Με τον όρο ψηφιδωτό ή μωσαϊκό εννοούμε μια επιφάνεια (που μπορεί να είναι δάπεδο, τοίχος ή οροφή) η οποία καλύπτεται από ένα στρώμα κονιάματος, δηλ. ένα είδος λάσπης που λειτουργεί ως συγκολλητικό υλικό πάνω στο οποίο είναι τοποθετημένες οι ψηφίδες.
Οι ψηφίδες είναι μικρού μεγέθους πέτρες. Μπορεί να προέρχονται από φυσικά υλικά, π.χ. διάφορα πετρώματα (π.χ. γρανίτη, πορφυρίτη κ.ά.) ή φίλντισι ή κοράλλι ή ημιπολύτιμοι λίθοι ή κόκαλο κ.α. ή από κατασκευασμένα υλικά π.χ. κεραμίδι, υαλόμαζα κ.ά.
Ο όρος ψηφιδωτό προέρχεται από τη λέξη ψηφίδες ενώ ο όρος μωσαϊκό είναι μεταγενέστερος. Εμφανίζεται για πρώτη φορά στη ρωμαϊκή εποχή και είναι πολύ πιθανό η ετυμολογία του να συνδέεται με τις Μούσες και πιο συγκεκριμένα από μία ιερή σπηλιά η οποία ήταν αφιερωμένη στις Μούσες και ήταν διακοσμημένη με ψηφιδωτά. Έτσι από τον όρο Μούσες, βγαίνει ο όρος μουσαϊκό και τελικά μωσαϊκό. Στα βυζαντινά χρόνια συναντάμε τους όρους μουσείον, μουσίωμα, μουσείωσις, μουσαϊκόν ή έργον μεμουσωμένον.
Μήπως οι σύγχρονες ψηφιακές εικόνες είναι ένα είδος ψηφιδωτού; Σκέψου τα pixels....
