- Συνοχή και συνεκτικότητα
Συνεκτικότητα:
- Το αποτέλεσμα της ύπαρξης λογικών νοηματικών σχέσεων σε όλα τα συντακτικά επίπεδα ενός λογικού κειμένου ενός κειμένου.
- Εφόσον ένα κείμενο είναι λογικό τότε η συνεκτικότητα είναι υποχρεωτική.
- Πιθανότατα αυτές οι λογικές νοηματικές σχέσεις επισημαίνονται με συγκεκριμένες διαρθρωτικές λέξεις φράσεις. Αυτές, εάν υπάρχουν, δημιουργούν τη συνοχή του κειμένου.
- Η συνεκτικότητα αναφέρεται κυρίως στη συγκρότηση των ιδεών και των επιχειρημάτων, ώστε να γίνεται ομαλά η μετάβαση από το ένα νόημα στο άλλο. Το κύριο συνεκτικό στοιχείο σε κάθε κείμενο είναι το θέμα του (θεματική συνεκτικότητα). Οι παράγραφοι αναλύουν κάποιο θεματικό κέντρο που συνδέεται άμεσα με το θέμα, την κύρια ιδέα του κειμένου. Εντός των παραγράφων παρατηρούμε λογική αλληλουχία και νοηματική συνάφεια ανάμεσα στα στοιχεία (νοηματική συνεκτικότητα).
ΤΡΟΠΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
- Αν μας ζητηθεί ο εντοπισμός της συνοχής και συνεκτικότητας σε ένα κείμενο ή μία παράγραφο ενός κειμένου προσπαθούμε να τις εντοπίσουμε στην αμέσως μικρότερη συντακτική ενότητα από αυτήν που μας ζητήθηκε. Δηλαδή αν μας ζητηθεί συνοχή και συνεκτικότητα κειμένου δουλεύουμε ανάμεσα στις παραγράφους του κειμένου ∙ αν μας ζητηθεί συνοχή συνεκτικότητα παραγράφου δουλεύουμε ανάμεσα στις περιόδους αυτή της παραγράφου.
- Επίσης, δεν προσπαθούμε να αποκαλύψουμε οποιαδήποτε νοηματική σύνδεση που διατρέχει το κείμενο. Υποχρεωτικά κάθε παράγραφος ή κάθε περίοδος που εισέρχεται σε ένα κείμενο πρέπει να δημιουργήσει λογικές σχέσεις με την προηγούμενη της. Αυτήν την σχέση και τη συνοχή, εάν υπάρχει προσπαθούμε να βρούμε εμείς. Τελικά η απάντηση μας θα έχει την ακόλουθη μορφή:
Ανάμεσα στη ν (π.χ. 1η ) και τη ν+1 ( 2η) περίοδο/παράγραφο η συνεκτικότητα επιτυγχάνεται με τη λογική σχέση ………. και η συνοχή με τη συνδετική λέξη-φράση………
ΚΥΡΙΕΣ ΛΟΓΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
- σχέση προσθήκης
- σχέση αντίθεσης
- σχέση διάζευξης
- σχέση επεξήγησης
- σχέση επιβεβαίωσης
- σχέση έμφασης
- σχέση συμπερασματική ή αιτίου-αποτελέσματος
- σχέση αιτιολόγησης
- σχέση προϋπόθεσης
- σχέση γενίκευσης
- σχέση αναλογίας
- χρονικές και τοπικές σχέσεις.
Συνοχή
Η κειμενική συνοχή επιτυγχάνεται με τους εξής τρόπους:
- Χρηση διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων
- Επανάληψη
- Παράλειψη
- Χρήση ερωτοαπόκρισης
- Χρήση μεταβατικής παραγράφου
Η επανάληψη μπορεί να έχει διάφορες μορφές:
- Επανάληψη συγκεκριμένης λέξης.
- Μέσω χρήσης συνωνύμου
- Μέσω χρήσης ομορρίζου
- Μέσω χρήσης (επαναληπτικής, αναφορικής, δεικτικής κ.ά.) αντωνυμίας
Κατηγορίες διαρθρωτικών λέξεων / φράσεων
| 1. Γενίκευση | γενικά, γενικότερα, ευρύτερα, εν γένει, τις περισσότερες φορές
|
| 2. Προσθήκη
(πρόσθεση, συμπλήρωση) |
επιπλέον, επίσης, ακόμα, επιπροσθέτως, παράλληλα, εξάλλου,
ας σημειωθεί ακόμη ότι, δεν πρέπει να λησμονούμε ακόμη ότι, θα αποτελούσε παράλειψη αν... Αφενός …αφετέρου, Παράλληλα… Χρειάζεται επίσης να σημειωθεί…, Όχι μόνο… αλλά και… |
| 3. Αντίθεση | ωστόσο, αντίθετα, εντούτοις, παρόλο που, αντίστροφα, απεναντίας,
μολαταύτα, άλλωστε, ακόμα και αν, μολονότι, παρ΄ όλα αυτά, σε αντίθεση μ΄ αυτό, Δε συμβαίνει όμως το ίδιο |
| 4. Επεξήγηση
|
με άλλα λόγια, ειδικότερα, αυτό σημαίνει ότι, δηλαδή, συγκεκριμένα,
σαφέστερα, μια διευκρίνιση στο σημείο αυτό είναι απαραίτητη, |
| 5. Συμπέρασμα - | επομένως, συνεπώς, συμπερασματικά, άρα, επιλογικά, κατά συνέπεια,
όπως προκύπτει, ανακεφαλαιώνοντας, γι΄ αυτό το λόγο, συγκεφαλαιωτικά, λοιπόν, τελικά, ως συμπέρασμα, έτσι, συνακόλουθο όλων αυτών, αυτό έχει ως αποτέλεσμα, για τους παραπάνω λόγους |
| 6. Προϋπόθεση | εκτός εάν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση,
με δεδομένο το, με τον όρο, με τη δέσμευση, φτάνει να... |
| 7. Έμφαση | πράγματι, ιδιαίτερα, ξεχωριστά, αξίζει να τονιστεί, ιδιαίτερα σημαντικό θεωρείται, εκείνο που προέχει, είναι αξιοπρόσεκτο ότι, προπάντων,
ειδικά, περισσότερο, το κυριότερο όμως είναι, αναντίρρητα, είναι σαφές, είναι γεγονός, οπωσδήποτε, βέβαια, φυσικά |
| 8. Διάζευξη | ή - ή, είτε - είτε, ούτε – ούτε
|
| 9. Αιτιολόγηση | διότι, γιατί, επειδή, εξαιτίας, γι’ αυτό το λόγο, αυτό οφείλεται...,
ένας λόγος...
|
| 10. χρονική σχέση | ταυτόχρονα, συγχρόνως, προηγουμένως, ύστερα,
|
| 11. τοπική σχέση | εδώ, εκεί, κοντά, μακριά, στο σημείο αυτό, μέσα έξω |
| 12. σχέση αναλογίας | έτσι όπως, παρομοίως, ανάλογως |
ΑΣΚΗΣΗ:
Στην παρακάτω παράγραφο να εντοπίσετε τα στοιχεία συνοχής (διαρθρωτικές λέξεις, επανάληψη, παράλειψη κ.λπ.)
Η σύγχρονη κοινωνική συμβίωση έχει θέσει ακραίο στόχο της την αποφυγή των ενοχλημάτων. Έτσι, ο καθένας πορεύεται άγνωστος ανάμεσα στους αγνώστους, ένας ακέραιος αριθμός, ολομόναχος. Και η «ανοιχτή καρδιά» θεωρείται κοινωνικό παράπτωμα. Ένας λόγος που απευθύνεται έξω από την ώρα του και τα καθιερωμένα του πλαίσια, ασυλλογισια. Και τούτο, από πολλές απόψεις είναι ωφέλιμο. Δηλαδή, η ασταμάτητη παρεμβολή του άλλου στην προσωπική ζωή του καθενός, αυτή η κατάρα των μικρών και κοινωνικά καθυστερημένων οικισμών. Ωστόσο, παραμένει έξω από κάθε αμφιβολία πως σε τόπους που ευδαιμονούν, κατά τα μέτρα και τις αξίες της εποχής, οι άνθρωποι υποφέρουν από πολλή αναγκαστική μοναξιά, που δεν έχει καμιά σχέση μ ετον ακούσιο ασκητισμό μερικών εκλεκτών πνευμάτων. Είναι οι άνθρωποι με τα νωθρά παρά την άλλη τους δραστηριότητα, πνεύματ, με τις άδειες ψυχές, που προσμένουν να τις γεμίσει η παρουσία του άλλου και ο άλλος δεν είναι παρά μια άδεια ψυχή, ανίκανη να συντηρήσει τον εαυτό της, όχι και να δοθεί. Έτσι οι ψυχές αρρωσταίνουν. Αυτός είναι ένας άλλος θάνατος, καθημερινός, συνεχής, ανεπανόρθωτος. Οι άνθρωποι, λοιπόν, δεν έχουν την ευκαιρία να κοιταχτούν στα μάτια, να συνομιλήσουν, ν’ ανταλλάξουν μια πραγματική χειραψία. Αντίθετα, η μέρα είναι γεμάτη έγνοιες, η νύχτα γεμάτη κάματο, δεν υπάρχει χρόνος, δεν υπάρχει ο χώρος όπου μπορούν να καλλιεργηθούν οι φιλίες, οι ουσιαστικοί δεσμοί, οι μεθέξεις, που προκαλούν τους «εν τη ψυχή τόκους». Με άλλα λόγια, ο κόσμος μας παρόλα τα θαυμαστά που του ομολογήσαμε, είναι ένας άφιλος κόσμος. Η φιλία είναι απλή αλληλογνωριμία, κυβερνημένη από τα συμφέροντα. Τα συμφέροντα συνενώνουν ή χωρίζουν τους ανθρώπους πολύ περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Γι’ αυτό οι παροδικές συζεύξεις είναι ο νόμος της εποχής.
Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, «Η μοναξιά στη σύγχρονη εποχή»