English

Αφιέρωμα στο Πάσχα: Ήθη και έθιμα

Σήμερα αφού συλλέξαμε τις πληροφορίες των παιδιών σχετικά με διάφορα πασχαλινά έθιμα που γίνονται στην Ελλάδα και όχι μόνο, διαβάσαμε κάποια σχετικά αποσπάσματα από το Βιβλίο της Γλώσσας (σελ. 30-31).

Το Πάσχα, είναι η δεύτερη μεγάλη γιορτή της Ορθοδοξίας μετά τα Χριστούγεννα. Γιορτάζεται μοναδικά σε όλη την Ελλάδα όπου υπάρχουν και διάφορα ήθη και έθιμα που έχουν την τιμητική τους, όλα μέσα σε μια ατμόσφαιρα ξεχωριστής κατάνυξης. Καθ’ όλη την διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας, στην εκκλησία, υπάρχει λειτουργία κατά την οποία και εξιστορούνται τα πάθη του Χριστού.

Σημαντικότερα από τα έθιμα της χώρας, τις άγιες μέρες του Πάσχα, είναι τα εξής:

Θράκη: Στην Θράκη, ένα σημαντικό έθιμο είναι και το «κάψιμο του Ιούδα». Σύμφωνα με το έθιμο αυτό, τα παιδιά αφού φτιάξουν το ομοίωμα του Ιούδα, το περιφέρουν από σπίτι σε σπίτι και ζητούν κλαδιά. Αυτά θα τα χρησιμοποιήσουν την Μεγάλη Παρασκευή μετά την περιφορά του Επιταφίου, όπου βάζοντάς τους φωτιά θα «κάψουν» τον Ιούδα. Συνηθίζεται μέρος της στάχτης αυτής, να παίρνουν για να την ρίξουν στα μνήματα.

Αράχωβα: Σημαντικό έθιμο στην Αράχωβα, είναι η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου. Ανήμερα του Πάσχα, ντόπιοι ντυμένοι με παραδοσιακές στολές, περιφέρουν την εικόνα του Άγιου, ενώ την επόμενοι ημέρα πραγματοποιείται ο αγώνας των γερόντων. Διάφοροι άνδρες μεγάλης ηλικίας, ξεκινούν έναν αγώνα σε ανηφορικό δρόμο, από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, έως τον λόφο. Πίσω τους ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα που τους συνοδεύουν, ενώ ακολουθούν και άλλες δοκιμασίες και αγωνίσματα που ονομάζονται «κλέφτικα».

Κύθνος: Στην Κύθνο, έχουν ένα ιδιαίτερο πασχαλινό έθιμο, το έθιμο της «κούνιας». Σύμφωνα μ’ αυτό, την Κυριακή του Πάσχα στην κεντρική πλατεία του χωριού, στήνεται μια κούνια στην οποία κουνιούνται εναλλάξ αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Σύμφωνα με το έθιμο, όποιο αγόρι κουνήσει ένα κορίτσι και το αντίθετο, δεσμεύεται ενώπιων Θεού και ανθρώπων, για γάμο!

Πάτμος: Στο νησί της Πάτμου, έχουν ένα μοναδικό έθιμο, που κάθε χρόνο έχει την τιμητική του στην χώρα του νησιού και αυτό είναι το έθιμο του «νιπτήρα». Αυτός λοιπόν στολίζεται με βάγια και πολύχρωμα ανοιξιάτικα λουλούδια. Την Μεγάλη Πέμπτη οι κάτοικοι του νησιού, αναπαριστούν τον Μυστικό Δείπνο.

Ύδρα: Στην Ύδρα, έχουν ένα ξεχωριστό έθιμο την Μεγάλη Παρασκευή. Εκεί στην συνοικία Καμίνι, ο Επιτάφιος μπαίνει στην θάλασσα και διαβάζεται η ακολουθία του. Ξεχωριστή θέση έχουν και τα πολύχρωμα βαρελότα που φωτίζουν στην συνέχεια τον ουρανό.

Ζάκυνθος: Στο νησί της Ζακύνθου, ο Επιτάφιος, γίνεται με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι στην υπόλοιπη Ελλάδα. Εκεί , σύμφωνα με ένα πανάρχαιο έθιμο, η περιφορά του Επιταφίου, γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες του Μεγάλου Σαββάτου, ενώ με την ανατολή του ηλίου, ο Δεσπότης σηκώνει την Ανάσταση.

Χίος: Στην Χίο, έχουμε το γνωστό σε όλους μας πια έθιμο, του «ρουκετοπόλεμου». Αυτό είναι ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Οι κάτοικοι των ενοριών του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας της Ερειθιανής, δύο εκκλησιών που βρίσκονται αντικριστά, έφτιαχναν παλιά, αυτοσχέδια κανονάκια, που με τα χρόνια εξελίχθηκαν σε αυτοσχέδιες ρουκέτες. Ο ρουκετοπόλεμος, αποτελεί ένα ιδιαίτερο έθιμο στην Χίο, γι’ αυτό και η προετοιμασία των ρουκετών ξεκινά αμέσως μετά το Πάσχα για να είναι έτοιμες τον επόμενο χρόνο.

Ρόδος: Στην Ρόδο, τα παιδιά το Μεγάλο Σάββατο γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν τον «Λάζαρο». Το αντίτιμο είναι χρήματα ή αυγά, τα οποία και συγκεντρώνουν για να τα δώσουν αργότερα στους ιερείς. Ένα ακόμα έθιμο της ημέρας είναι και τα λεγόμενα «Λαζαράκια». Αυτά, είναι πασχαλινά κουλούρια που φτιάχνουν οι νοικοκυρές του νησιού σε στριφτό σχήμα. Τα «Λαζαράκια» συμβολίζουν το σώμα του Λαζάρου που ήταν τυλιγμένο σε σάβανο.

Λεωνίδιο: Στο Λεωνίδιο, γίνεται κάτι μοναδικό. Το βράδυ της Ανάστασης, οι πιστοί των ενοριών, κατασκευάζουν φωτεινά «αερόστατα» τα οποία και αφήνουν να πετάξουν ψηλά στον ουρανό.

Μακεδονία: Στην Μακεδονία, διατηρείται ακόμα και στις μέρες μας, το πανάρχαιο έθιμο «Για βρεξ’ Απρίλη μου». Το έθιμο αυτό γιορτάζεται την τρίτη ημέρα του Πάσχα και συμμετέχουν χορευτικά συγκροτήματα απ’ όλη την Ελλάδα.

Κέρκυρα: Το Μεγάλο Σάββατο, στις έξι το πρωί, το έθιμο του τεχνητού σεισμού αποτελεί παράδοση για το Ναό της Παναγίας των Ξένων. Ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Στις 11 η ώρα ακριβώς οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα και ο θρήνος δίνει τη θέση του στη…φασαρία! Τεράστια κανάτια με κόκκινες κορδέλες και γεμάτα νερό –οι περίφημοι μπότηδες– εκτοξεύονται με δύναμη από τα στολισμένα μπαλκόνια προκαλώντας εκκωφαντικό κρότο αλλά και κύματα ενθουσιασμού στο συγκεντρωμένο πλήθος. Και εκεί που η φασαρία των μπότηδων τελειώνει, οι φιλαρμονικές ξεχύνονται στους δρόμους παιανίζοντας χαρμόσυνα αυτή τη φορά.

Leave a Reply