ΕΠΙΣΤΗΜΗ
- Επιστήμη (<ἐπίσταμαι=γνωρίζω καλά) είναι το σύνολο συστηματικών και επαληθεύσιμων γνώσεων, καθώς και η έρευνα αυστηρώς καθορισμένων πεδίων του επιστητού, με συγκεκριμένες και ορθολογικές μεθόδους.
- Κλωνοποίηση (κλωνισμός) είναι η δημιουργία και η επιτυχής ανάπτυξη κλώνου, πανομοιότυπου δηλαδή οργανισμού με αυτόν τον οποίο γίνεται η λήψη του σωματικού κυττάρου. Μορφές της η αναπαραγωγική και η θεραπευτική. Αποτελεί εξέλιξη της βιοτεχνολογίας και αναμφίβολα είναι κορυφαίο επίτευγμα της επιστημονικής κοινότητας. Η ιδέα της θεραπευτικής κλωνοποίησης γεννήθηκε το 1996, όταν επιστήμονες κλωνοποίησαν ένα πρόβατο, που ονομάστηκε Dolly. Τότε οραματίστηκαν την παραγωγή ανθρώπινων εμβρυϊκών βλαστικών κυττάρων που θα προσέφεραν πολύτιμη αρωγή στη θεραπεία ασθενειών.
- Οικολογία: Επιστήμη που μελετά τις σχέσεις ανάμεσα στους ζωντανούς οργανισμούς και στο περιβάλλον τους. Η φοβερή οικολογική κρίση, που απειλεί τον πλανήτη, καθιστά αυτονόητη τη μεγάλη σημασία αυτής της επιστήμης.
- Οικολογικό πρόβλημα: Η προϊούσα καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, ο επικίνδυνος κλονισμός των φυσικών ισορροπιών, που απειλεί τη ζωή στον πλανήτη. Δεν πρόκειται για φυσική εξέλιξη (αυτοκαταστροφή της φύσης) ούτε για σύνδρομο της εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού, αλλά για μοιραίο παρεπόμενο της συγκεκριμένης εξέλιξής του και των πολιτικοκοινωνικών της όρων, που αρχίζει με τη βιομηχανική και κορυφώνεται με την επιστημονικοτεχνική επανάσταση.
- Περιβαλλοντική ηθική: Το σύνολο των αξιών που πρέπει να διαπνέουν τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και να διέπουν τη συμπεριφορά του ανθρώπου απέναντι στο φυσικό περιβάλλον. Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος είναι να διαμορφώσουμε μια νέα περιβαλλοντική ηθική. Η οικολογική συνείδηση επιβάλλει την πρόκριση πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης, δηλαδή τη λήψη πολιτικών αποφάσεων που θα συνυπολογίζουν το οικολογικό κόστος και δε θα υποθηκεύουν το μέλλον των επόμενων γενεών. Η νέα ηθική επιτάσσει μεταξύ άλλων την αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας, την πράσινη κατανάλωση και την αναγωγή της φύσης σε αξία.
- Βιώσιμη / αειφόρος ανάπτυξη: Το σύνολο των μορφών ανάπτυξης που συντελούνται με σεβασμό στο περιβάλλον. Πρόκειται, δηλαδή, για την ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις δικές τους.
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Θετικά αποτελέσματα επιστημονικής και τεχνολογικής εξέλιξης
- Αύξηση γνώσεων, άνοδος του πνευματικού επιπέδου, απαλλαγή από προλήψεις και παρωχημένες αντιλήψεις, νέα αντίληψη της πραγματικότητας
- Κατακτώντας την αλήθεια ο άνθρωπος νιώθει ασφάλεια και αποκτά ψυχική ισορροπία, νιώθει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του και ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον
- Η διαμόρφωση μιας συγκροτημένης εικόνας για τον κόσμο βοήθησε τον άνθρωπο να ωριμάσει ηθικά και να βελτιώσει τη λειτουργία των κοινωνικών θεσμών.
- Δίνεται η δυνατότητα να απελευθερωθεί ο άνθρωπος από τους φυσικούς περιορισμούς και τα εμπόδια. Έτσι η ευημερία του ανθρώπου εμπεδώνεται.
- Μειώθηκε ο μόχθος του ανθρώπου και αυξήθηκαν τα παραγόμενα αγαθά.
- Καταπολεμήθηκαν ασθένειες, αυξήθηκε ο μέσος όρος ζωής λόγω της τεχνολογικής προόδου στην ιατρική.
- Ταχύτατη ενημέρωση και συνεργασία των λαών, ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων, νέα ρεύματα στην τέχνη.
Αρνητικά αποτελέσματα
- Προσκόλληση στην ειδίκευση, πνευματική μονομέρεια, χρησιμοθηρική αντίληψη για τη ζωή
- Υποδούλωση του ανθρώπου στην τεχνολογία, καθώς η παρουσία των τεχνικών μέσων είναι κυρίαρχη. Η εφαρμογή της επιστήμης τυποποιείται.
- Καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος μέσω αποβλήτων και επιστημονικών πειραμάτων
- Παραγκωνισμός ανθρώπινου παράγοντα, μείωση θέσεων εργασίας
- Στείρος ανταγωνισμός για τον προσεταιρισμό των αγαθών της επιστήμης και της τεχνολογίας, κερδοσκοπική διαχείριση του επιστημονικού πλούτου (π.χ. κλωνοποίηση: η εξάπλωση των γενετικά τροποποιημένων προϊόντων εξασφαλίζει τεράστια κέρδη στις επιχειρήσεις)
- Άγχος στον άνθρωπο να «προλάβει» τη ραγδαία επιστημονική ανάπτυξη
- Διεύρυνση χάσματος μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών που ελέγχουν την επιστήμη και των υπανάπτυκτων. Πολιτιστική διείσδυση και επεκτατισμός στις λιγότερο ανεπτυγμένες.
- Επικράτηση τεχνοκρατικού πνεύματος, προτεραιότητα δίνεται στους δείκτες οικονομικής ανάπτυξης, στα τεχνολογικά επιτεύγματα, στην ανταγωνιστικότητα και την εξειδίκευση, παραγκωνίζονται οι ποιοτικές παράμετροι της ζωής.
Η ευθύνη του επιστήμονα
- Στον τομέα της επιστήμης
- Άριστη κατάρτιση στο αντικείμενό του, ευρύτερη καλλιέργεια και παιδεία, ώστε να αποφύγει την πνευματική μονομέρεια.
- Ανανέωση γνώσεων μέσα από αδιάλειπτη ενημέρωση
- Δεκτικότητα στο καινούργιο, αποφυγή δογματιμού και απολυτότητας
- Πνεύμα αναζήτησης και αμφιβολίας ως προς την ορθότητα των γνώσεων
- Συνεργασία και όχι ανταγωνισμός με άλλους επιστήμονες για την επίλυση των σύγχρονων προβλημάτων σε προγράμματα που υπηρετούν την ειρήνη και την ευημερία
- Να αντιστέκεται στη στράτευση και στο δόγμα «επιστήμη για την επιστήμη»
- Ανάληψη ευθύνης για την παραγόμενη γνώση. Οφείλει να αναλογίζεται σε ποιον παρέχει τη γνώση, με ποια μέσα την παράγει και για ποιο σκοπό θα χρησιμοποιηθεί.
- Αντίσταση στην κερδοσκοπία, στις οικονομικές πιέσεις.
- Διαφώτιση της κοινής γνώμης για τη συνετή χρησιμοποίηση των επιτευγμάτων της επιστήμης, εκλαίκευση των γνώσεών του.
- Καθορισμός φραγμών και οριων στην επιστημονική έρευνα με γνώμονα την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος και της ζωής.
Εγγενή εφόδια του επιστήμονα:
- Χρειάζεται να έχει ανθρωπιστικό πνεύμα, για να υπηρετήσει τον άνθρωπο με δράσεις που δικαιώνουν την αποστολή του στη ζωή.
- Κριτική ματιά, ανήσυχο πνεύμα, για να ξεχωρίζει το αληθές από το αληθοφανές, ώστε να προχωρά σε νέες κατακτήσεις και να μην εφησυχάζει στην αυθεντία.
- Εντιμότητα και αξιοπρέπεια, για να μην υπηρετεί συμφέροντα και να μην εγκλωβίζεται στην ανθρώπινη ματαιοδοξία.
- Ψυχική καλλιέργεια, δηλαδή ευγένεια, θάρρος και τόλμη.
- Λόγο υπεύθυνο, αρθρωμένο και τεκμηριωμένο.
- Συνέπεια λόγων και έργων, γιατί έτσι θα κερδίζει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων.
- Υψηλή αίσθηση καθήκοντος στον αγώνα για το κοινό καλό μέσα από την επιστήμη του.