Τεχνολογία
Η προσφορά της:
- Βελτίωση βιοτικού επιπέδου ατόμων και λαών, αύξηση μέσου όρου ζωής.
- Διευρύνθηκε το γνωστικό πεδίο σε κάθε τομέα γνώσης και δόθηκε η δυνατότητα στον άνθρωπο να μορφωθεί σε ανώτερο επίπεδο.
- Αυξήθηκε η παραγωγικότητα της εργασίας, βελτιώθηκε η ποιότητα των παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών, μειώθηκε ο ανθρώπινος μόχθος.
- Αμβλύνθηκαν οι τεράστιες κοινωνικές ανισότητες που χώριζαν άλλοτε άτομα και λαούς, γιατί τα τεχνολογικά αγαθά γίνονται προσιτά σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα και μειώνεται η κοινωνική αδικία.
- Διευκολύνεται η επικοινωνία και η γόνιμη ανταλλαγή σε πολιτιστικό επίπεδο με συνέπεια την προαγωγή των τεχνών, των Γραμμάτων και του αθλητισμού.
- Καταπολεμήθηκαν δεισιδαιμονίες, προλήψεις και προκαταλήψεις, γιατί ενισχύθηκε η κρίση και ο προβληματισμός του ατόμου.
- Κατανοώντας την απεραντοσύνη του κόσμου, ο άνθρωπος διαπιστώνει την ανθρώπινη ανεπάρκεια και γίνεται πιο ανεκτικος στα ανθρώπινα λάθη.
Αρνητικές συνέπειες της τεχνολογίας
- Ο άνθρωπος αλλοτριώνεται: Η τεχνολογική πρόοδος δεν επένδυσε στην πνευματική υπόσταση του ατόμου, με αποτέλεσμα μια επίπλαστη ποιότητα ζωής, ενώ η χειραγώγηση και η μαζοποίηση του στερούν την ελευθερία βούλησης και την αίσθηση ταυτότητας. Το άτομο απομακρύνεται από τη φύση και το φυσικό τρόπο ζωής, με δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία του λόγω του άγχους και της πίεσης που δέχεται σε καθημερινή βάση.
- Καλλιεργείται ένα αίσθημα αλαζονείας και παντοδυναμίας: Ο άνθρωπος, βιώνοντας μια πραγματικότητα που μοιάζει με θέατρο του παραλόγου, δημιουργεί μία στρεβλή εικόνα για τις δυνάμεις του, ενώ μέσα του μεγαλώνει η υπαρξιακή αγωνία. Λόγω της πνευματικής μονομέρειας που δημιουργεί η τεχνολογική εξειδίκευση, το άτομο συρρικνώνεται ηθικά και συναισθηματικά.
- Κυριαρχεί το καταναλωτικό όραμα μέσα από τους μηχανισμούς υπερκατανάλωσης.
- Η δημοκρατία απειλείται: Τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται και το προσωπικό απόρρητο καταστρατηγείται από τα σύγχρονα επικοινωνιακά συστήματα.
- Η πλανητική ομοιομορφία εντείνει τον κίνδυνο αλλοίωσης της ταυτότητας των αναπτυσσόμενων λαών.
- Εξαπλώνονται οι βιομηχανίες ολέθρου, αναπτύσσεται η πολεμική τεχνολογία, πολλαπλασιάζονται τα όπλα μαζικής καταστροφής.
- Διαταράσσεται η οικολογική ισορροπία, υποθηκεύεται το μέλλον του πλανήτη.
- Διαμορφώνεται μια παγκόσμια κοινωνία πολλών ταχυτήτων: Οι ισχυροί έχουν τη γνώση και την τεχνογνωσία, με αποτέλεσμα τη διόγκωση των ανισοτήτων, τη διαιώνιση της κυριαρχίας των ισχυρών κρατών και την εκμετάλλευση των φτωχών.
Η τεχνολογία στην υπηρεσία του ανθρώπου
- Δεν αποτελεί λύση η απάρνηση της τεχνολογίας ούτε η απόδοση της ευθύνης στη μηχανή.
- Εφαρμογή τεχνολογικών επιτευγμάτων στην επίλυση μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων και μόνο για ειρηνικούς σκοπούς.
- Ηθικοποίηση της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογικής προόδου.
- Συνειδητοποίηση του μεγέθους του προβλήματος και των δραματικών του επιπτώσεων, αντίσταση στη μοιρολατρική αποδοχή της πραγματικότητας.
- Με κριτική ματιά να εντοπίσουμε τη ρίζα της κακοδαιμονίας: η μονομέρεια της ανάπτυξης και η ηθικοπνευματική καθίζηση. Η λύση είναι η βαθιά μεταβολή της δομής του κοινωνικού μας συστήματος, ώστε το κέντρο της προόδου να αποτελέσει ο άνθρωπος και η ευτυχία του.
Τεχνολογία και ηθική
Βιοηθική: Η μελέτη των ηθικών προβλημάτων που γεννά η σύγχρονη τεχνολογία (π.χ. σε επιστήμες όπως η βιολογία και η ιατρική) εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης στη βιολογική διαδικασία (κλωνοποίηση, ευθανασία, έλεγχος γεννήσεων κ.ά.)
Εφόσον η επιστήμη έχει τη δυνατότητα να ωφελήσει αλλά και να βλάψει, καθίσταται αντικείμενο ηθικού ενδιαφέροντος και προβληματισμού. Σε αυτό το πλαίσιο οι φιλόσοφοι θεωρούν ότι η καλλιέργεια και η άσκηση των επιστημών πρέπει να καθορίζεται και να περιορίζεται από αξίες, αρχές και κανόνες που αποσκοπούν στην επίτευξη συγκεκριμένων ηθικά επιθυμητών στόχων. Διακρίνονται για μεθοδολογικούς λόγους τέσσερις σφαίρες ευθύνης:
- Η ευθύνη του επιστήμονα για πράξεις, παραλείψεις κατά τη διάρκεια της έρευνας.
- Η ευθύνη του επιστήμονα για τη χρήση του τελικού προϊόντος από τρίτους.
- Η ευθύνη του επιστήμονα ως επαγγελματία που προσφέρει υπηρεσίες.
- Η ευθύνη της συντεταγμένης πολιτείας για την κατάσταση και την πορεία της επιστήμης.