Ε.Ε.Ε.ΕΚ. ΠΕΙΡΑΙΑ – ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΝΙΚΗ ΧΑΤΖΗΧΑΛΕΠΛΗ/ ΝΙΚΟΣΛΑΒΙΝΟΥ ΕΛΕΝΑ/ΠΕΤΤΑ ΕΛΕΝΑ

 Η εφηβεία είναι μία δύσκολη περίοδος για όλους, τόσο για τα παιδιά, όσο και για τους γονείς. Μην εκπλήσεστε για την απείθεια, τις επαναστάσεις και τις διεκδικήσεις των εφήβων. Μην αποθαρρύνεστε, μην παραιτήστε. Προσαρμοστείτε. Οπλιστείτε με υπομονή. Διαλέξτε την κατάλληλη στιγμή για να μιλήσετε μαζί τους. Αν τους επιπλήξετε, αυτό να γίνεται με ηπιότητα.

 Προσπαθήστε να τους κατανοήσετε όσο γίνεται καλύτερα. Σίγουρα υπάρχουν δυσκολίες για αυτή την κατανόηση γιατί αλλάζουν συνεχώς στάσεις και διαθέσεις, κλείνονται στον εαυτό τους και δεν εκφράζουν πάντοτε τις σκέψεις και τα συναισθήματα τους, όμως επιμείνετε αναπολώντας τον εαυτό σας στην αντίστοιχη ηλικιακή περίοδο και τις αντιδράσεις σας. Αυτό θα σας βοηθήσει στην καλύτερη προσέγγιση και στην κατανόηση των εφήβων.

 Αποκτήστε την εμπιστοσύνη του και δείξτε του τη δική σας. Η εμπιστοσύνη δεν επιβάλλεται με αυταρχικότητα και συναισθηματικό εκβιασμό. Κατακτάται με την κατανόηση και την καλοσύνη. Αποδείξτε ότι αξίζετε την εμπιστοσύνη του με τη στοργή και την επιδεξιότητα σας.

 Μην του υπενθυμίζετε συνεχώς τα λάθη του. Μην επικεντρώνετε την προσοχή σας μόνο στα αρνητικά του σημεία, επιβεβαιώνοντας ότι δεν είναι καλός σε τίποτα. Εντοπίστε τα θετικά του στοιχεία και δώστε έμφαση σε αυτά.

 Βοηθήστε τον να αποκτήσει υπευθυνότητα, δίνοντας του δυνατότητες και ευκαιρίες για ανάληψη πρωτοβουλιών και ευθυνών.

 Προσπαθήστε να ενισχύσετε τον έφηβο σε κάθε του προσπάθεια, θέτοντας ρεαλιστικούς και επιτεύξιμους για τον ίδιο στόχους και βοηθήστε τον στην βελτίωση της αυτοεικόνας του και της αυτοπεποίθησης του.

 Μη χρησιμοποιείτε τον έφηβο για συναισθηματικό σας συμπαραστάτη. Ο έφηβος έχει ανάγκη να ακούει περισσότερα ευχάριστα πράγματα παρά δυσάρεστα. Έχει τα δικά του προβλήματα. Μην προσθέτετε σε αυτά και τα δικά σας. Αν δε βρίσκετε συναισθηματική στήριξη στο σύντροφο σας, αυτό δε σημαίνει ότι τα παιδιά σας μπορούν να επωμιστούν αυτό το ρόλο.

 Μην αντιδράτε παρορμητικά. Διατηρείστε την ψυχραιμία σας. Μην αλλάζετε ξαφνικά «παιδαγωγικό σύστημα», δηλαδή μην αντικαθιστάτε το φιλελεύθερο σύστημα, το οποίο είχατε υιοθετήσει κατά την περίοδο της παιδικής ηλικίας, με ένα άλλο πιο αυταρχικό και περιοριστικό επειδή πιστεύετε ότι οι κίνδυνοι κατά την εφηβική ηλικία είναι περισσότεροι και πρέπει να επαγρυπνούμε συνεχώς. Μην είστε υπερβολικοί στις αντιδράσεις σας. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνετε το αντίθετο αποτέλεσμα. Μη δημιουργείτε συνεχώς καβγάδες, προστριβές, αντιπαραθέσεις, προσβολές για καθημερινά θέματα, όπως είναι π.χ. η ώρα επιστροφής στο σπίτι. Αποφύγετε το θυμωμένο και καχύποπτο βλέμμα και τις στερεότυπες ερωτήσεις του τύπου «Πού ήσουν; Τι έκανες;». Αυτό οδηγεί περισσότερο στη δημιουργία δυσπιστίας, παρά εμπιστοσύνης των εφήβων προς τους γονείς.

 Ενημερώστε εγκαίρως το παιδί σας για τις αλλαγές, που πρόκειται να συμβούν. Η ενημέρωση από τους ίδιους τους γονείς θα βοηθήσει τον έφηβο και να γνωρίσει το τι πρόκειται να του συμβεί, καθώς επίσης και να μη βρεθεί στην ανάγκη να καταφύγει σε συνομηλίκους ή σε άλλους ενήλικες οι οποίοι θα τον ενημερώσουν και ίσως όχι πάντοτε σωστά. Η ενημέρωση του από εσάς, θα του επιβεβαιώσει το ενδιαφέρον σας γι΄ αυτόν και θα σας φέρει κοντά του.

 Να μην ξεχνάτε ότι η πειθαρχεία είναι περισσότερο απαίτηση της παιδικής ηλικίας. Η αυτονομία είναι το πλεονέκτημα των ενηλίκων. Μεταξύ αυτών των δύο, βρίσκεται το στάδιο της κατευθυνόμενης ελευθερίας της εφηβείας και της προοδευτικής κατάκτησης της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας. Η ελευθερία και η αυτονομία πρέπει να συνδυάζονται με την εμπιστοσύνη. Βοηθήστε τα παιδιά σας σε αυτή την κατεύθυνση.

 Μιλήστε στο παιδί σας για τη ζωή. Είναι απαραίτητο να του μιλήσετε εσείς οι ίδιοι για τη ζωή. Προσέξτε όμως να μην εξιδανικεύετε, να μην κρύβετε τους κινδύνους και τις ευθύνες τους αλλά και να μην δραματοποιείτε. Μην παρουσιάζετε τα πάντα «μαύρα». Υπάρχουν πάντοτε και πολλά θετικά στοιχεία της ζωής. Να τα επισημαίνετε. Αφήστε πάντοτε παράθυρο ελπίδας και αισιοδοξίας. Μάθετε τα να αγαπούν τη ζωή, παρά τις υπάρχουσες δυσκολίες.

 Κάντε διάλογο με τους εφήβους σε ήπιους τόνους. Αποφύγετε τις έντονες αντιπαραθέσεις. Αν κάποια στιγμή παρασυρθείτε, φροντίστε να απομακρυνθείτε και να επανέλθετε όταν ηρεμήσετε. Να πείσετε τον εαυτό σας ότι ο διάλογος δε γίνεται με σκοπό να πείσουμε τους εφήβους για τις απόψεις μας. Υπάρχουν πάντοτε και άλλες απόψεις, που μπορεί και αυτές να είναι σωστές. Ας είμαστε ανοιχτοί και ας έχουμε τη διάθεση να τις αποδεχτούμε και όχι μόνο να επιβάλλουμε τις δικές μας. Έτσι δημιουργούμε πολύ πρόσφορο κλίμα στην επικοινωνία μαζί τους και θα δεχθούν και αυτοί, με τη σειρά τους, ευκολότερα τις δικές μας απόψεις.

 Δημιουργήστε ένα πολύ θετικό περιβάλλον στο οποίο θα αναπτύσσονται τα παιδιά σας και που θα το χαρακτηρίζουν : η σταθερότητα, η συναισθηματική ζεστασιά, η καλή επικοινωνία και η αγάπη.

ΠΩΣ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΦΟΒΟΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ;

α. Προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες. Για παράδειγμα, ένας γιατρός έκανε μία ένεση στο παιδί και πόνεσε. Ο γιατρός φοράει άσπρη μπλούζα. Έκτοτε όλα τα άτομα με άσπρη μπλούζα απειλούν το παιδί και προκαλούν φόβο.

β. Το άγνωστο. Φαινόμενα, αντικείμενα, ζώα κ.λ.π. που δε γνωρίζει το παιδί αποτελούν κίνδυνο και απειλή. Για παράδειγμα, καθώς το παιδί είναι στο δωμάτιο του και παίζει με τα παιχνίδια του, ένας κεραυνός ή άλλος ασυνήθιστος θόρυβος διακόπτει την ησυχία που υπάρχει. Αμέσως διαταράσσεται η ισορροπία του παιδιού και ξεσπάει σε κλάματα, τρέχοντας προς τη μητέρα του ή άλλο ενήλικο πρόσωπο της οικογένειας. Μια άλλη φορά, ενώ έπαιζε με τα παιχνίδια του, διακόπηκε το ρεύμα και βρέθηκε απότομα στο σκοτάδι. Αυτές είναι απότομες αλλαγές που διαταράσσουν την ισορροπία και προκαλούν ανασφάλεια και φόβο στο παιδί.

γ. Τα αρνητικά πρότυπα. Συχνά υπάρχουν γονείς, οι οποίοι φοβούνται διάφορα πράγματα : το αεροπλάνο, το σκοτάδι, τα σκυλιά, κ.τ.λ. Αυτό μπορεί να επηρεάσει τα παιδιά και να διαμορφώσει σε αυτά ανάλογες συμπεριφορές.

δ. Η αγωγή που ασκείται στην οικογένεια. Όταν οι γονείς, για να ησυχάσουν τα παιδιά και να μην τους ενοχλούν, χρησιμοποιούν ως μέσο το φόβο. Π.χ. «Κάτσε καλά, αλλιώς θα φωνάξω το σκύλο του κυρ-Κώστα και θα σε φάει» ή «Ησύχασε αλλιώς θα σε κλείσω στην αποθήκη, στο σκοτάδι». Είναι αναπόφευκτο, τα παιδιά να αποκτήσουν φόβους, αφού συνεχώς θα βιώνουν ανασφάλεια για τα αντικείμενα με τα οποία οι γονείς τα απειλούν.

ε. Το ψυχολογικό κλίμα της οικογένειας. ΄Όταν το παιδί ζει σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με επεισοδιακές σχέσεις και αλληλεπιδράσεις, όπου ο ένας βρίζει τον άλλο, όπου δεν υπάρχει αλληλοκατανόηση και αλληλοσεβασμός, είναι προφανές ότι ζει σε κατάσταση διαρκούς ανασφάλειας και επικινδυνότητας. Ένα τέτοιο κλίμα ευνοεί αφάνταστα τη δημιουργία φόβων στα παιδιά.

στ. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς. Όταν η μητέρα αδικαιολόγητα φοβάται ότι αν αφήσει μια στιγμή το παιδί μόνο του, θα συμβούν όλα τα κακά του κόσμου και το παιδί θα κινδυνεύσει άμεσα, τότε γίνεται υπερπροστατευτική. Έτσι, κρατάει το παιδί συνέχεια κάτω από μια προστατευτική ομπρέλα και δεν το αφήνει να μεγαλώσει φυσιολογικά και να αναπτύξει τις ικανότητες που χρειάζονται ώστε να μάθει να αντιμετωπίζει αλλαγές που μπορούν να συμβούν και οι οποίες προκαλούν στο παιδί φόβο και καμιά φορά πραγματικούς κινδύνους.

ζ. Το διαζύγιο. Το παιδί γεννιέται και μεγαλώνει φυσιολογικά με τη σύμπραξη και τη συνεργασία και των δύο γονέων. Έτσι, αισθάνεται ότι στηρίζεται σε δύο σπουδαία πρόσωπα, τη μητέρα και τον πατέρα, και για αυτό είναι ασφαλές. Το διαζύγιο ανατρέπει αυτή την ισορροπία. Τα δύο στηρίγματα από τη μια στιγμή στην άλλη γίνονται ένα και ο βαθμός ασφάλειας του παιδιού μειώνεται. Ιδιαίτερα όταν το διαζύγιο συνοδεύεται από επεισόδια, αντιδικίες και συγκρούσεις, το παιδί βρίσκεται στο κενό. Δεν υπάρχει πλέον ασφάλεια και ισορροπία. Τότε γίνεται ευάλωτο στους φόβους οποιασδήποτε μορφής.

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΦΟΒΟΥΣ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ;

• Να προσπαθούν να δημιουργήσουν αίσθημα ασφάλειας στο παιδί.
• Να καλλιεργούν από νωρίς σε αυτό την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
• Να συζητούν μαζί του για τους φόβους του.
• Να μην χρησιμοποιούν το φόβο ως μέσο διαπαιδαγώγησης.
• Να του εξηγούν ότι όλα τα παιδιά της ηλικίας του αισθάνονται κάποιους φόβους.
• Να το βοηθούν να υπομένει και να αντιμετωπίζει τους φόβους του.
• Να μην υποτιμούν τους φόβους του. Μια στάση συνενοχής με το παιδί συνεπάγεται ταύτιση με το πρόβλημα του, που για εκείνο μπορεί να είναι αρκετά σημαντικό, ακόμη και αν μοιάζει ασήμαντο στους γονείς. Δώστε στο τρομαγμένο παιδί να καταλάβει πώς κατανοείτε την ανησυχία του, με άλλα λόγια, βελτιώστε τις συνθήκες μες τις οποίες θα μπορέσει να βρει διέξοδο. Η αλαζονική στάση απομακρύνει το παιδί από το γονιό , το κάνει να χάνει την εμπιστοσύνη του και το ωθεί να κλείνεται όλο και περισσότερο στον εαυτό του, χωρίς να ελευθερώνεται από τους φόβους που το κυνηγούν.
• Να μην δραματοποιούν. Ο δραματικός τόνος έχει ως αποτέλεσμα να μεγεθύνονται τα ανεξέλεγκτα συναισθήματα του τρομαγμένου παιδιού και ως εκ τούτου να χάνονται τα θετικά αποτελέσματα των παρηγορητικών διαβεβαιώσεων.
• Να αποφεύγονται εκφράσεις του τύπου: «Δεν πρέπει να φοβάσαι», «Δεν ντρέπεσαι να φοβάσαι ακόμη το..», «Στην ηλικία σου δεν είναι δυνατόν να φοβάσαι ακόμη το..». ή «Δεν υπάρχει τίποτα να φοβάσαι.» ή «Κοίτα τον αδερφό σου που δεν φοβάται» ή «Καημενούλη, πόσο πρέπει να φοβήθηκες. .Έλα στη μαμά να διώξει το φόβο».

ΧΑΤΖΗΧΑΛΕΠΛΗ ΝΙΚΗ/ΝΙΚΟΣΛΑΒΙΝΟΥ ΕΛΕΝΑ/ΠΕΤΤΑ ΕΛΕΝΑ