Τεχνική σύνταξης

 

1^ο ΣΤΑΔΙΟ: ΠΡΩΤΗ (ΣΥΝΕΧΗΣ) ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ

Διαβάζω με πολλή προσοχή το κείμενο (δε σημειώνω τίποτα κατά την πρώτη ανάγνωση). Συλλαμβάνω το γενικό νόημα του κειμένου με την παρακολούθηση της σειράς εννοιών (νοηματική ακολουθία). Επιχειρώ να εντοπίσω τυχόν σημεία όπου ο συγγραφέας παραθέτει με ευκρίνεια ο ίδιος τη θέση/τις θέσεις του.

 

2^Ο ΣΤΑΔΙΟ: ΔΕΥΤΕΡΗ (ΔΙΑΚΟΠΤΟΜΕΝΗ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗ) ΑΝΑΓΝΩΣΗ – ΕΥΡΕΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ – ΣΥΝΤΑΞΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ

Διαβάζω για δεύτερη φορά το κείμενο και κρατώ σημειώσεις ανά παράγραφο (εύρεση θεματικής περιόδου, διάκριση σημαντικών λεπτομερειών, υπογράμμιση σημαντικών λέξεων). Εντοπίζω τις θεματικές ενότητες. Μελετώ κάθε παράγραφο ξεχωριστά και σημειώνω το θεματικό της κέντρο και ό,τι άλλο θεωρώ σημαντικό, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές της πύκνωσης. Χρήσιμο είναι το «κομμάτιασμα» των παραγράφων στα δομικά τους στοιχεία. Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι διαρθρωτικές λέξεις, που αποκαλύπτουν τις νοηματικές σχέσεις. Συντάσσω πλαγιότιτλους που να περιέχουν το θεματικό κέντρο για καθεμιά παράγραφο. Κάποιοι πλαγιότιτλοι είναι δυνατό να έχουν θεματική συνάφεια (π.χ. μπορεί να περιγράφουν δύο αίτια του ίδιου φαινομένου), οπότε αποτελούν νοηματική ενότητα.

 

3^ο ΣΤΑΔΙΟ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ.

Ξεκινώ τη σύνταξη του κειμένου της περίληψης γράφοντας το θεματικό κέντρο ολόκληρου του κειμένου.

1. Γράφω την περίληψη με βάση κυρίως τις νοηματικές ενότητες και προσπαθώ το δικό μου κείμενο να έχει συνοχή, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις (βλ. παραπάνω: συνοχή - συνεκτικότητα), και επιλέγω να ακολουθήσω είτε ενεργητική είτε παθητική σύνταξη:

• [Ο συγγραφέας αναφέρεται……… Στην αρχή τονίζει/επισημαίνει κ.λπ…… Έπειτα…….. Στο τέλος καταλήγει/συμπεραίνει κ.λπ. Στο κείμενο ο συγγραφέας πραγματεύεται, Ο δοκιμιογράφος αναπτύσσει τον προβληματισμό του σχετικά με... (ενεργητική σύνταξη).

 

• Στο κείμενο παρουσιάζεται το γεγονός ………. Στην αρχή παρουσιάζεται/τονίζεται/προβάλλεται/ αναφέρεται κ.λπ………. Στη συνέχεια επισημαίνεται το γεγονός/τονίζεται κ.λπ………… Στο τέλος... Στο κείμενο υποστηρίζεται ότι..., (παθητική σύνταξη).

2. Δεν πρέπει να γίνεται επανάληψη φράσεων ή λέξεων του κειμένου, εκτός κι αν είναι απαραίτητο (π. χ. επιστημονική ορολογία).
3. Υπολογίζω τον αριθμό των λέξεων και, αν είμαι πάνω από το όριο, προσπαθώ να κάνω ακόμη μεγαλύτερη πύκνωση. Η έκταση ποικίλλει ανάλογα με το μέγεθος και την πυκνότητα νοημάτων του αρχικού κειμένου. Η υπέρβαση έως 15 λέξεις από όριο που δίνεται θεωρείται αποδεκτή στη διόρθωση.
4. Το ύφος είναι «πληροφοριακό», επιλέγεται δηλαδή το γ΄πρόσωπο.
5. ΠΡΟΣΟΧΗ: Η περίληψη είναι μια άσκηση κατανόησης του κειμένου και όχι μια πρακτική άσκηση αντικατάσταση λέξεων με συνώνυμα. Στην περίπτωση που υπάρχει απόλυτα μηχανιστική απόδοση της αλληλουχίας του κειμένου με φράσεις όπως: «στη συνέχεια τονίζει...», «έπειτα υπογραμμίζει», «ακολούθως καταλήγει», αποδεικνύεται η αδυναμία κατανόησης του κειμένου.

 

Χαρακτηριστικά περίληψης

• Αποφυγή σχολιασμού του αρχικού κειμένου, αντικειμενικός χαρακτήρας
• Παράφραση και πύκνωση του αρχικού κειμένου
• Ανάδειξη της οργάνωσης του αρχικού κειμένου (δεν παραβιάζεται η αλληλουχία των νοημάτων του αρχικού κειμένου
• Εξυπηρετεί επικοινωνιακές ανάγκες (πληροφόρηση). Αναφέρω στοιχεία για το επικοινωνιακό πλαίσιο, εφόσον ζητείται.
• Χρήση γ΄προσώπου

 

Παρατηρήσεις

• Να αποφεύγονται τα αρκτικόλεξα, οι συντμήσεις, οι βραχυγραφίες, οι απαριθμήσεις, τα αποσιωπητικά κ.λπ.
• Μπορεί να χρησιμοποιείται η ενεργητική σύνταξη (προβολή δρώντος υποκειμένου) ή η παθητική (προβολή αποτελέσματος ενέργειας)
• Να συντάσσεται η περίληψη σε μία παράγραφο
• Αν το αρχικό κείμενο είναι διαλογικό, αποδίδεται σε τρίτο ρηματικό πρόσωπο.
• Να μη χρησιμοποιούνται οι διαρθρωτικές λέξεις άκριτα και υπερβολικά, να γίνεται προσπάθεια για εύστοχη χρήση.
• Να αποφεύγεται η υπερβολική αφαίρεση και η γενίκευση
• Εάν χρησιμοποιήσω αυτούσιες λέξεις του κειμένου, τις παραθέτω με εισαγωγικά.
• Μεγάλη προσοχή σε παρομοιώσεις, μεταφορές, ρητορικές ερωτήσεις κ.λπ.

 

2. Τεχνικές πύκνωσης

• Ανασυντάσσω τη θεματική πρόταση μετασχηματίζοντας τη γραμματικο- συντακτική της δομή (π.χ. μετατρέπω τα ρήματα σε ουσιαστικά ή μετοχές, τα ουσιαστικά σε ρήματα – βαθμιαία ωρίμαση αντί ωρίμασε βαθμηδόν, κ.ο.κ.), και της προσθέτω τα επιπλέον σημαντικά στοιχεία που εντόπισα στην πρόταση κατακλείδα ή και στην υπόλοιπη παράγραφο.
• Αντικαθιστώ όπου είναι δυνατόν βασικές λέξεις του κειμένου με συνώνυμες.
• Αντικαθιστώ όπου είναι δυνατόν δευτερεύουσες προτάσεις με μετοχές, π.χ. αναζητώντας αντί καθώς αναζητούμε.
• Αντικαθιστώ όπου είναι δυνατόν τα υπώνυμα με υπερώνυμα, π.χ. Τέχνες αντί ζωγραφική, γλυπτική, θέατρο, μουσική και αρχιτεκτονική.
• Αντικαθιστώ φράσεις με περιεκτικές λέξεις, π.χ. πρόσφατα αντί τις τελευταίες μέρες του περασμένου μήνα.
• Αφαιρώ ονοματικούς ή άλλους προσδιορισμούς.
• Αντικαθιστώ όπου είναι δυνατόν μια σειρά ενεργειών από μία φράση που επιγράφει την όλη πράξη, π.χ. οι διαδηλωτές κατέστρεψαν ό,τι βρήκαν στο δρόμο τους στη θέση του οι διαδηλωτές έσπασαν βιτρίνες, έκαψαν αυτοκίνητα, γκρέμισαν πινακίδες και διέλυσαν ό,τι βρήκαν στο δρόμο τους.
• Αντικαθιστώ μια περίοδο από μια λεκτική πράξη, π.χ. στη θέση του ο προϊστάμενος τόνισε ότι θα υπάρξουν συνέπειες γι’ αυτή τους την πράξη και προειδοποίησε ότι δε θα περάσει απαρατήρητη και ούτε θα μείνει ατιμώρητη μια τέτοια συμπεριφορά, γράφω απείλησε με τιμωρία.
• Αποφεύγω τις επαναλήψεις του κειμένου.
• Διατηρώ το νόημα των συνδετικών λέξεων, για να κρατήσω τη συνοχή και τη συνάφεια της σκέψης του συγγραφέα, και να αποδώσω σωστά τη συλλογιστική του πορεία.
• Εάν υπάρχουν ερευνητικά στοιχεία, παρουσιάζω μόνο το πόρισμα, εάν κρίνω ότι αποτελεί βασική ιδέα του κειμένου.
• Εάν ο συγγραφέας χρησιμοποιεί λόγια άλλων ως επίκληση στην αυθεντία και κρίνω ότι αυτά αποτελούν βασική ιδέα του κειμένου, γράφω με συντομία μόνο το νοηματικό περιεχόμενο αυτών των λόγων.
• Μετατρέπω τα ερωτήματα σε πλάγιο λόγο, γράφοντας, ανάλογα με το είδος της περίληψης:

Τίθεται το ερώτημα εάν… ή κρίσιμο είναι το ερώτημα κατά πόσο…

Ο συγγραφέας διερωτάται κατά πόσο… ή ο συγγραφέας θέτει το  ερώτημα…

• Διατηρώ πιστά το νοηματικό περιεχόμενο του αρχικού κειμένου χωρίς να προσθέτω δικές μου απόψεις, επιχειρήματα, τεκμήρια, παραδείγματα.

 

.   Αξιολόγηση της περίληψης

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: 0 – 7 μονάδες
ΘΕΤΙΚΑ	ΑΡΝΗΤΙΚΑ
Επισήμανση νοηματικό κέντρο κειμένου-κεντρική ιδέα	Αδυναμία εντοπισμού βασικής ιδέας- νοηματική απόκλιση
Απομόνωση των σημαντικότερων σημείων	Επικέντρωση σε επουσιώδη σημεία σε βάρος των ουσιωδών
Κατανόηση και ορθή απόδοση των νοημάτων	Κενά στην κατανόηση του κειμένου, αποσπασματικότητα
ΕΚΦΡΑΣΗ : 0 – 3  μονάδες
ΘΕΤΙΚΑ	ΑΡΝΗΤΙΚΑ
Ικανότητα πύκνωσης – ακριβούς διατύπωσης	Πλατειασμοί – εκφραστικά σφάλματα-ασάφειες -ασυνταξίες
Εκφραστική άνεση – ορθογραφία – σύνταξη – στίξη	Αυτούσια αναπαραγωγή λέξεων – εκφράσεων του κειμένου
Διαμόρφωση πληροφοριακού ύφους ανάλογα με το πλαίσιο που ορίζεται	Παρεμβολή προσωπικών σχολίων – άσκηση κριτικής
ΟΡΓΑΝΩΣΗ: 0 – 5 μονάδες
ΘΕΤΙΚΑ	ΑΡΝΗΤΙΚΑ
Απόδοση της νοηματικής ακολουθίας του κειμένου (δομή)	Τυποποίηση δομής σε μακροσκελή περίληψη
Διαμόρφωση κειμένου με  συνεκτικότητα	Σύγχυση της διάταξης των νοημάτων του κειμένου
Συνοχή του κειμένου με τη χρήση συνδετικών – διαρθρωτικών φράσεων	Έλλειψη συνοχής – σύνδεσης