ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ
Ορισμοί του λαϊκισμού
- στο επίπεδο της πολιτικής πρακτικής: Η επιβολή του “χαρισματικού ηγέτη” στις μάζες, στο όνομα ενός προγράμματος που θα ικανοποιούσε “εθνικές, πολιτικές και κοινωνικές” διεκδικήσεις. Η τυπική αναγνώριση της εξουσίας του λαού, ενώ στην πραγματικότητα είτε δε συμμετέχει είτε συμμετέχει περιορισμένα στην άσκηση της εξουσίας· η διάσταση ανάμεσα στις λέξεις που εκφράζουν τους όρους της κοινωνικής πραγματικότητας και στην ίδια την πραγματικότητα.
- στο πολιτισμικό επίπεδο: Η ρήξη με ένα παρελθόν και παρόν που στοχεύει στην “αναβάθμιση” του “λαού”, αλλά που, τελικά, επικεντρώνεται σε εκδηλώσεις οι οποίες πλασματικά αναπαριστούν ή επινοούν πολιτισμικά πρότυπα του παρελθόντος, συχνά νεκρά, συνήθως σχηματοποιημένα ή εκχυδαϊσμένα.
- στο επίπεδο των αξιών: Η αναφορά σε νεκρές αξίες.
- γενικότερα: Κάθε προσπάθεια να φανεί ότι κάποιος προασπίζεται τα συμφέροντα του λαού , ενώ στην πραγματικότητα ενδιαφέρεται μόνο για την ικανοποίηση των δικών του συμφερόντων μέσω του προσεταιρισμού των πολιτών που επιτυγχάνεται.
ΑΙΤΙΑ
ψυχολογικά:
→Η εκμετάλλευση από δημαγωγούς της ευπιστίας του λαού και της ανάγκης που αυτός έχει για κάποιον ηγέτη.
→Η ίδια η ψυχολογία της μάζας που χαρακτηρίζεται από αδυναμίες και που πολλές φορές επιδιώκει την κολακεία.
→Η εμπορευματοποίηση της συλλογικής ψυχής από ιδιωτικά (προσωπικά) συμφέροντα.
→Η ελλιπής λαϊκή συμμετοχή στη δημόσια ζωή.
→Η υπέρμετρη φιλοδοξία ορισμένων πολιτικών.
πνευματικά:
→Η υποκουλτούρα και η γενικότερη έλλειψη παιδείας, το χαμηλό πνευματικό επίπεδο του λαού που εσκεμμένα καλλιεργούν και εκμεταλλεύονται οι λαϊκιστές.
→Η επιτηδευμένη χρήση της γλώσσας από τους δημαγωγούς, που αποσκοπεί στην παραπλάνηση του λαού.
→Η έλλειψη κριτικής ικανότητας ώστε να διακρίνει ο λαός το δημαγωγό από το σωστό
ηγέτη.
πολιτικά:
→Η επιδίωξη της χειραγώγησης του λαού, λόγω της πολιτικής δύναμης που διαθέτει.
→Οι διάφορες πολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες.
→Η παραπλανητική παρουσία του λαϊκισμού ως δημοκρατικής κατάστασης, ενώ στην ουσία είναι αντιδημοκρατική.
→Η προβολή του πατερναλιστικού προτύπου από όσους εκμεταλλεύονται την ελλιπή συμμετοχή του λαού στα κοινά.
→Η μη ορθή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, επιτρέπει στους κάθε είδους δημαγωγούς, με την υποσχεσιολογία, να δημιουργούν συγκινησιακή πρόσδεση των πολιτών με το πρόσωπό τους, ώστε να αναστέλλεται η κριτική σκέψη και να αποπροσανατολίζονται από τα πραγματικά προβλήματα.
→Εδώ πρέπει ν’ αναφερθεί κι ένα ιστορικό αίτιο: οι παλαιοκομματικές αντιλήψεις και οι πελατειακές σχέσεις του παρελθόντος έχουν διαμορφώσει την αντίληψη ότι ο πολιτικός έχει ως αποστολή την ικανοποίηση των συμφερόντων των ψηφοφόρων-πελατών και όχι ευρύτερων κοινωνικών συνόλων ανεξάρτητα αν είναι ψηφοφόροι του.
κοινωνικά:
→Ο αστικός τρόπος ζωής επιτρέπει τη μαζοποίηση.
→Τα αυξημένα κοινωνικά προβλήματα (ανεργία, βία, ανασφάλεια).
→Η καταλυτική επίδραση των ΜΜΕ, τα οποία επιβάλλουν πρότυπα ζωής και πολιτικούς ηγέτες.
→Τα διάφορα κέντρα που προβάλλουν τη μόδα σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής (ομιλία, ένδυση, συμπεριφορά).
εθνολογικά:
→Η γοητεία που ασκεί ο λόγος των δημαγωγών οι οποίοι καπηλεύονται το ιστορικό παρελθόν ενός έθνους.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
- Παραπλανάται ο λαός με το πρόσχημα της συνεχούς επίκλησης για τη νομιμοποίηση οποιασδήποτε πολιτικής και κοινωνικής εξουσίας.
- Κυριαρχούν ανάξιοι πολιτικοί, επικίνδυνοι όσον αφορά στους πολιτικούς τους χειρισμούς.
- Επιβάλλονται είδωλα και πρότυπα ζωής από τον καλλιτεχνικό και αθλητικό χώρο ως υποκατάστατα της προδομένης λαϊκής συνείδησης.
- Στο χώρο της τέχνης κυριαρχεί η υποκουλτούρα και η ποιότητα των παραγόμενων έργων τέχνης είναι ιδιαίτερα χαμηλό.
- Καλλιεργείται ισοπεδωτική νοοτροπία, ενώ κατηγορείται ως αντιλαϊκή και ελιτίστικη κάθε διαφοροποιημένη φωνή.
- Η υποκουλτούρα εμφανίζεται ως λαϊκή κουλτούρα: εμπορευματοποιείται κάθε λαϊκό στοιχείο.
- Ο λαός υποκαθίσταται και ετεροπροσδιορίζεται από τους δημαγωγούς.
- Ισοπεδώνει την έκφραση και το πολιτικό επίπεδο, παραμερίζει κάθε μορφή αντίστασης, υποβιβάζει το λαό, γιατί δεν του δίνει ερεθίσματα ανύψωσης.
- Η λαϊκίστικη πολιτική δεν αλλοτριώνει μόνο το λαό αλλά και τον πολιτικό, αφού χρησιμοποιεί τρόπους που τον ευτελίζουν ή τον γελοιοποιούν
ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
- Ολοκληρωμένη παιδεία και κυρίως ανθρωπιστική, που θα ευαισθητοποιεί ποικιλότροπα τους ανθρώπους, θα οξύνει την κρίση και θα τους επιτρέπει να διαμορφώνουν προσωπική άποψη, ώστε να αποκαλύπτουν τους λαϊκιστές.
- Καλλιέργεια της πραγματικής λαϊκής συνείδησης μέσα από παραδοσιακά, και όχι μόνον, πρότυπα και σχήματα.
- Δραστηριοποίηση των πνευματικών ανθρώπων, ώστε να ενημερώνουν το λαό, να εκλαϊκεύουν πραγματικά τη γνώση, να αποκαλύπτουν τις παραπλανητικές μεθοδεύσεις των ηγεσιών.
- Σωστή λειτουργία της δημοκρατίας, ώστε να μην προωθούνται όσοι δεν έχουν πραγματική αξία και ενδιαφέρον για το λαό, αλλά εκμεταλλεύονται το πολιτικό έλλειμμα.