- Εγκλίσεις του ρήματος
Εγκλίσεις ονομάζονται οι μορφές που παίρνει το ρήμα προκειμένου να δηλώσει τη στάση του πομπού απέναντι σε αυτό που δηλώνει το ρήμα.
| ΟΡΙΣΤΙΚΗ | · Για ενέργεια ή κατάσταση πραγματική ή βέβαια
· Δυνατότητα, πιθανότητα (Θα μπορούσε να...) · ευχή (Ας ερχόταν...) · παράκληση (π.χ. Έρχεσαι λίγο σε παρακαλώ) |
| ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ | · Για ενδεχόμενη ή επιθυμητή ενέργεια (π.χ. Αν μπορέσω)
· Προτροπή (Ας ευχηθούμε) · Παραχώρηση (Ας υποθέσουμε) · Ευχή (Μακάρι να...) · Απορία (Πώς να ξεφύγω...) · Προσταγή (Να φύγεις...) · Απαγόρευση (Να μη ξαναμιλήσεις...) |
| ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ | · Προσταγή (Σταμάτα να...)
· Παράκληση (Ελάτε.. ) |
| ΜΕΤΟΧΗ | · Η ενεργητική σε –ο(ω)ντας δηλώνει επιρρηματικές σχέσεις όπως τρόπο, αιτία, υπόθεση, εναντίωση
· Στην παθητική μορφη αποτελεί ρηματικό επίθετο (οι τιμημένοι) |
| ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ | Άκλιτος τύπος που χρησιμοποιείται στο σχηματισμό περιφραστικών χρόνων (έχω μιλήσει, έχεις μιλήσει...) |
- Ρηματικά πρόσωπα
| Α΄ ΕΝΙΚΟ | · Προσδίδει βιωματικό και εξομολογητικό χαρακτήρα (επίκληση στο συναίσθημα, συγκινησιακός λόγος)
· Εκφράζει οικειότητα, αμεσότητα · Επιτρέπει στον πομπό να κερδίσει την εμπιστοσύνη του δέκτη · Αναδεικνύει την προσωπικότητα του πομπού |
| Α΄ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ | · Ο πομπός αναλαμβάνει από κοινού την ευθύνη της ενέργειας μαζί με το δέκτη
· Προσδίδεται στο λόγο καθολική ισχύς |
| Β΄ΕΝΙΚΟ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ |
· Προσδίδεται διαλογικός χαρακτήρας, επομένως αμεσότητα, οικειότητα, παραστατικότητα και ζωντάνια
· Επιτρέπει στον πομπό να αναφερθεί απευθείας στο δέκτη και να προσπαθήσει να μεταβάλει τη στάση του |
| Γ΄ ΕΝΙΚΟ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟ |
· Προσδίδεται αντικειμενικότητα στο λόγο και αυξάνεται με αυτό τον τρόπο η εγκυρότητα των λεγομένων |
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
- Να σχολιάσετε τη χρήση του α΄ ρηματικού προσώπου από τον συγγραφέα (ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 2011)
Είναι έτσι φτιαγμένη η δομή του δημόσιου και ιδιωτικού μας βίου, ώστε να παγιδεύεται ο άνθρωπος μέσα στα αντικείμενο και στις απασχολήσεις. Λες και βάλαμε όλη την τεχνη και τη σοφία μας στο να συνθλίψουμε τους εαυτούς μας. Ο άδειος από ασχολίες χρόνος, που θα είναι δικός μας αποκλειστικά, είναι ή ελάχιστος ή ανύπαρκτος. Δεν έχουμε καιρό να συναντηθούμε με τον εαυτό μας, να αναδιπλωθούμε, να ταξιδέψουμε μέσα μας, να ονειροπολήσουμε ή να νοσταλγήσουμε, να αποχωρισθούμε απ’ όλους τους εξωτερικούς περισπασμούς σε μια αποκλειστική συνάντηση με τον εαυτό μας.
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το πρώτο πληθυντικό, το πρώτο ενικό και το τρίτο ενικό πρόσωπο. Να αιτιολογήσετε τη χρήση καθενός από αυτά (ΟΜΟΓΕΝΩΝ 2012)
Όταν μιλούμε για τους ασυμβίβαστους, έχουμε κυριότατα στο νου μας αυτούς τους νέους ανθρώπους. Το ασταμάτητο «όχι» τους. Έγραψα κάπου αλλού, και το πιστεύω πάντα, πως η Ιστορία προχωρεί με το «όχι», δεν προχωρεί με το «ναι». Με το «ναι» αποτελματώνεται. Το «όχι»μπορεί και να έχει ατομική προέλευση, να είναι η εξέγερση ενος προσώπου, μια αυτόβουλη ενέργεια. Το «ναι» σπανιότατα είναι η ολόψυψη και φωτισμένη συγκατάθεση. Στις περισσότερες περιπτώσεις προέρχεται από ραθυμία, ατολμία, αδιαφορία ή έλλειψη εσωτερικής ανησυχία.
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................