|
Οργάνωση αφηγηματικής πλοκής Ειρωνεία |
|
| Δομή | · Ο τρόπος οργάνωσης, η σύνδεση των μερών ενός κειμένου, ώστε να απαρτίζουν ένα καλοχτισμένο κείμενο (εξωτερική αρχιτεκτονική) |
| Πλοκή | · Η εσωτερική αρχιτεκτονική, ο τρόπος εξέλιξης της υπόθεσης, ώστε ο μύθος να οδηγείται στη δέση, την κορύφωση και τη λύση.
· Η πλοκή εξυπηρετείται με ποικίλες αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας για να εισαγάγει στην αφήγηση στοιχεία που επιλέγει. Στόχος του είναι να διατηρηθεί αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. · Βασικός μοχλός εξέλιξης της πλοκής είναι η δράση των προσώπων, οι επιθυμίες και τα κίνητρά τους, τα εμπόδια, οι συγκρούσεις που αντιμετωπίζουν. · Ένας συνήθης τρόπος οργάνωσης της πλοκής είναι: αρχική κατάσταση –διαδικασία μετασχηματισμού (πρόκληση/δράση/τίμημα) – τελική κατάσταση |
| Ειρωνεία | · Γενικά ειρωνεία είναι ένας τρόπος διάψευσης και ανατροπής αντιλήψεων, νοοτροπιών, στάσεων που προκύπτουν μέσα από αντιθέσεις.
· Η πιο συνηθισμένη μορφή είναι η λεκτική: όταν οι λέξεις έχουν το αντίθετο νόημα από το κανονικό τους, όταν τα νοήματα των λέξεων είναι αντίθετα με την πραγματικότητα. · Υπάρχει όμως και η δραματική/ καταστασιακή ειρωνεία: Ο ήρωας δεν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα. Ο συγγραφέας αφήνει να φανεί ότι ειναι λανθασμένος ο τρόπος που ενεργεί. · Η δραματική ειρωνεία αποτελεί στοιχείο πλοκής και διαγραφής των χαρακτήρων. Στον αναγνώστη δημιουργεί ευχάριστο ή δυσάρεστο ξάφνιασμα, του προκαλεί ενδιαφέρον ή συγκίνηση · Τραγική ειρωνεία: ο αφηγητής και ο αναγνώστης γνωρίζουν αλλά ο ήρωας αγνοεί. |
| Ειρωνικό ύφος | · Έντονες αντιθέσεις, ανατροπές
· Συνδυασμός ασύμβατων μεταξύ τους εννοιών · Υπερβολή · Πολύ επίσημο ύφος για ανεπίσημο περιεχόμενο · Ρητορικός στόμφος · Γρήγορος ρυθμός λόγου, ασύνδετο ή πολυσύνδετο σχήμα · Χρήση σημείων στίξης |
| Χιούμορ | · Όπως και η ειρωνεία, συλλαμβάνει το παράδοξο ή το παράλογο της πραγματικότητας
· Παρουσιάζει όμως κάτι διασκεδαστικό με σκοπό να προκαλέσει γέλιο. · Χρησιμοποιεί τα ίδια εκφραστικά μέσα με την ειρωνεία αλλά επιπλέον παραβιάζει την καθιερωμένη γλωσσική μορφή και τους γραμματικούς κανόνες με λογοπαίγνια, ηχομιμητικές λέξεις, υπερβολές κ.ά. |
- Στο παρακάτω απόσπασμα η περιγραφή του προσώπου γίνεται με ύφος ειρωνικό. α. Με ποια εκφραστικά μέσα επιτυγχάνεται το ειρωνικό ύφος β. Τι δηλώνει η ειρωνεία για τη στάση του αφηγητή.
Ήταν ένας κύριος ακόμη νέος, ξανθός, με μεγάλα μάτια, με κάτι φρύδια γυναικεία, σαν τα σημερινά ξουρισμένα γυναικεία φρύδια, και περπατούσε σαν παιδί μέσα στο περιβόλι του και κυνηγούσε τα μερμήγκια πάνω στα αμπελοφάσουλα, και τις ακρίδες με τον παναμά του, έναν ακριβότατο ιταλιάνικο παναμά, και μόλις έβλεπε το Χατζή να στέκει στην πόρτα, τα παρατούσε όλα και σίμωνε, κι έπιανε ψιλή κουβέντα μαζί του. Ήταν ένας Έλλην διαβιώσας εν τω εξωτερικώ που είχε παντρευτεί μιαν Ελληνίδα εν τω εξωτερικώ διαβιώσασαν, κι ήτανε κι οι δυο τους από τα νησιά, από τους πατεράδες και τους παπουλήδες τους , νησιώτες αρχόντους, παραλήδες ακόμη τα μέγιστα. Κι όπως είπαμε, είχνα κάνει σεργιάνια στις Ευρώπες. Και κουταμάρες. Και βαργωμάρες και πολλά άλλα, πολλα μαραφέτια ανίας σαν αυτοκτονίες και σαν την Παναγία των Παρισίων, και σαν τα κανάλια της Βενετίας...
(Θράσος Καστανάκης, «Εύρηκα»)