ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ, ΠΑΡΑΔΟΣΗ
- Εθνική ταυτότητα: Σύνολο των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων που προσδιορίζουν τη φυσιογνωμία ενός έθνους και το διαφοροποιούν από τα υπόλοιπα. Συντίθεται από τα ακόλουθα: γλώσσα, καταγωγή, θρησκεία, ήθη και έθιμα, πολιτικοί και κοινωνικοί θεσμοί, κοινή ιστορική πορεία, επιτεύγματα στο χώρο της τέχνης, της επιστήμης και της τεχνολογίας, αξίες, πρότυπα και νοοτροπία, ξεχωριστός τρόπος σκέψης και αντίληψης του κόσμου. Δεν είναι στατική, δεν παραμένει αμετάβλητη. Διαφοροποιείται, γεγονός που αποδίδεται: α) στη στάση που υιοθετούν οι άνθρωποι απέναντι στην παράδοση και β) στις ξενικές επιδράσεις που δέχεται κάθε λαός.
- Παράδοση: Η ζωντανή διάσταση του λαϊκού πολιτισμού, ό,τι επιβιώνει απ’ τη συνολική δημιουργία των παλαιότερων γενεών, λειτουργία μεταβίβασης και ενσωμάτωσης του σήμερα αυθόρμητα επιλεγμένων στοιχείων από παλαιότερες μορφές πολιτισμού. Δεν είναι απολιθωμένα, απονεκρωμένα πολιτιστικά στοιχεία, αλλά ζωντανά, όσο επιβιώνουν μεταγγιζόμενα από γενεά σε γενεά. Είναι λάθος να ταυτίζουμε την παράδοση με τον συντηρητισμό και την οπισθοδρόμηση. Γίνεται ανασταλτικός παράγοντας της προόδου μόνο με την προσκόλληση και τη λατρεία της. Αντίθετα, με την αγάπη, το σεβασμό και την κριτική προσέγγιση αποβαίνει ανεκτίμητη πνευματική περιουσία.
- Ελληνισμός: Ο όρος έχει δημογραφική και πολιτισμική σημασία, παραπέμπει στο σύνολο των όπου γης Ελλήνων. Έχει οικουμενική διάσταση, διότι συμπεριλαμβάνει επιτεύγματα υψηλής ποιότητας, πνευματικά δημιουργήματα, ηθικές αξίες, πολιτικές και αισθητικές αντιλήψεις που έχουν καθολική και διαχρονική αξία, όπως ο ανθρωπισμός, η παιδεία, ο ολυμπισμός, ο χριστιανισμός, η ελευθερία, ο διάλογος, το κάλλος, η αρμονία, η φιλοσοφία, το μέτρο.
- Γλώσσα: οργανωμένο σύνολο λέξεων και φραστικών μέσων, αποτελεί τον καθιερωμένο κώδικα επικοινωνίας με τον οποίο οι άνθρωποι εκφράζονται και συνεννοούνται. Συμφωνα με τους ειδικούς ο άνθρωπος έχει από τη γέννησή του την ικανότητα λογικής έκφρασης και σκέψης (ενδιάθετος λόγος), ενώ η εξωτερίκευση αυτης της έμφυτης τάσης αποτελεί το ζητούμενο κάθε κοινωνίας, κάθε ανθρώπου ξεχωριστά, γιατί η γλωσσική ποιότητα είναι δείγμα παιδείας και πολιτισμού, εργαλείο σκέψης και πολιτισμού, φορέας γνώσεων και ιδανικών, το πιο διακριτικό στοιχείο της παράδοσης ενός λαού.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΔΕΩΝ
Α) ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Λειτουργικά στοιχεία ελληνικής παράδοσης
- αρχαια ελληνική φιλοσοφία (κιβωτός διαχρονικών ιδεών και αξιών)
- δημοκρατία (το ιδανικό πολίτευμα που έχει υιοθετηθεί από όλα τα κράτη που σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια)
- ελληνική γλώσσα (αδιαψευστος μάρτυρας της ιστορικής συνέχειας)
- ελευθεροφροσύνη (αντίσταση, αγώνες)
- αθλητικό πνεύμα - ολυμπιακή ιδέα (μεταδίδουν τις ιδέες του ευ αγωνίζεσθαι, της ειρήνης, της ισότητας)
- αρχαίο δράμα (εμπνέει τη σύγχρονή καλλιτεχνική δημιουργία, όπως και η αρχιτεκτονική, η γλυπτική, η ζωγραφική, η ποίηση κτλ.
- οικογένεια (παραδοσιακός θεσμό, διατηρεί τα συνεκτικά στοιχεία στα μέλη της)
Η αξία της παράδοσης
Εθνικός τομέας: 1. ενοποιητικό στοιχείο 2. διασφαλίζει την ιστορική συνέχεια 3. καλλιεργεί την φιλοπατρία. Η αποκοπή από τις ρίζες οδηγεί στον εθνικό αποχαρακτηρισμό και στην αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας.
Πολιτιστικός τομέας: 1. Συμβάλλει στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης 2. Βοηθά στην αποφυγεί λαθών του παρελθόντος, στην οικοδόμηση του μέλλοντος.
Πνευματικός τομέας: 1. Ανεξάντλητη πνευματική παρακαταθήκη 2. Κίνητρο δημιουργίας για τους ανθρώπους του πνεύματος.
Πολιτικός-κοινωνικός τομέας: 1. Ευνοεί τη συνεκτικότητα της κοινωνίας 2. Σφυρηλατείται η κοινωνικότητα με άξονα τις ουσιαστικές κοινωνικές αρετές.
Ηθικός-ψυχικός τομέας: 1. πηγή ηθικής διδασκαλίας μέσω των προτύπων που προσφέρει. 2. Σε μια εποχή ρευστότητας και ρευστοποίησης των πάντων προσφέρει ασφαλές καταφύγιο, οπλίζει με ψυχικό σθένος για την αντιμετώπιση των δυσκολιών.
Προβλήματα σχετικά με την παράδοση
- Προγονολατρία / Προγονοπληξία: Στείρα αποδοχή του παρελθόντος και εξειδανίκευση των προγόνων. Το φαινόμενο σχετίζεται με την πνευματική και πολιτιστική αποτελμάτωση, τη φτωχοποίηση, τη συνακόλουθη ανασφάλει, με το έλλειμα παιδείας και ήθους και με την προπαγάνδα. Δείγμα συντηρητισμού που προκαλεί: 1. έξαρση εθνικισμού 2. εθνική απομόνωση 3. άνοδο ρατσισμού-ξενοφοβία 4. διάσπαση της συνεκτικότητας της κοινωνίας 5. προβλήματα 6. δυσαρμονία στις διακρατικές σχέσεις δυσλειτουργία της δημοκρατίας
- Εμπορευματοποίηση της παράδοσης
- Εγκατάλειψη / περιφρόνηση της παράδοσης
Αίτια απεμπόλησης της παράδοσης
- Μονοδιάστατη αντίληψη περί προόδου, τεχνοκρατισμός
- Παγκοσμιοποίηση, ηγεμονισμός του δυτικού πολιτιστικού προτύπου και της αγγλικής γλώσσας
- Προοδοπληξία λόγω της αλματώδους τεχνολογικής και επιστημονικής εξέλιξης
- Ξενομανία, στείρος μιμητισμός ξένων προτύπων
- Αστικοποίηση
- Έλλειψη ελεύθερου χρόνου
- Η λειτουργία των φορέων αγωγής (έλλειμα παιδείας)
- Η τάση αμφισβήτησης από πλευράς των νέων (άκριτη απόρριψη που οφείλεται κυρίως σε αίτια που τους υπερβαίνουν: λόγω έλλειψης γνώσεων, ισχυρών πολιτιστικών αντισωμάτων, μιμητισμού)
Ορθή στάση απέναντι στην παράδοση
ΧΡΕΟΣ ΑΤΟΜΟΥ: Οι άνθρωποι, κυρίως οι νέοι, δεν πρέπει να τηρούν στάση αδιαφορίας, περιφρόνησης. Αντίσταση στον υλισμό και την προοδοπληξία. Απόρριψη ακραίων τάσεων. Γόνιμη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Αποφυγή προγονολατρίας, γιατί έτσι ολισθαίνουμε σε επικίνδυνες πολιτιστικές καθαρολογίες και εθνοκεντρισμούς. Κριτική στάση απέναντι στην παράδοση, με σκοπό τη δημιουργική της αξιοποίηση.
«Σβήνοντας κανείς ένα κομμάτι από το παρελθόν είναι σαν να σβήνει ένα αντίστοιχο κομμάτι από το μέλλον» (Σεφέρης)
ΧΡΕΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ: Η πολιτική ηγεσία οφείλει να ενισχύσει το κύρος της χώρας. Χάραξη εθνικής πολιτικής για την παιδεία και τον πολιτισμό. Ανανέωση πεπαλαιωμένων θεσμών. Τόνωση της εθνικής συνείδησης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αναβάθμιση της λειτουργικότητας των αρχαιολογικών χώρων, μνημείων κ.λπ. διάθεση κονδυλίων. Σχέσεις συνεργασίας και επικοινωνίας με τον απόδημο ελληνισμό. Μέριμνα για την προστασία της ελληνικής γλώσσας από τους ξενισμούς.
ΣΧΟΛΕΙΟ: Ανθρωπιστικό περιεχόμενο σπουδών. Ενίσχυση του μαθήματος της γλώσσας. Επαναπροσδιορισμός των στόχων και του περιεχομένου των εορταστικών και επετειακών εκδηλώσεων. Βιωματική επαφή με την παράδοση. Γνωριμία με τη λαϊκή τέχνη. Συνδρομή της τεχνολογίας, ώστε να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με την πολιτιστική κληρονομιά εξ αποστάσεως.
ΜΜΕ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ: Σωστή προβολή γλώσσας. Ποιοτικές εκπομπές. Φιλοξενία πνευματικών ανθρώπων. Ένθετα πολιτιστικού περιεχομένου. Ευαισθητοποίηση κοινής γνώμης. Περιορισμός τους καταναλωτικού οράματος. Αποφυγή εθνοκεντρισμού.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: αναβίωση εθίμων, βιωματική επαφή με την παράδοση. Διάλογος προκειμένου το παιδί να μην ταυτίζει την παράδοση με την οπισθοδρόμηση.