. Τρόποι (μέθοδοι) ανάπτυξης παραγράφου
| ΜΕΘΟΔΟΣ | ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ | ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙΔΙΑ | |
| Ορισμός | · Στη Θ.Π. αναφέρεται μία έννοια (Οριστέα έννοια), της οποίας καθορίζονται τα γνωρίσματα.
· Αυτή εντάσσεται συνήθως σε μία ευρύτερη έννοια (προσεχές γένος) · Αναφέρονται στη συνέχεια τα στοιχεία που την κάνουν να ξεχωρίζει (ειδοποιός διαφορά) · (Είδη: ονοματικός, πραγματικός, αναλυτικός, συνθετικός/γενετικός) |
ορίζεται..., λέγεται..., αποτελεί..., ονομάζεται... | |
| Διαίρεση | · Διαιρετέα έννοια: Αναφέρεται στη Θ.Π.
· Διαιρετική βάση: ο κανόνας διάκρισης · Διαιρετικά είδη: το αποτέλεσμα της διαίρεσης |
πρώτον..., από τη μια - από την άλλη, διακρίνουμε..., χωρίζεται | |
| Παραδείγματα | · Η Θ.Π. επεξηγείται με τη χρήση παραδειγμάτων από την καθημερινότητα, την εμπειρία, την ιστορία, την επιστήμη κ.ά.
· Ως παραδείγματα χρησιμοποιούνται: στατιστικά στοιχεία, σχόλια, πορίσματα ερευνών, ιστορικά γεγονότα, αλήθειες, μαρτυρίες, αυθεντίες (αποτελούν και τεκμήρια) |
λόγου χάρη, π.χ. | |
| Αιτιολόγηση | · Στη Θ.Π. αναφέρεται μία πρόταση που οδηγεί στο ερώτημα «γιατί», ενω στις λεπτομέρειες υπάρχουν οι αιτίες που το απαντούν.
· Ενδέχεται μία παράγραφος να είναι αιτιολόγηση προηγούμενης. |
επειδή, γιατί, διότι | |
| Αίτιο - αποτέλεσμα | · Στη Θ.Π. αναφέρεται η αιτία ενός φαινομένου και στη συνέχεια τα αποτελέσματά του.
· Ενδέχεται να έχει και την αντίστροφή μορφή (αποτέλεσμα – αίτιο). |
οφείλεται..., ευθύνεται, αιτία..., αποτέλεσμα, συνεπώς, άρα, | |
| Σύγκριση - αντίθεση | · Γίνεται σύγκριση εννοιών/φαινομένων και των γνωρισμάτων τους. Παρατίθενται οι ομοιότητες ή/και οι διαφορές.
· Συνήθως, στη Θ.Π. τίθενται οι έννοιες που συγκρίνονται. · Ενδέχεται να έχουμε σύγκριση σημείο προς σημείο ή με συνολική παρουσίαση. · Αν παρουσιάζονται μόνο ομοιότητες, έχουμε σύγκριση. |
συγκριτικά, εντούτοις, ωστόσο, όμως, μολονότι, εξάλλου,
|
|
| Αναλογία | · Αναφέρονται δύο παράλληλες, παραπλήσιες έννοιες και τονίζονται τα παρόμοια χαρακτηριστικά τους.
· Η αναλογία εκφράζεται συνήθως ως μία μεταφορά, παρομοίωση, αλληγορία. · Διακρίνεται σε κυριολεκτική ή μεταφορική |
ανάλογα, αναλόγως, παρόμοια, τόσο...όσο, όπως, σαν | |
| Συνδυασμός μεθόδων | Στις περισσότερες περιπτώσεις παραγράφων έχουμε συνδυασμό των παραπάνω μεθόδων | ||
ΑΣΚΗΣΗ: Να εντοπίσετε τους τρόπους με τους οποίους οργανώνεται ο λόγος στις παραγράφους που ακολουθούν
- Η συμβολή του διαλόγου στην εύρεση της αλήθειας είναι μεγάλη και αναμφισβήτητη. Κανένας φραγμός δεν μπορεί ν’ αντέξει τον «προωθητικό ανταγωνισμό θέσης και αντίθεσης». Προκαταλήψεις, δογματικές και μισαλλόδοξες θέσεις, συμφέροντα, σκοπιμότητες αποκαλύπτονται αμείλικτα από την αληθινή , την ισχυρότερη ερμηνεία. Δεν αντέχουν στη σύγκριση με την πνευματική κατάρτιση, την αδέσμευτη και πλατιά σκέψη, την έντιμη στάση, και παραμερίζονται στην πορεία προς την αλήθεια. Η καθαρότητα της σκέψης, η ολοκληρωμένη γνώση, είτε ως θέση είτε ως αντίθεση, λάμπουν οδηγώντας σε αμηχανία τους «παπαγαλισμούς» και ματαιώνοντας οποιοδήποτε σχέδιο να αχθεί η συζήτητη σε «προκατασκευασμένα συμπεράσματα».
.....................................................................................................................................................................................................................
- Σ’ αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης ορθώνονται δυο γκρίνιες. Η μία είναι η άρνηση της τεχνολογίας, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων που έχει η ανάπτυξή της. Ο Πολ Βιρίλιο, για παράδειγμα, έγραψε την Πληροφοριακή Βόμβα. Είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης έχει να κάνει με τα «παιδάκια της Αφρικής». Το ακούμε για κάθε νέα τεχνολογία: «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδάκια της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;». Το επιχείρημα έχει εν μέρει λογική. Πραγματικά «τι να το κάνεις το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, αν δεν έχεις Αλτσχάιμερ;». Αν όμως αποκτήσεις, το πρώτο που ξεχνάς είναι «τα παιδάκια της Αφρικής». Η δεύτερη γκρίνια έχει να κάνει με το διαβόητο «ψηφιακό χάσμα». Βέβαια, καμιά επιστημονική επανάσταση δε διαχέεται αμέσως στην υφήλιο. Ο Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455. Ωστόσο, στην Ελλάδα η τυπογραφία ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα. Όσο για το τυπωμένο βιβλίο ακόμα πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού.
(ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011 – Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ)
...................................................................................................................................................................................................................
- Αξιοπρόσεχτη η παρατήρηση. Δεν αληθεύει όμως στη δική μας εποχή. Γιατί σήμερα και τα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από άλλοτε και ο αέρας, το «κλίμα» του σχολείου έχει αλλάξει. Παλαιότερα ο μαθητής περίμενε να φωτιστεί αποκλειστικά και μόνο από το Δάσκαλό του. Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση) ρέουν μέσα στο σπίτι. Μπορεί λοιπόν ο μαθητής, ανάλογα με τη δύναμη και την όρεξή του, να προμηθεύεται ελεύθερα και απεριόριστα «ειδήσεις» από όλες τις περιοχές της ανθρώπινης περιέργειας: ιστορικές, γεωγραφικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικής, χημείας, κοσμογραφίας, ηλεκτρολογίας, κάθε λογής «τεχνικής».
(ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2004 – Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ)
...................................................................................................................................................................................................................