Η ΑΛΕΠΟΥ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ Ή ΦΕΝΕΚ

 Αλεπού της ερήμου ή φενέκ

Η αλεπού της ερήμου ή φενέκ είναι σαρκοφάγο θηλαστικό της οικογένειας των κυνιδών, το οποίο κατέχει τον «τίτλο» της μικρότερης αλεπούς στην φύση. Το είδος έχει την επιστημονική ονομασία Vulpes zerda, δεν περιλαμβάνει υποείδη (μονοτυπικό taxon)  και απαντά αποκλειστικά στην Β. και ΒΚ Αφρική. Η αλεπού ζει στην Ευρώπη, την Ασία, μια στενή λωρίδα της Βόρειας Αφρικής, τη Βόρεια Αμερική (εισήχθη από το Ηνωμένο Βασίλειο στις Ανατολικές Η.Π.Α. Το μήκος του σώματός(χωρίς την ουρά) της είναι 24-21 εκατοστά. Το μήκος ουράς της είναι (18-) 21 έως 31 εκατοστά. Επίσης το ύψος της στο ακρώμιο είναι 20-21 εκατοστά.

 

Το φενέκ είναι ένα μικρό θηλαστικό που διαθέτει λεπτό ρύγχος και πολύ μεγάλα ωτικά πτερύγια, τα οποία μπορούν να φθάσουν σε μέγεθος μέχρι το 1/2 του σώματος.

Το εξωτερικό τρίχωμα (γούνα) είναι μακρύ (τρίχες μήκους 28 χλστ.), μαλακό και απαλό στην αφή. Το κεφάλι είναι υπόλευκο με αχνό καφετί «μπάλωμα» μπροστά στα μάτια, που είναι μεγάλα, με μαύρη ίριδα. Τα πλαϊνά και η κάτω επιφάνεια του σώματος είναι σχεδόν λευκά. Τα κάτω άκρα έχουν κοκκινωπό χρώμα της άμμου στα άτομα της βόρειας Αφρικής, ενώ σε εκείνα στις νοτιότερες περιοχές είναι σχεδόν λευκά.Τα πέλματα των ποδιών είναι πλήρως καλυμμένα από τρίχες, με μήκος, σχεδόν το 1/2 εκείνων του σώματος. Η καστανοκοκκινωπή ουρά είναι παχιά και θυσανωτή, με παχύτερη γούνα από εκείνη του σώματος (τρίχες μήκους 35 χλστ.), συχνά έχει ένα μαύρο μπάλωμα κοντά στην ραχιαία βάση της, καθώς και μαύρο άκρο. 

Τα πολύ μεγάλα αυτιά είναι λευκά στο εσωτερικό και κανελί-ερυθροκίτρινα στο εξωτερικό τμήμα τους. Το κεντρικό μέρος του αυτιού είναι σχεδόν γυμνό εσωτερικά, αλλά καλύπτεται από κοντές, πολύ λεπτές τρίχες στα άλλα σημεία του.

Τα φενέκ τρέφονται κυρίως με έντομα, ωστόσο, επειδή το αφιλόξενο περιβάλλον όπου ζουν δεν επιτρέπει «πολυτέλειες», μπορούν να επιβιώσουν με οποιαδήποτε φαγώσιμη ύλη, ζωική ή φυτική, γι’ αυτό και κατατάσσονται στα παμφάγα ζώα. Εάν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές τρώνε κυρίως ακρίδες, αλλά και άλλα έντομα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εκκρίνουν επιβλαβή υγρά. Επίσης, τρώνε τρωκτικά, κουνέλια μικρά πουλιά, σαύρες και φυτά, κυρίως ρίζες και καρπούς.

Το φενέκ κυνηγάει κατά τη διάρκεια της νύχτας όταν οι θερμοκρασίες πέφτουν. Οι παλ χρωματισμοί του σώματος χρησιμεύουν για να παρέχουν καμουφλάζ στο ζώο, όταν κινείται στα αμμώδη ενδιαιτήματά του.  Είναι ικανό να εκτελέσει άλματα 60 εκ. σε ύψος και 120 εκ. σε μήκος, για να πιάσει το θήραμα ή/και να ξεφύγει από πιθανούς θηρευτές. Όταν κυνηγούν, οι αλεπούδες με μεγάλα ωτικά πτερύγια όπως το φενέκ, παρατηρούνται να κοιτάζουν επίμονα το έδαφος, ενώ περιστρέφουν το κεφάλι τους τους από τη μία πλευρά στην άλλη. Αυτό συμβαίνει διότι, προσπαθούν να εντοπίσουν με την βοήθεια της οξύτατης ακοής τους, τυχόν θηράματα κρυμμένα κάτω από την επιφάνεια, κάτι που τελικά πετυχαίνουν.

Τα φενέκ χρησιμοποιούν ως φωλιές, λαγούμια που σκάβουν με τα νύχια των μπροστινών ποδιών τους, τα οποία μπορεί να φθάσουν μέχρι και 10 μ. σε μήκος και 1 μ. σε βάθος. Συνήθως, τα λαγούμια βρίσκονται στα χαμηλότερα σημεία μιας τοποθεσίας, επειδή εκεί συγκεντρώνεται περισσότερη υγρασία, ενώ πολλά από αυτά μπορεί να βρίσκονται κοντά ή και να επικοινωνούν μεταξύ τους. Τα φενέκ σκάβουν ταχύτατα και μπορούν να ολοκληρώσουν ένα λαγούμι βάθους 40 εκ. μέσα σε λιγότερο από 10 λεπτά.

Η κύρια απειλή για το είδος φαίνεται να είναι η παγίδευσή του για εμπορική χρήση . Στις αμμώδεις περιοχές που συνήθως επισκέπτονται οι τουρίστες, το φενέκ είναι ευρέως γνωστό, ωστόσο, επειδή είναι δύσκολο να παρατηρηθεί συλλαμβάνεται σε παγίδες και εκτίθεται προς πώληση στους τουρίστες. Αν και περιορίζεται σε περιθωριακές περιοχές, καινούργιοι, μόνιμοι ανθρώπινοι οικισμοί όπως αυτοί στο Ν. Μαρόκο, έχουν ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση του θηλαστικού από αυτούς τους τομείς.Τα φενέκ εκτρέφονται ως κατοικίδια ζώα από ιδιώτες, αλλά δεν υπάρχουν διαθέσιμα αρχεία.