Νεότητα
Χαρακτηριστικά των εφήβων
Θετικά
Έντονη ενεργητικότητα λόγω της ψυχοσωματικής τους ανάπτυξης, δυναμισμός, ευρωστία και ταυτόχρονα συναισθηματισμός.
Ιδεολόγοι, ονειροπόλοι, οραματιστές, πιστεύουν σε υψηλές αξίες, στον οποίο το ωφελιμιστικό πνεύμα των μεγάλων δεν έχει θέση.
Ασυμβίβαστοι, αντικομφορμιστές και επαναστατικοί, απορρίπτουν τις αυθεντίες, αντιδρούν στο συντηρητισμό.
Ευαίσθητοι σε κοινωνικά ζητήματα, αντιδρούν στην αδικία και την εκμετάλλευση.
Κυριαρχεί σ’ αυτούς η τάση για αμφισβήτηση και η κριτική επεξεργασία των δεδομένων.
Έντονη ανάγκη για συντροφικότητα και συμμετοχή σε ομάδες ομηλίκων, με τους οποίους να μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα, ανακαλύπτουν τον έρωτα και δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς φιλίας.
Επιδιώκουν την αναγνώριση και την επιβράβευση, απογοητεύονται εύκολα όταν οι άλλοι κρατούν αδιάφορη ή περιφρονητική στάση απέναντί τους.
Καινοτομούν, πρωτοπορούν και προβαίνουν σε ρηξικέλευθες μεταβολές, καθώς είναι πνευματικά ανήσυχοι και τα ενδιαφέροντά τους είναι πλατύτερα.
Προσαρμόζονται εύκολα στις νέες εξελίξεις και αντιλαμβάνονται τα μηνύματα της εποχής. Ακριβώς γι’ αυτό αποδέχονται προοδευτικές ιδέες.
Αποφασιστικότητα, ισχυρή θέληση, αγωνιστικότητα για την πραγματοποίηση των ονείρων τους.
Αρνητικά
Ασταθείς συχνά στη συμπεριφορά τους, αλλάζουν εύκολα γνώμη και αντιλήψεις, ανικανοποίητοι.
Ανασφαλείς και – λόγω της έλλειψης αυτοπεποίθησης – επιχειρούν να ξεπεράσουν την ανασφάλεια με παράτολμες πράξεις.
Επιδιώκουν την ανεξαρτησία τους με ακραίες αντιδράσεις, αλλά ταυτόχρονα επιζητούν τον έλεγχο από τους γονείς.
Εύπιστοι λόγω της απειρίας τους, παρασύρονται από επιτηδείους που έχουν ως στόχο να τους παραπλανήσουν.
Δογματικοί συχνά, αρνούνται να ακούσουν και την άλλη πλευρά και αμφισβητούν με στείρο και αρνητικό τρόπο τις παραδοσιακές αξίες.
Μιμούνται άκριτα τα προβαλλόμενα πρότυπα, έτσι χάνουν την ανεξαρτησία της σκέψης τους και τον αυθορμητισμό τους και καταλήγουν φερέφωνα των ιδεών τρίτων.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΝΕΩΝ
Επειδή οι νέοι είναι οργανικό μέλος του κοινωνικού συστήματος, μπορούμε να ισχυριστούμε πως τα προβλήματα της κοινωνίας είναι και προβλήματα των νέων και αντίστροφα.
Τα σοβαρότερα προβλήματα είναι:
• Αδιαφορία για τις ανθρωπιστικές αξίες,.
• Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
• Η φτώχεια και η οικονομική εξαθλίωση κοινωνικών κατηγοριών και λαών ολόκληρων.
• Το αναχρονιστικό, σε πολλές περιπτώσεις, σύστημα πολιτικής οργάνωσης και διακυβέρνησης των σύγχρονων κοινωνιών.
• Φαινόμενα κοινωνικής αναλγησίας, όπως ανασφάλεια, ελλιπής περίθαλψη, απαιδευσία, κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις, ανεργία και απάνθρωπη εργασία.
Απόρροια των προβλημάτων αυτών είναι και τα προβλήματα που εμφανίζονται με ιδιαίτερη οξύτητα για τους νέους.
• Το πρόβλημα της ουσιαστικής παιδείας.
• Οι εντατικοί ρυθμοί ζωής, για να είναι συνεπείς σε πολλές υποχρεώσεις με τις οποίες είναι επιφορτισμένοι, τους προξενούν άγχος και περιορίζουν δραματικά τον ελεύθερο χρόνο και την ψυχαγωγία τους.
• Η επαγγελματική αποκατάστασή τους.
• Ο σωστός προσανατολισμός τους, επειδή λείπουν ή έχουν κλονιστεί αξίες, οράματα και ιδανικά.
• Η ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία.
• Τα προβλήματα στις σχέσεις τους με τους μεγαλύτερους.
• Τα ναρκωτικά, η εγκληματικότητα, η διαφθορά.
Λόγοι για τους οποίους ορισμένοι νέοι εκτρέπονται σε βίαιες και αντικοινωνικές ενέργειες ( εγκληματικότητα, χουλιγκανισμός, εξτρεμισμός )
• Η αδυναμία της οικογένειας να διαπαιδαγωγήσει και να καθοδηγήσει σωστά τους νέους ανθρώπους.
• Το σχολείο, που δεν εμπνέει αρχές και οράματα και δε στρέφει το ενδιαφέρον των νέων σε δημιουργικούς σκοπούς.
• Η τηλεόραση με τα πρότυπα βίας, εγκληματικότητας και ανηθικότητας που προβάλλει.
• Ο καταναλωτισμός και η επιδίωξη, με κάθε τρόπο, του ευδαιμονισμού.
• Η ανεργία και η διάψευση προσδοκιών που συνεπάγεται. .
• Η ένταξή τους σε περιθωριακές ομάδες..
• Οι σύγχρονες μορφές παθητικής ψυχαγωγίας υποθάλπουν τη βιαιότητα
• Οι κοινωνικές ανισότητες, διακρίσεις και αδικίες.
• Οι πιεστικές συνθήκες διαβίωσης στις μεγαλουπόλεις, που δε δίνουν ευκαιρίες για διέξοδο και εκτόνωση της νεανικής ενεργητικότητας
• Ο αποκλεισμός των νέων από πολιτικές δημοκρατικές διαδικασίες, καθώς πολλές αποφάσεις, οι οποίες μάλιστα τους αφορούν, παίρνονται ερήμην τους.
• Ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία των νέων που είναι ενταγμένοι σε ομάδες.
Πώς μπορούν οι νέοι να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τα προβλήματά τους.
• Να σταθούν απέναντι στα προβλήματα με αποφασιστικότητα και ενεργητικά, όχι παθητικά και μοιρολατρικά.
• Αποκτώντας γνώσεις.
• Με σκληρή δουλειά.
• Συνεργαζόμενοι, θέτοντας κοινούς στόχους και συντονίζοντας τις δυνάμεις τους για την εκπλήρωση των στόχων αυτών.
• Σεβόμενοι τις ηθικές αξίες, τις αρχές και τους νόμους της πολιτείας μας.
• Με την ενεργό συμμετοχή τους στα κοινά και την ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
«Χάσμα γενεών»
Ορισμός: Μπορούμε να θεωρήσουμε ως χάσμα γενεών τη διαμορφωμένη κατάσταση στην οποία παρατηρείται ένα αδιέξοδο στις σχέσεις νέων και «ώριμων», ένα κενό επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων, ένα καθεστώς αμοιβαίας αντιπαλότητας και καχυποψίας που αναιρεί κάθε προσπάθεια προσέγγισης και κατανόησης των μεν από τους δε. / Με τον όρο «χάσμα των γενεών» εννοούμε τη μεγάλη απόσταση που χαρακτηρίζει τις δυο γενιές κάθε εποχής, τους νέους και τους ώριμους, ως προς τις πεποιθήσεις, ιδέες, αντιλήψεις, τον τρόπο, τη σκέψη και τη στάση ζωής γενικότερα. Έτσι, οι δυο γενιές κλείνονται στον εαυτό τους και επιδίδονται σε μια «πολεμική» η μια εναντίον της άλλης.
Αιτιάσεις Μεγάλων προς Νέους
• γλωσσική αφασία
• κακή χρήση της γλώσσας
• σεβασμού
• ανυπακοή
• «έκλυση» ηθών, αμοραλισμό
• μη παραδοχή των αξιών, της παράδοσης…
• αδιαλλαξία
• διαλόγου
• αδιαφορία
• επιπολαιότητα
• ανευθυνότητα, ανωριμότητα
• ασυδοσία
• επαναστατική διάθεση βία
• άκριτη αμφισβήτηση των πάντων, μηδενισμό
• ιδανικών, σωστών προτύπων
• άκριτη υποταγή στη μόδα
• απειρία
Αιτιάσεις Νέων προς Μεγάλους
• ξύλινη γλώσσα
• συντηρητισμός (ιδέες, εμφάνιση…)
• κομφορμισμός, αναχρονιστικοί, δογματισμός
• συμβιβασμός
• αδιαλλαξία, κατανόησης
• διαλόγου, επικοινωνίας, επαφής
• υποκρισία, καχυποψία
• ασυνέπεια, αντιφάσεις
• φιλοχρηματία, χρησιμοθηρία, ωφελιμισμός
• συμφεροντολόγοι
• πατερναλιστική συμπεριφορά
• υπερβολική αυστηρότητα, ελευθερίας, καταπιεστικές (σ)τάσεις
• πουριτανισμός
• κληροδότες άκοσμου κόσμου
• υλισμό
Εν γένει προβλήματα επικοινωνίας ανθρώπων
• ταχύτατος & αγχώδης ρυθμός ζωής
• ελεύθερου χρόνου
• αμφίδρομης επικοινωνίας, πρόκριση μονοσήμαντης: Μ.Μ.Ε.
• διαλόγου
• ψευτιά, υποκρισία
• αναξιοκρατία
• ωφελιμιστική εποχή
• υπερκατανάλωση προϊόντων αλλά και αισθημάτων, αναγκών…
• μηχανικός & αλλοτριωτικός χαρακτήρας της εργασίας
• χωρική διευθέτηση που ευνοεί τη «μόνωση»: μεγαλοπόλεις, πολυκατοικίες…
• απομάκρυνση από τη φύση
• αλλοτρίωση εν γένει
Ειδικότερες αιτίες χάσματος
• διαφορά ηλικίας
• διαφορετικά χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα, ψυχοσύνθεση, ασχολίες…
• η γοργά εξελισσόμενη / μεταλλασσόμενη / μεταβατική εποχή
• ταχύτατοι ρυθμοί εξέλιξης-προόδου, αδυναμία παρακολούθησής τους (από τους μεγάλους κυρίως)
• γρηγορότερη «ωρίμανση» των νέων
• τάση «υπερπροστατευτισμού» (εκ μέρους των μεγάλων)
• ασυνέπεια / υποκρισία (μεγάλων)
• ψεύτικα πολλά μεγάλα λόγια-ρητορισμός
• συμβιβασμός
• γραφειοκρατία-παραγκωνισμός των νέων
• τάση αμφισβήτησης των πάντων (από τους νέους)
• αυθορμητισμός (νέων)
• σεβασμού (από τους νέους)
• αξιών, ιδανικών, προτύπων…
• άγνοια γλώσσας, ιστορίας, παράδοσης…
• εγωισμός
• αμοιβαία καχυποψία, υποψία υπεροχής της άλλης πλευράς
• ανταγωνιστική δομή της κοινωνίας
• αναχρονιστική παιδεία
• κρίση αυταρχικού μοντέλου διαπαιδαγώγησης: ο διδάσκων θα κρίνεται…
• ανεργία / αεργία
• γκρέμισμα ηθικών αξιών
• προβολής σωστών προτύπων
• άσχημος ρόλος Μ.Μ.Ε.
• αυτογνωσίας, αυτοκριτικής
Συνέπειες χάσματος
• τάσεις γρήγορης φυγής, πρόωρης χειραφέτησης, ανεξαρτητοποίησης
• εγκατάλειψη γερόντων (γηροκομεία)
• απομόνωση και των δύο πλευρών στον κόσμο τους
• περιθωριοποίηση
• συμβατικότητα στις κοινωνικές σχέσεις ψεύτικες συμπεριφορές υποκρισία, καχυποψία (επίταση του φαινομένου)
• αδιαφορία εν γένει, απραξία
• αδιαφορία για τα κοινά
• απογοήτευση, ανάπτυξη εσωστρεφών τάσεων
• ανώμαλη ενηλικίωση & κοινωνικοποίηση νέων
• κλονισμός των θεσμών, προτύπων, αξιών…
• κοινωνικές αταξίες/αναστατώσεις
• καλλιέργεια, εγωιστικών τάσεων, αντιπαλότητας, ανταγωνισμών, συγκρούσεων, βίας-επιθετικότητας
Τρόποι αντιμετώπισης
Δεν είναι λογικό αλλά και φυσιολογικό να κλείσει τελείως το χάσμα αυτό, αφού κάθε γενιά έχει τη δική της ιδιοσυγκρασία.
• συνειδητοποίηση της διαφορετικότητας
• συνειδητοποίηση ανάγκης προσέγγισης
• αιτιών
• προσπάθεια
• εγωισμού
• διαλλακτική-υποχωρητική στάση
• Διάλογος
• παρακολούθηση εξελίξεων εκ μέρους των μεγάλων, ενημέρωση
• συντηρητικότητας / αυταρχικότητας
• παροχή βοήθειας-προώθηση των νέων
• ειλικρίνεια, συνέπεια λόγων-έργων
• αμοιβαία εμπιστοσύνη
• υγιής παιδεία
• εξάλειψη κοινωνικών αντιθέσεων
• σωστή κοινωνικοποίηση
• Δημοκρατία-Ελευθερία
• ουσιαστική επικοινωνία
• συνεργασία