αξίες που θεωρεί σημαντικές για την καθημερινότητά του, να υιοθετήσει την εγκράτεια ως τρόπο ζωής και να αναπτύξει πνευματικά ενδιαφέροντα, πηγαίνοντας κόντρα στην υλιστική νοοτροπία της εποχής.