Νόμοι – Δικαιοσύνη

Δίκαιο - Δικαιοσύνη

Δίκαιο = 1. Ηθική αρχή σύμφωνα με την οποία αναγνωρίζεται και εξασφαλίζεται ίση μεταχείριση σε όλα τα μέλη της κοινωνίας και αποδίδεται στον καθένα το οφειλόμενο. 2. Δικαίωμα που πηγάζει από την έννοια του δικαίου 3. Σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν με την ισχύ νόμου τις σχέσεις των μελών μιας κοινωνίας. Φυσικό δίκαιο: οι άγραφοι νόμοι που πηγάζουν από την ίδια φύση του ανθρώπου και από τους οποίους απορρέει το γραπτό δίκαιο. Γραπτό δίκαιο: οι νόμοι της πολιτείας. Δημόσιο δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις της πολιτείας με τα άτομα. Διεθνές δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των κρατών. Ιδιωτικό δίκαιο: ρυθμίζει τις ανάγκες μεμονωμένων ατόμων. Εθιμικό δίκαιο: στηρίζεται σε έθιμα και συνήθειες που έχουν επικρατήσει.

Η ρύθμιση του δικαίου είναι υποχρεωτική και ετερόνομη: Δεν επαφίεται στην «αγαθή προαίρεση» δεν εκπορεύεται από την συνείδηση μας, αλλά από την κοινωνία.

Το δίκαιο ως έκφραση της συλλογικής θέλησης δεσμεύει την ατομική θέληση χωρίς ν’ αφήνει περιθώρια επιλογής.

 

Δικαιοσύνη = 1. Τήρηση των αρχών του δικαίου από τα μέλη μιας κοινωνίας, που εκφράζεται με την ίση και ορθή εφαρμογή των γραπτών νόμων και το σεβασμό των άγραφων. 2. Θεσμός της πολιτείας που έχει σκοπό την επιβολή των νόμων 3. Το σύνολο των δικαστικών αρχών.

Σωφρονιστικό σύστημα: Το σύνολο των επιστημονικών αρχών και μεθόδων αλλά και των κανόνων και ρυθμίσεων που θεσπίζει η πολιτεία για την ηθική βελτίωση και την κοινωνική αποκατάσταση των φυλακισμένων. Οι στόχοι του είναι: α) η συμμόρφωση του θύτη (απολογισμός, αυτοκριτική, αυτοέλεγχος, αυτοβελτίωση) και η κοινωνική του επανένταξη β) η κοινωνική άμυνα, η προστασία της κοινωνίας από την κατ’ εξακολούθηση επικίνδυνη δράση των παραβατών και ο παραδειγματισμός των υπολοίπων.

 

&    Γραπτοί νόμοι

• Υπό την προϋπόθεση ότι είναι δίκαιοι, ασκούν ευεργετική επίδραση σε ατομικό και νομικό επίπεδο.
• Παρέχει ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης (περιορισμός αδικιών και ανισοτήτων) σε όλους τους πολίτες συμβάλλοντας στην πνευματική, πολιτιστική και οικονομική πρόοδο.
• Κατοχυρώνει και προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
• Αποτρέπουν την αυτοδικία και την επιβολή της θέλησης των ισχυρών
• Συντελούν στην ηθική ωρίμαση του ανθρώπου και κυρίως καλλιεργούν την υπευθυνότητα, αφού του προβάλλει την έννοια του ορθού, του επιτρεπτού.
• Ενισχύει την κοινωνική συνείδηση και τις άλλες κοινωνικές αρετές, αφού ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι ανήκει σε ένα σύνολο με δικαιώματα και υποχρεώσεις.
• Περιορίζουν φαινόμενα νοσηρότητας, αφού επιλύουν διαφορές, συμβάλλοντας στην κοινωνική ομαλότητα.
• Εδραιώνουν τη δημοκρατία, αφού επιτρέπουν την ελεύθερη εκδήλωση των δυνατοτήτων του ανθρώπου και τη συμμετοχή στα κοινά στο πλαίσιο της ευγένειας και της τάξης

 

&    Προβλήματα σχετικά με τη δικαιοσύνη

• Διατήρηση αναχρονιστικών νόμων
• Νόμοι που με «φωτογραφικές» διατάξεις εξυπηρετούν τα συμφέροντα ισχυρών οικονομικών ή πολιτικών παραγόντων
• Θέσπιση άδικων νόμων λόγω του κομματισμού ή του φόβου για το πολιτικό κόστος
• Έξαρση παρανομίας, αδυναμίας ελέγχου
• Ασυνειδησία μιας μερίδας δημοσίων λειτουργών
• Προχειρότητα και έλλειψη χρημάτων που οδηγεί σε μη εφαρμογή των νόμων
• Η δικαστική εξουσία δεν επιτελεί πάντα σωστά το ρόλο της, καταλήγοντας σε άδικες αποφάσεις.
• Η διαδικασία έκδοσης της απόφασης είναι εξαιρετικά χρονοβόρα
• Οι πολίτες έχουν έλλειμματική κοινωνική και ηθική αγωγή, επιθυμούν να εξυπηρετούν προσωπικά τους συμφέροντα και να κερδοσκοπού, αισθάνονται αδικημένοι ή περιθωριοποιημένοι.

 

&    Προϋποθέσεις ευνομίας

• Πολιτεία: Δημοκρατική οργάνωση των κοινωνιών, αφού αυτή εγγυάται την ισονομία, πολιτικοί με ήθος που δεν υπολογίζουν το πολιτικό κόστος, θέσπιση δίκαιων νόμων, διάκριση τριών εξουσιών.
• Δικαστική εξουσία: Ηθική συνείδηση των δημόσιων λειτουργών, δίκαιοι και αδέκαστοι δικαστικοί λειτουργοί.
• Πολίτες: Άσκηση πίεσης στις κυβερνήσεις για τη θέσπιση δίκαιων νόμων, ευαισθητοποιημένοι κοινωνία πολιτών, πολίτες πεπαιδευμένοι, με δημοκρατική αγωγή που προκρίνουν το συλλογικό έναντι του ατομικού συμφέροντος.

 

&    «Άκρα δικαιοσύνη»

Κατά τον Κικέρωνα ισοδυναμεί με ύψιστη αδικία. Όταν γίνεται προσπάθεια να απονεμηθεί δικαιοσύνη χωρίς επιείκεια, με ψυχρή εφαρμογή «του γράμματος του νόμου», αποσύνδεση από τα κινητρα και τις συνθήκες τέλεσης της πράξης, καταλήγει να είναι ψυχρή επιβολή εξοντωτικών ποινών και όχι ύψιστη αρετή και λειτουργία απονομής τους προσήκοντος.

&    Η ΠΟΙΝΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Στόχοι

• Συνετισμός του μαθητή – παραβάτη
• Μύηση στο νόημα της ελευθερίας (οριοθετημένη ελευθερία)
• Εθισμός στην ιδέα της πειθαρχίας και του σεβασμού
• Δημιουργία υπεύθυνων μελών της κοινωνίας
• Καλλιέργεια της ιδέας της απονομής της δικαιοσύνης
• Ενίσχυση της αυτοκριτικής και της αυτογνωσίας
• Παραδειγματισμός και αποτροπή των παραβάσεων

 

&   Θανατική ποινή

Στην αναζήτηση τρόπων προστασίας από το έγκλημα θεωρήθηκε ως ένα τρόπος αποτροπής των επίδοξων εγκληματιών και προστασίας της κοινωνίας από το έγκλημα. Σαφέστατα, η επιβολή της αφορά μόνο στις περιπτώσεις αποτρόπαιων, ειδεχθών εγκλημάτων που προκαλούν το κοινό αίσθημα. Το ζήτημα της θ.π. εγείρει πολλά ερωτηματικά και δημιουργεί κοινωνικό προβληματισμό. Οι απόψεις για τη θέσπιση ή κατάργησή της διίστανται. Η κατάργησή της, ωστόσο, από τη συντριπτική πλειοψηφία των ανεπτυγμένων και δημοκρατικών κρατών αποτελεί ένα ηχηρό αντίλογο στους εναπομείναντες υποστηρικτές της.

Είναι σίγουρο πως η συνεπής εφαρμογή του δικαίου είναι απαραίτητη πριν αποφασίσει οποιαδήποτε κοινωνία να θεσπίσει τη θανατική ποινή

Θανατική ποινή

Επιχειρήματα κατά της θανατικής ποινής:

 

• Η θανατική ποινή, όσο κι αν λειτουργεί εκφοβιστικά, δεν αποτελεί σε όλες τις περιπτώσεις ικανό αποτρεπτικό παράγοντα για σημαίνοντα εγκλήματα, καθώς αυτά είτε τελούνται από ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση ισχυρής συναισθηματικής φόρτισης (εν βρασμώ ψυχής), οπότε δεν λαμβάνουν καν υπόψη τους τις πιθανές συνέπειες των πράξεών τους, είτε από άτομα που τελούν το έγκλημα έχοντας ήδη αποδεχτεί το ενδεχόμενο του θανάτου τους. Άνθρωποι που επιχειρούν τρομοκρατικές ενέργειες ή πολιτικά εγκλήματα, είναι ήδη αποφασισμένοι να θυσιάσουν ακόμη και τη ζωή τους, ενώ δεν είναι απίθανο να θεωρούν τη θανάτωσή τους ως μέσο επικύρωσης και προσωπικής αναγνώρισης.
  • Η πολιτεία προκειμένου να επιβάλει τη θανατική ποινή αναγκάζει κάποιον πολίτη (υπάλληλο) να επωμιστεί το βάρος της εκτέλεσής της. Στην περίπτωση αυτή ακόμη και η επίγνωση πως πρόκειται για μια νόμιμα επιβεβλημένη ποινή δεν απαλλάσσει τον εκτελούντα από τις τύψεις κι από το γενικότερο προσωπικό κόστος. Αν, μάλιστα, πρόκειται για μια επαναλαμβανόμενη δραστηριότητα τότε ο ίδιος και όσοι εμπλέκονται σ’ αυτή τη διαδικασία εξωθούνται σε μια απευαισθητοποίηση που τους φέρνει στα όρια της αποκτήνωσης.
  • Η θανατική ποινή είναι απολύτως ανήκεστη, γεγονός που δημιουργεί εύλογες αντιδράσεις, καθώς υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να επιβληθεί σε κάποιον πολίτη που δεν έχει διαπράξει το έγκλημα που του καταλογίζουν.
  • Με τη θανατική ποινή αναιρείται πλήρως η έννοια του σωφρονισμού, καθώς δεν παρέχεται καμία δυνατότητα μετάνοιας και ηθικής αναμόρφωσης στο δράστη. Η ποινή, έτσι, λειτουργεί περισσότερο ως εκδίκηση.
  • Η πολιτεία, όχι μόνο δεν αποδέχεται τυχόν δική της ευθύνη για την εξώθηση ενός πολίτη της σ’ ένα ακραίο έγκλημα, αλλά συνάμα είναι σαν να παραδέχεται πως δεν είναι σε θέση ή ακόμη περισσότερο πως θεωρεί ότι δεν αξίζει καν να επιδιώξει μέσω μιας διαφορετικής ποινής (π.χ. ισόβια κάθειρξη) την αναμόρφωσή του. Χρησιμοποιεί τη θανατική ποινή για να απαλλάξει τη πολιτεία από τον πολίτη που διαπράττει ένα ειδεχθές έγκλημα.
  • Η θανατική ποινή συνιστά μέγιστη παραβίαση ενός θεμελιώδους ανθρώπινου δικαιώματος. Αποτελεί, συνάμα, μια διάπραξη φόνου, που επιβάλλεται από την ίδια την πολιτεία, γεγονός που εγείρει το ερώτημα, αν η πολιτεία έχει τη δικαιοδοσία να αφαιρεί τη ζωή ενός πολίτη.
  • Το ερώτημα αυτό, άλλωστε, μπορεί να σχετιστεί και με τη γενικότερη έννοια του εγκλήματος, υπό την έννοια πως η θανατική ποινή επιβάλλεται από μια πολιτεία (κυβέρνηση), η οποία ενδεχομένως με τις λανθασμένες πολιτικές της να επιφέρει ψυχική οδύνη ή ακόμη και να εξωθεί στην αυτοχειρία πολίτες της, χωρίς ποτέ να λογοδοτεί για τα εγκλήματα αυτά. Δημιουργείται, έτσι, μια ανισότητα ανάμεσα στο προφανές έγκλημα που διαπράττει ένας πολίτης και στα πλείστα αφανή εγκλήματα που διαπράττει η πολιτείαμε λάθη ή παραλείψεις της.
  • Μια πολιτεία που προχωρά στην καταπάτηση ενός εγγενούς και αναφαίρετου δικαιώματος των πολιτών της, θέτει αυτομάτως υπό αίρεση την ίδια της την υπόσταση και αξία ως θεσμού που υπάρχει για να προστατεύει και να υπερασπίζεται τα θεμελιώδη δικαιώματατων μελών της.
  • Η επιβολή της θανατικής ποινής βασίζεται κάθε φορά σε μια δικαστική απόφαση, η οποία όπως όλες οι ανθρώπινες αποφάσεις ενέχει το στοιχείο της υποκειμενικότητας, και είναι άρα ευάλωτη σε παράγοντες όπως είναι ο κοινωνικός ή φυλετικός ρατσισμός.
  • Η θανατική ποινή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο άσκησης πολιτικών πιέσεων και επιβολής, λαμβάνοντας τη μορφή εκκαθάρισης αντίπαλης ή εν γένει διαφωνούσας πολιτικής παράταξης.
  • Η επίγνωση ότι ένα είδος εγκλήματος επισύρει τη θανατική ποινή σε μια πολιτεία, όπως για παράδειγμα ο βιασμός, είναι πιθανό να εξωθήσει τον εγκληματία σε πράξεις μεγαλύτερης βιαιότητας (π.χ. διάπραξη φόνου), προκειμένου να καλύψει το διαπραχθέν έγκλημα.
  • Η θανατική ποινή, πέρα από το ίδιο το γεγονός της θανάτωσης, συνιστά συνολικά μια εξαιρετικά σκληρή τιμωρία, καθώς υποβάλλει τον τιμωρηθέντα σ’ έναν εξουθενωτικό ψυχικό βασανισμό από τη στιγμή που θα του γνωστοποιηθεί πως επίκειται η εκτέλεσή του.
  • Η επιβολή της θανατικής ποινής μοιάζει ως η εύκολη λύση σε σχέση με όσα θα έπρεπε προληπτικά να εφαρμόζει μια πολιτεία προκειμένου να καλλιεργήσει επαρκώς και να διαφυλάξει τους πολίτες της από την καταφυγή σε βίαια εγκλήματα.

 

Επιχειρήματα υπέρ της θανατικής ποινής:

 

• Ορισμένα εγκλήματα με τη βιαιότητα που τα διακρίνει, τον ψυχρό και υπολογισμένο τρόπο με τον οποίο έχουν εκτελεστεί και την έκταση που έχουν λάβει(κατά συρροή δολοφονίες, πολλαπλά θύματα), υποδηλώνουν πως ο δράστης έχει συνειδητά θέσει εαυτόν εκτός κοινωνικού συνόλου, και πως είναι απίθανη η όποια μεταστροφή ή αναμόρφωσή του. Ενώ, συνάμα, προκαλούν τέτοια αποστροφή και αναστάτωση στους υπόλοιπους πολίτες, ώστε η θανάτωση του εγκληματία να εμφανίζεται ως κοινωνικό αίτημα.
• Η θανατική ποινή μπορεί να αποτελέσει ένα πιο αποτελεσματικό φόβητρο, σε σχέση με την ισόβια κάθειρξη, για ορισμένους πιθανούς εγκληματίες. Η επίγνωση πως η δολοφονία ενός ανθρώπου επισύρει αντίστοιχη τιμωρία, συνιστά μεγαλύτερο φόβητρο από το ενδεχόμενο ισόβιας κάθειρξης, η οποία σε χώρες όπως είναι η Ελλάδα αντιστοιχεί σε φυλάκιση 16-20 ετών ή και λιγότερο.
• Η πολιτεία, όπως λαμβάνει κάθε άλλο μέσο για την προστασία των πολιτών της, νομιμοποιείται να προχωρήσει ακόμη και στην αφαίρεση μιας ανθρώπινης ζωής, εφόσον με αυτό τον τρόπο κριθεί πως διαφυλάσσεται η ασφάλεια του λοιπού κοινωνικού συνόλου. Πρόκειται, άλλωστε, για την ίδια πηγή εξουσίας που νομιμοποιείται να λάβει αποφάσεις ακόμη και για τη διενέργεια πολεμικών πράξεων, αν αυτό συνιστά επωφελή κίνηση για τα εθνικά συμφέροντα.
• Το ενδεχόμενο να επιβληθεί λανθασμένα η θανατική ποινή σ’ έναν πολίτη που είναι αθώος για το έγκλημα που του αποδίδεται, δεν μπορεί να οδηγεί στην πλήρη κατάργηση της ποινής αυτής. Καλεί, ωστόσο, σε απόλυτη βεβαιότητα των αρχών προτού φτάσουν στην επιβολή της. Άλλωστε, το ότι η θανατική ποινή προκαλεί ανεπανόρθωτη ζημία, ισχύει εξίσου και για την ισόβια κάθειρξη, εφόσον σε περίπτωση λανθασμένης επιβολής η πολιτεία δεν μπορεί να επανορθώσει για τη στέρηση όλων αυτών των δημιουργικών χρόνων από τη ζωή ενός ανθρώπου.
• Η παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την επιβολή της θανατικής ποινής, λαμβάνει τη δέουσα απάντηση από το γεγονός πως μια τέτοια ποινή επιβάλλεται μόνο σε άτομα που δε δίστασαν να καταστρατηγήσουν τα αντίστοιχα δικαιώματα συνανθρώπων τους. Ο πολίτης που επιθυμεί να γίνονται σεβαστά τα δικαιώματά του οφείλει το δίχως άλλο να σέβεται εξίσου και τα δικαιώματα των άλλων.